Życie ludzkie ogarnięte jest cywilizacją

2013/01/19

We wrocławskim oddziale „Civitas Christiana” odbyło się spotkanie, na którym Piotr Sutowicz wygłosił odczyt „Feliks Koneczny i jego teoria wielości cywilizacji – refleksje u progu XXI wieku”. Feliks Koneczny wyodrębnił pięć kategorii bytu, które decydują o miejscu danej cywilizacji w świecie. Są nimi: dobro, prawda, zdrowie i dobrobyt oraz piękno. Do kategorii dobra zaliczył on zagadnienie moralności. Uznał, że moralność stanowi oś historii i miernik wznoszenia się cywilizacyjnego. Rozwój moralności polega według niego na powiększaniu odpowiedzialności jednostki ludzkiej, której najwyższym wyrazem jest personalizm i osobisty stosunek jednostki do Boga.

Swoje poglądy i rozważania na temat cywilizacji ujął on w podstawowej pracy O wielości cywilizacji, która po raz pierwszy ukazała się w latach dwudziestych minionego wieku. Jak zauważył, nie istnieje jedna ludzkość. Dzieli się ona na różne sposoby, ogólnie jednak można wyodrębnić różne cywilizacje. Jedne z nich się rozwijają, a inne stoją w miejscu lub chylą się ku upadkowi. Według niego „cywilizacja to metoda ustroju życia zbiorowego”. Cywilizacja zatem „to suma wszystkiego, co pewnemu odłamowi ludzkości jest wspólnego, a zarazem suma tego wszystkiego, czem się taki odłam różni od innych”. Całe życie ludzkie jest ogarnięte jakąś cywilizacją. Feliks Koneczny wyróżnił siedem cywilizacji: bramińską, żydowską, chińską, turańską, łacińską i arabską. Jak zaznaczył, człowiek nie może być cywilizowany na różne sposoby. Wszelkie mieszanki cywilizacyjne mają być zgubne dla jednostek i zrzeszeń.

Cywilizacja turańska

Jej cechą jest życie obozowe. Jest to obóz wojenny. Jest ona najprymitywniejsza. Powstała na obszarach wielkiego stepu euroazjatyckiego. Jej wpływy sięgały do Europy Wschodniej, ogarniając Księstwo Moskiewskie, które przekształciło się potem w wielkie imperium. Religia nie odgrywała tu żadnej roli. Charakterystyczny jest tu brak sfery duchowej, a na czoło ważności wysuwają się kategorie materialne, przy czym dochodzenie do dobrobytu odbywało się tu tylko drogą podboju. W cywilizacji tej występują tylko dwie warstwy – władcy i poddani. Polacy na szerszą skalę zetknęli się z tą cywilizacją podczas kilkakrotnych najazdów Mongołów w XIII wieku.

Cywilizacja arabska

Utworzyła się na bazie islamu, ale nie była cywilizacją sakralną. Przykładem wysokiej kultury, jaka panowała w tej cywilizacji, jest emirat Grenady.

Cywilizacja bramińska

Jest to cywilizacja sakralna, która na podstawie zasad religijnych kreuje życie społeczne i państwowe. Wszystkie instytucje opierają się na filozofii bramińskiej, której wytworem jest kastowość.

Cywilizacja żydowska

Została ona przez Konecznego określona jako druga cywilizacja sakralna. Jej istotą jest ujęcie życia zbiorowego w przepisy Biblii Starego Testamentu oraz Talmudu, będącego rabinackim zbiorem przepisów szczegółowych.

Cywilizacja chińska

Ogranicza się wyłącznie do terytorium Chin. Opiera się na ustroju rodowym. Jej istotą jest konfucjonizm, idea lojalności i posłuszeństwa względem władcy.

Cywilizacja bizantyńska

Wykształciła się na terenach wschodniego Cesarstwa Rzymskiego , jego zasadniczą cechą jest podporządkowanie społeczeństwa państwu, które zwolnione jest z etyki. Narzędziem panowania jest prawo pozytywne, które nie wynika z etyki, lecz jest prawem swobodnie stanowionym przez władcę. Religia jest tu elementem funkcjonowania państwa.

Cywilizacja łacińska

Narodziła się w okresie średniowiecza po upadku Cesarstwa Rzymskiego, stając się „cywilizacją europejską”. W życiu społecznym opiera się ona na etyce katolickiej, która jest podstawą prawa. Państwo oparte jest na społeczeństwie, które jest bytem wyższym od państwa. Jest dlatego zorganizowane w strukturach państwowych, bo tego pragnie. Cechą wyróżniającą od innych jest nierozerwalność monogamicznego małżeństwa, zniesienie niewolnictwa i zasady zemsty rodowej na rzecz sądownictwa państwowego. Wiąże się to z emanacją rodziny jako podstawowej komórki życia społecznego. Kościół jest niezależny od władzy państwowej. Jest to cywilizacja personalistyczna, która gwarantuje wszystkie prawa człowieka, a przede wszystkim prawo do życia.

Twórca niestrudzony

Po odczycie odbyła się dyskusja, w której podnoszono oddziaływanie na współczesne społeczeństwo polskie różnych innych cywilizacji, które stopniowo wypierają cywilizację łacińską. Jak zauważono, w dużo większej skali stało się to już w Europie Zachodniej. Podkreślano, że właśnie dzisiaj wiedza o cywilizacjach jest nam najbardziej potrzebna do obrony tożsamości i dla nowej ekspansji cywilizacji łacińskiej.

Adam Maksymowicz

Artykuł ukazał się w numerze 03/2009.

© Civitas Christiana 2024. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Projekt i wykonanie: Symbioza.net
Strona może wykorzysywać pliki cookies w celach statystycznych, analitycznych i marketingowych.
Warunki przechowywania i dostępu do cookies opisaliśmy w Polityce prywatności. Więcej