W kwietniu br. mija 20 lat od proklamowanego w gnieźnieńskiej katedrze przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, z  ówczesnym przewodniczącym Ziemowitem Gawskim, dokumentu będącego swego rodzaju kamieniem węgielnym dla obecnego wymiaru organizacji – Oświadczenia Gnieźnieńskiego.

Przyjmując w 1993 roku w zawierzeniu Jasnogórskiej Bogarodzicy, Matce Kościoła i Królowej Polski nowe imię Civitas Christiana, wybraliśmy drogę autentycznego uczestnictwa w życiu Kościoła i Ojczyzny, świadomi własnych słabości, ale także pełni nadziei i ufności. Dziś przy Grobie św. Wojciecha, Patrona Polski i chrześcijańskiego ładu w naszej Ojczyźnie, tu, w Gnieźnie, gdzie nasi praojcowie włączyli nasz słowiański ród w chrześcijańską kulturę i historię Europy – potwierdzamy zdecydowaną wolę kroczenia tą drogą” – czytamy w dokumencie.
Uroczyste złożenie Oświadczenia Gnieźnieńskiego 4–5  kwietnia 1997 r. miało miejsce w czasie, gdy cały naród polski przygotowywał się do wizyty Ojca Świętego Jana Pawła II. Na szlaku jego pielgrzymki nieprzypadkowo znalazło się wtedy Gniezno i tamtejsza katedra, a to w związku z milenium śmierci św. Wojciecha. Gniezno stało się także dla „Civitas Christiana” miejscem refleksji nad tożsamością organizacji i rachunku sumienia, do którego wzywał papież Jan Paweł II w liście apostolskim Tertio Millennio adveniente. Pamiętać należy, że cały Kościół powszechny przygotowywał się wówczas do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Zgodnie z postulatem Ojca Świętego, kardynałów i biskupów rachunek sumienia miał objąć „przede wszystkim Kościół chwili obecnej: U progu nowego milenium chrześcijanie winni stanąć w pokorze przed Panem, aby zastanowić się nad odpowiedzialnością, jaką i oni ponoszą za różne przejawy zła w dzisiejszym świecie” (Tertio Millennio adveniente, n. 36).

Włączeni w rachunek sumienia narodu
Odpowiedź „Civitas Christiana” na wezwanie Piotra naszych czasów do rachunku sumienia w wymiarze wspólnoty narodowej znajdujemy w gnieźnieńskim Oświadczeniu: „(…) Kiedy cały Naród pod przewodem naszego wielkiego Rodaka Jana Pawła II u Grobu św. Wojciecha przeżywa odnowę swojej chrześcijańskiej i narodowej tożsamości, „Civitas Christiana” pragnie również umocnić tu swoją tożsamość jako pełnoprawna wspólnota laikatu katolickiego. Dlatego właśnie tu, w Gnieźnie, czynimy najpierw nasz rachunek sumienia (…) pomni słów Jana Pawła II, że Kościół jako wspólnota ludu Bożego nie może przekroczyć nowego tysiąclecia, nie przynaglając swoich synów do oczyszczenia się przez pokutę z błędów, niewierności, niekonsekwencji i zaniedbań. Uznanie słabości dnia wczorajszego to akt lojalności i odwagi, który pomaga umocnić nam naszą wiarę, pobudza czujność i gotowość do stawiania czoła dzisiejszym pokusom i trudnościom”.

Kamień węgielny „Civitas Christiana”
Oświadczenie Gnieźnieńskie, określane przez wielu jako kamień węgielny dla obecnego wymiaru „Civitas Christiana”, wyrażało głębokie pragnienie świadomej i owocnej obecności we wspólnocie wiernych Kościoła, by wypełniać wezwanie Ojca Świętego: „Budujcie Civitas Christiana!”, skierowane w 1994 r. do delegacji Stowarzyszenia podczas ogólnopolskiej pielgrzymki do Rzymu. Wyrażona w Oświadczeniu wola ewangelicznej obecności w życiu publicznym miała być – i istotnie przez te dwie dekady była – realizowana poprzez „upowszechnianie nauki społecznej Kościoła i działalność na polu formacji katolicko-społecznej, a także przez służbę społeczną na rzecz: rodziny jako najbardziej podstawowej wspólnoty osób, w której tworzy się i rozwija kultura życia i miłości, wychowanie człowieka i pokoleniowy przekaz tradycji; kultury jako wyrazu tożsamości człowieka i narodu, twórczości ocalającej i nadającej sens pracy ludzkiej oraz życia publicznego respektującego prawa człowieka i narodu, pracy jako miejsca wspólnoty i źródła centralnych problemów dotyczących ustroju społecznego oraz klucza do całej kwestii społecznej; samorządu jako sposobu realizowania zasad pomocniczości, solidarności i dobra wspólnego na poziomie życia obywatelskiego w wielorakich wspólnotach”.

Integralna cząstka Kościoła
„Civitas Christiana” zostało oficjalnie uznane przez władze kościelne jako stowarzyszenie katolickie dekretem przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski z 14  kwietnia 1997 r. Stanowi ono integralną część wspólnoty Kościoła jako organizacja ludzi świeckich, mająca na celu w swoich działaniach umacnianie i krzewienie formacji katolicko-społecznej w Polsce.
Kształtowana przez 20 lat istota działalności organizacji jest odpowiedzią na głos pasterzy Kościoła w Polsce i papieża Franciszka, który zwraca uwagę, że obecnie „Potrzebujemy ludzi świeckich, którzy są dobrze uformowani, poruszeni czystą i szczerą wiarą, których życie zostało dotknięte osobistym i miłosiernym spotkaniem z miłością Jezusa Chrystusa. Potrzebujemy świeckich, którzy podejmują ryzyko, którzy nie boją się pobrudzić sobie rąk, którzy nie boją się popełniać błędów, którzy prą do przodu. Potrzebujemy świeckich z wizją na przyszłość, którzy nie zamykają się w błahych sprawach codzienności. W końcu potrzebujemy świeckich z doświadczeniem prawdziwego życia, którzy nie boją się marzyć”.

Posłannictwo
Codzienna praca organizacji obejmuje popularyzację praktycznych rozwiązań wynikających z katolickiej nauki społecznej, promocję wartości duchowych i patriotycznych oraz ukazywanie i docenianie autorytetów – osób i instytucji, które swoją działalnością przyczyniają się do budowania społeczeństwa wiernego Ewangelii. Stowarzyszenie podejmuje wiele inicjatyw o charakterze ogólnopolskim i lokalnym. Mają one na celu formację duchową członków, podnoszenie ich kompetencji oraz kształtowanie odpowiedzialnych animatorów życia religijnego i społecznego.
„Civitas Christiana” jest fundatorem wielu wyróżnień ogólnopolskich i lokalnych, jak przyznawana od 70 lat Ogólnopolska Nagroda im. Włodzimierza Pietrzaka, Śląska Nagroda im. Juliusza Ligonia w Katowicach, Nagroda im. kard. nom. Ignacego Jeża w Koszalinie, Nagroda im. ks. dr.  Bolesława Domańskiego w Szczecinie, Nagroda im. Franciszka Karpińskiego wręczana przez Oddział Okręgowy w  Białymstoku i Nagroda Regionalna im. Michała Lengowskiego.
Flagowym działaniem skierowanym do młodych jest organizowany od 20 lat Ogólnopolski Konkurs Wiedzy Biblijnej. Poprzez tę formułę organizacja dociera corocznie do blisko 30 000 uczniów szkół ponadgimnazjalnych. Dziełu błogosławi papież Franciszek oraz pasterze polskiego Kościoła. Obok rywalizacji konkursowej uczestnikom proponuje się dodatkowo wiele możliwości formacji, w tym bezpłatny udział w organizowanym corocznie na Jasnej Górze dwudniowym Ogólnopolskim Spotkaniu Młodych z Biblią. Przez dwie dekady wokół biblijnych zmagań wyrosło środowisko osób świeckich i duchownych, które swoje życie oparły na słowie Bożym i rozumieją, czym jest Civitas Christiana w praktyce.

Jako Stowarzyszenie w wymiarze ogólnopolskim pielgrzymujemy corocznie do Grobu św. Wojciecha w Gnieźnie, Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu, na Jasną Górę do Matki i Królowej Narodu oraz do wielu innych sanktuariów i  miejsc świętych.
We współkształtowaniu rzeczywistości społecznej znaczącą rolę odgrywają media. Stowarzyszenie jest wydawcą dwóch pism: bezpłatnego Miesięcznika „Civitas Christiana”, w którym prezentuje się działalność organizacji, życie Kościoła i materiały kształtujące opinię publiczną w duchu katolickim oraz dwumiesięcznika naukowego „Społeczeństwo” – współtworzonego z włoską Fundacją Giuseppe Toniolo – wokół nauczania społecznego Kościoła. Misyjność „Civitas Christiana” wypełnia także Instytut Wydawniczy Pax posiadający w swojej ofercie wiele pozycji o tematyce religijnej i filozoficznej, społecznej i kulturalnej oraz historycznej.
Synergia odpowiednio przygotowanej kadry społecznej i pracowniczej w połączeniu z wieloletnim doświadczeniem obecności Stowarzyszenia w Kościele i w życiu publicznym stanowią potencjał „Civitas Christiana” w  kreowaniu konkretnych form apostolskiego oddziaływania. Łączymy ludzi, którzy odkryli w sobie potrzebę zmiany społecznej w duchu wartości ewangelicznych.

Wdzięczni Bogu
20 lat to znaczący dystans czasowy, lecz niedługi w perspektywie dziejów Kościoła. Nakreślona droga kształtowania tożsamości „Civitas Christiana” i ukazane – a raczej tylko zasygnalizowane – najważniejsze nurty podejmowanej działalności pozwalają podzielić refleksję autorów jubileuszowej Uchwały Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” z 1 grudnia 2016 r., w której czytamy, że „Jako stowarzyszenie katolickie staliśmy się pełnoprawnym podmiotem życia społecznego i kościelnego. Nie byłoby tej głębokiej przemiany, gdyby nie wielkie narodowe rekolekcje Ojca Świętego Jana Pawła II i Jego przesłanie, skierowane do nas, zawarte w słowach budujcie Civitas Christiana!, gdyby nie ogromne zaufanie, jakim zostaliśmy obdarzeni przez wybitnych ludzi Kościoła: Józefa Kard. Glempa – Prymasa Polski, Arcybiskupa Henryka Muszyńskiego, ówczesnego metropolity gnieźnieńskiego i późniejszego Prymasa Polski oraz o. Jerzego Tomzińskiego – wieloletniego przeora Jasnej Góry”.
W kontekście tego jubileuszu aktualne pozostają słowa zawierzenia wyrażone w Gnieźnieńskim Oświadczeniu z 1997 r.: „Wdzięczni Bogu Najwyższemu za wszystkie dary otrzymane od Niego przez Kościół i Naród w  jego ponad tysiącletnich dziejach, czując się cząstką tej wspólnoty powierzamy się Jego Miłosierdziu przez wstawiennictwo Bogarodzicy Dziewicy i Świętych Patronów naszej Ojczyzny”. Niech Dobry Pan umacnia i owiewa swym Duchem „Civitas Christiana”, by zgodnie z rozeznanym społecznym charyzmatem służyło Kościołowi i wnosiło twórczą obecność ewangeliczną w  życie publiczne.

Marcin Kluczyński

pgw