Drugi dzień VII Festiwalu KNS dobiegł końca. Po wczorajszej gali wręczenia Nagród „Bonum et Lucrum” oraz wyróżnień dla najlepszych publikacji w zakresie katolickiej nauki społecznej, dzisiaj przyszedł czas na część ekspercką wydarzenia.

Dzień rozpoczęła Eucharystia w Kościele św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży, której przewodniczył ks. dr hab. Bogusław Drożdż.

Nasz Festiwal ma ten podtytuł „Od teorii do praktyki”. Pierwszym działaniem, między innymi, szatana, jeśli chodzi o życie społeczne, to jest to, aby wyraźnie, ostro przeciwstawić teorię praktyce. Aby te rzeczywistości były na dwóch przeciwległych biegunach. (…) A przecież teoria i praktyka to jest jedna moneta, która ma dwie strony. (…) Wszelkie podziały w życiu gospodarczym, politycznym, społecznym, rodzinnym biorą się stąd, że ucieka się od Bożej harmonii – wskazał redaktor naczelny kwartalnika „Społeczeństwo”.

O godzinie 11 uczestnicy Festiwalu zebrali się ponownie w Sound Garden Hotel, aby wysłuchać wykładu wprowadzającego pt. „Dlaczego biznes potrzebuje etyki?” Prof. Aniela Dylus, politolog i profesor nauk humanistycznych, wyłożyła argumenty zarówno tych, którzy opowiadają się za moralnym biznesem, tych którzy są mu przeciwni, jak i tych, którzy nie znajdują sposobu, aby stosować w praktyce etykę w biznesie.

Do istoty człowieka należy zaś pozostawanie w kręgu dobra i zła, wrażliwość na wartości moralne. Ta jego fundamentalna właściwość znajduje wyraz również w obszarze gospodarki. Nie ma żadnego powodu, aby tutaj dyspensował się on od spełniania powinności moralnych. Z uniwersalnego, poniekąd totalnego, charakteru moralności nie może zostać wyłączona sfera biznesu. Dlatego Benedykt XVI w encyklice Caritas in veritate stanowczo stwierdza, że wszystkie fazy cyklu ekonomicznego „mają nieuchronnie implikacje moralne”. Wynika z tego, że „trzeba zabiegać (…) aby cała gospodarka i system finansowy były etyczne” – zaznaczyła prof. Dylus.

Po krótkiej przerwie przyszedł czas na pierwszą debatę ekspercką, która poświęcona została tematowi „Ekonomia współczesnego człowieka”. W debacie udział wzięli abp Domenico Sorrentino, biskup Foligno, Alberto Stizzoli, prezes Fondazione Segni Nuovi, prof. Sławomir Sowiński z Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego oraz ks. dr Dariusz Wojtecki asystent krajowy Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

Ekonomia jest zdrowa wtedy, kiedy te trzy czynniki, które się na nią składają – to jest natura, przyroda, którą przekształcamy; kapitał, który pomaga nam przekształcać ją oraz człowiek, który pracuje. (…) I gospodarka jest zdrowa, gdy te składniki są zbieżne – natura, praca i kapitał – ale jednocześnie pierwszeństwo ma człowiek. Człowiek, który pracuje. A zatem gospodarka jest zdrowa, kiedy jest naprawdę ludzka – wyjaśnił abp Sorrentino.

Wykładowca UKSW przywołał rok 1989 w Polskiej historii, kiedy to wszyscy byli pełni nadziei na zmianę rzeczywistości gospodarczej, i nie tylko, na bardziej zgodną z moralnością chrześcijańską.

Mieliśmy taką nadzieję, że uda się zbudować system gospodarczy, w którym ekonomię będzie można połączyć z etyką, taki system gospodarczy, w którym ta perspektywa wolności, zysku, perspektywa tych skrzydeł, które będzie można rozwinąć, po 40 latach komunizmu, że też łączy się z taką perspektywą chrześcijańskiej odpowiedzialności, budowania relacji. Mieliśmy wszyscy wtedy nadzieję, że ekonomia nie musi wykluczać etyki, a gospodarka nie musi wykluczać chrześcijaństwa, że wolny rynek nie musi wykluczać chrześcijaństwa – powiedział prof. Sowiński.

Uczestnicy debaty poruszyli również temat relacji człowieka do pieniądza.

Należy z bardzo bliska obserwować, że niestety kapitał jest wykorzystywany, żeby produkować zysk. Jeżeli zysk będzie w centrum, zamiast człowieka, jasne jest, że mamy utratę równowagi. (…) Wydaje mi się, zobaczcie, że znajdujemy się w takim bardzo ważnym momencie, że my przestaliśmy pracować na poziomie kolektywnym, a każdy pracuje tylko na siebie, dla siebie. Każdy z nas musi podjąć zobowiązanie, żeby nie patrzeć tylko na dobra i na zysk, ale żeby patrzeć na dobro wspólne – podkreślił Alberto Stizzoli.

Ks. prof. Józef Kloch z Uniwersytetu Stefana Kardynała Wyszyńskiego, prof. Jerzy Surma ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Michał Kłosowski, zastępca Redaktora Naczelnego „Wszystko co Najważniejsze” i Marta Karpińska, redaktor e-civitas.pl, Redaktor Naczelna kwartalnika „Civitas Christiana” zasiedli w gronie ekspertów drugiej debaty, która odbyła się po przerwie obiadowej. Nosiła ona tytuł „O potrzebie krytycznego myślenia” i poświęcona była kwestii sztucznej inteligencji.

Eksperci zwrócili uwagę na zwrócili uwagę na to, że w związku z tym, że nie wiadomo do końca nadal, w jaki sposób działa ludzki mózg, rozwój sztucznej inteligencji ma swój limit. Wyjaśnili również, w jaki sposób funkcjonuje sztuczna inteligencja, np. Chat GPT oraz jakie są zagrożenia w jej użytkowaniu do pewnych celów.

Przypomniał mi się taki cytat z Wittgensteina, że „Granice naszego języka wyznaczają granice naszego świata”. I jest to też chyba coś, co do tej sztucznej inteligencji można odnieść, bo to też warto zaznaczyć, że sztuczna inteligencja nie bierze swojej wiedzy sama z siebie. Tzn. sztuczna inteligencja, taka czy taka, bazuje na ogromnych ilościach danych, których my im dostarczamy – podkreślił Michał Kłosowski.

Profesor Jerzy Surma wskazał:

Takie największe zagorzenie, jakie widzę, w zasadzie może nie tu i teraz, ale za rok, w perspektywie dwóch, trzech lat, to nie jest zagrożenie ze strony tej ogólnej sztucznej inteligencji, która tam prowadzi jakąś aktywność, tylko od strony ludzi, którzy te systemy tworzą i nimi zarządzają.

Michał Kłosowski zauważył, że sztuczna inteligencja to nie tylko Chat GPT, ale algorytmy używane są również w portalach społecznościowych i podczas zakupów internetowych, aby zebrać o nas jak najwięcej informacji.

Kto z Państwa robi zakupy przez internet? Oczywiście, większość. Może kto nie robi, tak powinno brzmieć pytanie. (…) Duża część marketingu i cały e-commerce bazuje na algorytmach. Czym są algorytmy? Ścieżka dochodzenia do rozwiązania najprościej mówiąc. W życiu społecznych, chociażby ścieżka podprowadzenia klienta pod dany produkt na bazie danych nauczonych, zebranych (…) od użytkowników – zaznaczył zastępca Redaktora Naczelnego „Wszystko co Najważniejsze”.

Ks. prof. Kloch zwrócił też uwagę na kwestię wykorzystania zaawansowanych technologii w wojskowości.

Praktycznie rzecz biorąc, w czasie wojny na Ukrainie, widzimy te zastosowania, można powiedzieć „stety” i niestety. To tak jak z nożem – można kroić chleb i można kogoś zabić. Drony czy broń bardzo zaawansowana technicznie potrafi bronić (…), ale niestety również broń tego typu przenosi pociski, rakiety. (…) Ta sama technologia, tylko źle zastosowana – i to jest na pewno dla nas duży sygnał ostrzegawczy – potrafi niszczyć w sposób nieprawdopodobny – powiedział.

Podjęto też kwestię uzależnienia dzieci, młodych ludzi od technologii oraz wymierania zawodów w związku z rozwojem techniki, ale też powstawania nowych.

Z całą pewnością trzeba zwrócić uwagę na dzieci, na młodzież. Tu nie chodzi o to, żeby im zakazywać, tylko żeby ich uczyć właśnie takiego podejścia z dystansem do tego, co mamy – podkreślił profesor UKSW.

W ramach podsumowania profesor SGH wyjaśnił:

Myślenie, że to jest poza mną, mam krytyczne, racjonalne podejście do tego i tyle – to jest bardzo niebezpieczne i, powiedziałbym, błędne przekonanie. To jest trochę tak, że jakbym Państwu tutaj powiedział, że każdy z was będzie nosił smartfona ze sobą jakieś naście lat temu i nie wyobrażał sobie wyjścia z domu bez tego, to pewnie byłoby trudno uwierzyć. A tak jest. Tak samo jest z tą generatywną sztuczną inteligencją, z tym rozwojem. My nie jesteśmy w stanie funkcjonować bez tego świata. Będziemy zanurzeni w tym świecie i to jest ważne, żeby to zaakceptować, rozumieć te blaski i cienie, umieć skorzystać z tej szansy.

W ostatniej debacie eksperckiej poruszono kwestię „Prawda czy fake news? Kto zarabia na kłamstwie?”. Głos zabrali Marek Zuber z Akademii Nauk Stosowanych Mazovia, Katarzyna Adamiak-Sroczyńska z Telewizji Polskiej, Wojciech Garbacik z Grupy INCO S.A. oraz Mateusz Gawroński, członek Zarządu Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

W rozmowie podkreślono, iż w trwającej obecnie wojnie informacyjnej walczą ze sobą nie wrogie wojska, a prawda i fake news, który Katarzyna Adamiak-Sroczyńska zdefiniowała jako „kłamstwo oparte na prawdzie”.

Najbardziej niebezpieczne jest to, że zalewa nas nieprawdopodobna ilość takich prawdopodobnych informacji i te informacje docierają do ludzi, którzy nie są specjalistami. A ponieważ nikt z nas nie jest specjalistą we wszystkich dziedzinach, to zawsze jesteśmy się w stanie o coś takiego otrzeć. Fake news to jest coś, co zrobiło niesamowitą karierę w kontekście internetu, a to jest w ogóle nieprawda. Fake news pojawił się o wiele wcześniej, to nie jest charakterystyczne dla internetu – wskazał Marek Zuber.

Wojciech Garbacik poruszył natomiast kwestię obecności autorytetów w dzisiejszym świecie:

Niestety, wcześniej były te autorytety. Był papież jako autorytet, byli biskupi, w przeróżnych społecznościach to byli jacyś wodzowie, czy wybierane jakieś władze. To były osoby z dorobkiem, czy naukowym, lekarze, czy, powiedzmy, prawnicy. Natomiast w tym momencie nastąpiło obalenie tak naprawdę wszystkich autorytetów.

Pracująca w Telewizji Polskiej Katarzyna Adamiak-Sroczyńska podzieliła się też doświadczeniem w pracy dziennikarskiej.

Jak zaczynałam pracę w zawodzie dziennikarza, to było naprawdę bardzo, bardzo dawno temu, nie istniał internet i żeby napisać tekst, musiałam pojechać na miejsce, spotkać tę osobę, musiałam się z nią dogadać, musiałam ją znaleźć, wrócić do redakcji do redakcji i to zrobić. Teraz wystarczy, że jedna osoba wrzuci w internecie informację, a wszyscy dziennikarze – bo tak wygląda sytuacja mediów współczesnych – ją przepisują. Nie znam już naprawdę wielu redakcji, gdzie dziennikarze weryfikują informacje i to jest bardzo smutne – powiedziała.

Podsumowania drugiego dnia festiwalowego dokonał ks. dr Marek Żejmo, członek Konsultorów Rady ds. Społecznych KEP oraz asystent kościelny oddziału Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, a także wykładowca, filozof i publicysta.

Zapisy dzisiejszych wykładów i debat można znaleźć kanale YouTube Civitas Christiana TV

/ab