Październik

2 października 1944 r.

P o d p i s a n o umowę kapitulacyjną powstania warszawskiego. Niemcy nie dotrzymali punktu umowy dotyczącego zachowania zabudowy miasta.

3 października 1413 r.

W Horodle zawarto unię polsko-litewską, określono zasady wyboru króla i księcia litewskiego, rycerstwo polskie przekazało herby 47 katolickim bojarom litewskim.

5 października 1879 r.

W Krakowie otwarto podwoje Muzeum Narodowego mieszczącego się początkowo w Sukiennicach.

6 października 1971 r.

Bracia Ryszard i Jerzy Kowalczykowie wysadzili w Opolu aulę Wyższej Szkoły Pedagogicznej, w której miała odbyć się akademia SB i MO. Zrobili to jako akt protestu przeciwko wydarzeniom na wybrzeżu w 1970 roku. Obydwu braci skazano na karę śmierci, zamienioną później na 25 lat więzienia. Bracia wyszli na wolność w 1991 roku, ale do dziś nie zostali zrehabilitowani.

9 października 1621 r.

Zawarto pokój z Turcją po bohaterskiej obronie twierdzy w Chocimiu.

9 października 1682 r.

Ostateczne zwycięstwo nad posiłkami tureckimi pod Parkanami po dwudniowej ciężkiej bitwie, w której król Jan III Sobieski o mało co nie dostał się do niewoli tureckiej.

10 października 1794 r.

W bitwie pod Maciejowicami Polacy ponieśli klęskę. Do niewoli rosyjskiej dostał się naczelnik insurekcji, Tadeusz Kościuszko. Bitwa przesądziła o upadku powstania kościuszkowskiego w Polsce i o trzecim rozbiorze Polski.

10 października 1978 r.

W Rzymie miała miejsce kanonizacja błogosławionego ojca Maksymiliana Maria Kolbego zamordowanego w obozie Auschwitz w 1941 roku.

12 października 1940 r.

Decyzją władz niemieckich utworzono w Warszawie getto dla ludności żydowskiej, w którym 15 listopada zamknięto blisko 500 tys. Żydów.

14 października 1582 r.

Kalendarz juliański zastąpiono kalendarzem gregoriańskim. Dokładne obliczenie długości roku było ważne ze względu na wyznaczenie świąt Wielkiej Nocy (pierwsza pełnia księżyca po równonocy wiosennej). Aby otrzymać nową poprawioną datę, odjęto 10 dni od starej daty, otrzymując 5 października.

14 października 1773 r.

Sejm uchwalił powołanie Komisji Edukacji Narodowej. Majątek stanowiły dobra jezuitów przejęte po kasacie zakonu przez papieża.

15 października 1384 r.

Jadwiga Andegawenka została koronowana w Krakowie na królową Polski.

15 października 1432 r.

W Grodnie Polska zawarła unię z Litwą, w której następca Witolda – Zygmunt Kiejstutowicz – za pomoc wojsk koronnych w sporze ze Świdrygiełłą zrzekał się praw swoich potomków do tytułu wielkiego księcia i zgadzał się na inkorporację Litwy do Korony.

16 października 1861 r.

16 października 1978 r.

Konklawe po śmierci Jana Pawła I wybrało nowym papieżem metropolitę krakowskiego, kard. Karola Wojtyłę. Ojciec Święty przybrał imię Jana Pawła II.

Władze kościelne na znak protestu, za uprowadzenie przez wojska carskie mężczyzn z nabożeństw patriotycznych zamknęły wszystkie kościoły w Warszawie. Do protestu dołączyli się ewangelicy wszystkich obrządków i żydzi.

19 października 1466 r.

W Toruniu zawarto pokój między Polską a Państwem Krzyżackim – kończący wojnę trzynastoletnią. Pomorze Gdańskie, Warmia i ziemia chełmińska wróciły do Korony. Państwo Krzyżackie stało się lennem Polski.

19 października 1813 r.

Gen. Józef Poniatowski zginął podczas „Bitwy narodów” pod Lipskiem, osłaniając przeprawę wojsk francuskich przez Elsterę.

19 października 1978 r.

Pod Górskiem, niedaleko Torunia, funkcjonariusze SB porwali i zamordowali księdza Jerzego Popiełuszkę.

21 października 1831 r.

Skapitulowała twierdza w Zamościu, ostatni punkt oporu powstania listopadowego.

22 października 1948 r.

Zmarł prymas Polski, kard. August Hlond, jego następcą został biskup lubelski Stefan Wyszyński.

28 października 1611 r.

Car Wasyl IV Szujski odbył hołd lenny z księstwa moskiewskiego przed królem Zygmuntem III Wazą.

28 października 1992 r.

Z Polski wycofały się ostatnie jednostki bojowe armii rosyjskiej.

oprac. Radosław Kieryłowicz

Artykuł ukazał się w numerze 10/2008.