Nie znają nawet imion swoich dawców. Nie wiedzą kim są ludzie, którzy ofiarowali im swoje narządy. Ale o nich myślą, za nich się modlą. Bo to dzięki nim otrzymali niezwykły podarunek: nowe życie. Na nowo się narodzili.

Fot. Artur Stelmasiak

Robert Grochowski ma 27 lat. Jest po przeszczepie wątroby. Ale w trakcie choroby przeszedł załamanie. Próbował nawet popełnić samobójstwo. Zanim doszło do przeszczepu miał wiele operacji. Przed jedną z nich poprosił o spowiedź szpitalnego kapelana.

– Wówczas umocniłem się w wierze. To mi bardzo pomogło – wyznaje Robert. Samą operację przeszczepu przeszedł dosyć łagodnie. W pierwszej dobie po transplantacji stał już o własnych siłach przy szpitalnym łóżku. Obecnie od półtora roku jest szczęśliwym mężem. Teraz mówi, że ma dla kogo żyć.

– Często myślę o moim dawcy i modlę się za niego – wyznaje. – Zawsze marzyłem o tym, aby pojechać na Wszystkich Świętych na jego grób, pomodlić się i zapalić świeczkę. Jednak chyba nigdy nie będzie mi to dane. Nie wiem, kto jest moim dawcą – mówi Robert. Dodaje, że przynajmniej dwa razy w roku zamawia Mszę świętą w jego intencji. – Przecież on przedłużył mi życie – podkreśla. – Wydaje mi się, że dzięki mnie również jakaś jego część żyje we mnie – dodaje Robert.

Magdalena Sroczyńska-Kożuchowska z zawodu jest astronomem. Bardzo kochała swoją pracę. Jako doktor astronomii pracowała naukowo w Polskiej Akademii Nauk. Jest oddaną matką dwóch dorosłych już synów. Jej życie układało się pomyślnie. Do pewnego momentu. W połowie lat 80. zaczęła mieć problemy ze zdrowiem.

– Coś mnie zaczynało boleć. Jednak nie należałam do ludzi, którzy często chodzą do lekarza. Brałam środki przeciwbólowe i żyłam dalej – mówi Kożuchowska.

Jej choroba z biegiem lat posuwała się naprzód. Początkowo lekarze mieli wielkie trudności ze zdiagnozowaniem dolegliwości. Jej stan bezustannie się pogarszał. O swojej chorobie dowiedziała się dopiero w 1994 roku po specjalistycznych badaniach w klinice gastrologicznej. To był dla niej szok.

– Dowiedziałam się, że mam pierwotną żółciową marskość wątroby i że moja wątroba po prostu „parcieje” – mówi Magdalena, której synowie mieli wówczas 12 i 14 lat. – Oni wiedzieli, że coś złego się ze mną dzieje, ale nigdy nie chciałam ich straszyć – dodaje drżącym głosem.

Prawdziwy dramat zaczął się w 1996 roku. Stwardniała wątroba zaczęła blokować przepływ krwi w organizmie. – Ta krew musiała sobie znaleźć jakieś ujście. Dostała się do żołądka, a ja zaczęłam nią wymiotować – mówi Kożuchowska. Znalazła się w szpitalu. Lekarze przeznaczyli ją wówczas już chyba na straty. Zrezygnowała z pracy zawodowej. Nie miała sił. – Pomyślałam, że jak jeszcze trochę krwi we mnie zostało, to przeznaczę ją dla rodziny, a nie dla pracy – podkreśla. Choroba nieuchronnie postępowała. Jej wątroba prawie zupełnie nie funkcjonowała doprowadzając do coraz większego zatrucia organizmu. – Mój mózg również był zatruty. Ja tego nie pamiętam, ale moi synowie mówili mi, że bardzo powoli mówiłam. Mój umysł nie pracował – mówi.

Astronom z cudzą wątrobą

Słowo przeszczep po raz pierwszy padło w 1998 roku.

– Od razu się zgodziłam. Bezgranicznie ufałam swojemu lekarzowi. Przeszczep oznaczał dla mnie być albo nie być – mówi Kożuchowska, która obecnie jest wiceprezesem zarządu „Życie po przeszczepie”.

O swoich badaniach przed przeszczepem mówi prawie płacząc.

– Wówczas strajkowali anestezjolodzy. Dlatego bardzo bolesne badania miałam robione bez znieczulenia. Jakoś to przeżyłam, ale takich rzeczy lekarzom robić nie można! – mówi.

W 1999 roku zadzwonił telefon, że mam zgłosić się na przeszczep. Rano byłam na Mszy świętej. Przystąpiłam do Komunii. I przyjęła sakrament chorych. – Było to dla mnie bardzo ważne – mówi przez łzy Kożuchowska.

Przeszczep się udał. Okazało się, że była osiemnastą osobą w Polsce, która ma przeszczepioną wątrobę. Po operacji przez miesiąc leżała w szpitalu, wtedy bowiem jeszcze, a było to siedem lat temu, lekarze dopiero się tego uczyli. Obecnie takich operacji przeprowadza się setki w całej Polsce. A pacjenci po tygodniu chodzą już o własnych siłach.

Mama wróciła po przeszczepie do życia Rodzina państwa Kożuchowskich tworzy typowy polski dom. Jej synowie i mąż niechętnie mówią o chorobie mamy.

– Człowiek jest tak skonstruowany, że złe wspomnienia wymazuje z pamięci. Ona była coraz słabsza. Dopiero po operacji dowiedziałem się, że zostały jej wówczas dwa tygodnie życia – opowiada pan Kożuchowski. – Odzyskałem swoją żonę. Gdyby nie przeszczep, jej by nie było. Teraz nasza rodzina może funkcjonować normalnie – dodaje.

Łukasz miał 19 lat, kiedy jego mama miała przeszczep. Mówi, że wcześniej widział jak mama powoli odchodzi. Dokładnie nie wiedziałam co jej dolega, ale widziałem, że jej stan z miesiąca na miesiąc pogarsza się. – Widziałem jak życie z niej wycieka – mówi Łukasz, który obecnie studiuje jednocześnie informatykę i filozofię. – Był to dla mnie bardzo ciężki czas. Wiele złych myśli było w mojej głowie, gdzieś w podświadomości – wyznaje. Chłopcy pomagali chorej mamie. – Pamiętam jak miała taki dzwonek przy łóżku, którym nas wołała – mówi Łukasz. – Nasza Mama – zdrowa – była bardzo energiczna i rozgadana. Choroba zmieniła ją zupełnie. Leżała cicho w swoim pokoju. Mówiła niewiele i bardzo powoli. Spodziewałem się najgorszego – wyznaje Łukasz.

Marcin, młodszy syn pani Beaty studiuje psychologię. Mówi, że z tych najgorszych chwil pamięta dziś tylko krótkie epizody. – Widzieliśmy jak mama jest coraz słabsza. Bałem się, że odejdzie – wyznaje Marcin. Później strach był podczas operacji. – Pamiętam jak odwiedziliśmy ją tuż po zabiegu. Miała do swojego ciała podłączonych mnóstwo rurek: dreny, kroplówki. Wydawało mi się, że jej życie jest podtrzymywane przez aparaturę. Bardzo się bałem o nią – dodaje Marcin. Wspomina, że czuł się wówczas bardzo bezradny. – Nic nie mogłem zrobić. Siedziałem w swoim pokoju i bardzo się modliłem. Miałem szklane oczy i prosiłem Boga o pomoc – wyznaje.

Mama Łukasza i Marcina co roku obchodzi urodziny w dzień przeszczepu. Uważa, że tego dnia urodziła się ponownie. – Myślę, że hasło „Nie zabieraj swych organów do nieba, tam wiedzą, że one potrzebne są tylko tutaj” doskonale wpisuje się w istotę miłości chrześcijańskiej. Ja nie zabiorę swych organów. Podpisałem oświadczenie woli. To jest największy dar, jaki człowiek może dać drugiemu – uważa Marcin.

Od pewnego czasu widać billboardy propagujące akcję na rzecz transplantacji
Fot. Artur Stelmasiak

Msza w intencji ofiarodawców

Robert Kęder w 2000 roku miał przeszczepioną wątrobę. Teraz jest szczęśliwym ojcem trzyletniego Maćka. – Takich osób jak ja jest w Polsce bardzo wiele. My normalnie żyjemy, pracujemy, płacimy podatki i utrzymujemy rodziny – mówił Kęder podczas obchodów Dnia Transplantacji.

Kęder bardzo zaangażował się w szerzenie i popieranie idei transplantacji. Jest członkiem stowarzyszenia „Życie po przeszczepie”. – Nie ma co ukrywać, że wokół przeszczepów jest wiele kontrowersji. Jednak jestem głęboko przekonany, że u ich podstaw leży niewiedza. Dlatego postanowiliśmy zorganizować kampanię społeczną, na rzecz propagowania i uświadamiania tego, czym jest transplantacja – mówi. – Po przeszczepie jest nas w Polsce około 10 tys. Jesteśmy żywym dowodem na to, że transplantacja ma sens i jest skuteczną oraz bezpieczną metodą leczenia – podkreśla Kęder. – Często jest także jedynym ratunkiem. Gdyby nie przeszczep, wielu z nas dzisiaj by tu nie było – dodaje. Jego zdaniem, zorganizowany Dzień Transplantacji jest czasem, który także zmusza do refleksji.

– Do rozmyślania nad tymi, którzy już dziś nie żyją, a dzięki którym my żyjemy. Zdajemy sobie sprawę, że dla rodzin naszych dawców może on wiązać się z uczuciem smutku i przygnębienia. Jednak pokazując na nasze szczęśliwe rodziny chcielibyśmy im powiedzieć, jak wiele dla nas uczynili – mówi Robert Kęder. Dlatego Dzień Transplantacji zawsze kończy się Mszą św. w intencji zmarłych ofiarodawców i ich rodzin.

Blankiety z oświadczeniem woli

Jedną z podstawowych akcji prowadzoną przez stowarzyszenia promujące idę transplantacji są blankiety z oświadczeniem woli. Jest to niewielka karteczka w formacie karty kredytowej, którą każdy z nas może wypełnić. Oprócz podstawowych danych osobowych znajduje się na niej tzw. „oświadczenie woli”, pod którym należy się podpisać. „Moją wolą jest, by w wypadku nagłej śmierci, moje tkanki i narządy zostały przekazane do transplantacji ratując życie innym. Informuję także, że o swojej decyzji powiadomiłem moją rodzinę i najbliższych, którzy w krytycznym momencie winni ją uszanować.” – czytamy na kartoniku. To oświadczenie woli należy nosić zawsze przy sobie w dokumentach.

Do marcowego numeru „Naszego Głosu” dołączamy oświadczenie woli. Otrzymaliśmy je dzięki uprzejmości Stowarzyszenia Pomocy Ludziom z Uszkodzoną Wątrobą „Życie po przeszczepie” www.przeszczep.pl

Artur Stelmasiak

Artykuł ukazał się w numerze 03/2006.