Pół wieku temu, 9 kwietnia 1968 r. w Bielsku-Białej zmarła Zofia Kossak-Szczucka. Znakomita polska pisarka i publicystka, działaczka konspiracji, więźniarka KL Auschwitz-Birkenau i Pawiaka. Zaangażowana czynnie w Powstaniu Warszawskim. Była współzałożycielką Frontu Odrodzenia Polski i Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Warto powracać do jej literatury, szczególnie w roku jubileuszu naszej narodowej wolności. 

Prywatnie córka Tadeusza Kossaka (bliźniaczego brata Wojciecha) i Anny Kisielnickiej-Kossakowej. Była siostrą stryjeczną Magdaleny Samozwaniec i Marii Pawlikowskiej-Jasnorzewskiej (w dorosłości ponoć za sobą nie przepadały) oraz malarza Jerzego Kossaka, a także wnuczką Juliusza Kossaka.

Podtrzymując rodzinną tradycję, w latach 1912–1913 studiowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie, a następnie rysunek w École des Beaux-Arts w Genewie. Nie była to jednak jej droga. W 1915 roku pobrała się ze Stefanem Szczuckim. Zamieszkali w Nowosielicy na Wołyniu, gdzie w 1917 r. przeżyli wraz z dziećmi okres krwawych wystąpień chłopskich oraz najazd bolszewicki. Ich majątek całkowicie zdewastowano. Wspomnienia z tego okresu, opublikowane w 1922 roku pod tytułem Pożoga, były jej właściwym debiutem literackim.

Po śmierci męża w 1923 r., we Lwowie, autorka przeniosła się z synami do rodziców. Zamieszkała we wsi Górki Wielkie na Śląsku Cieszyńskim. 14 kwietnia 1925 r. ponownie wyszła za mąż, za oficera WP Zygmunta Szatkowskiego.

Jako wybitna polska pisarka i publicystka była laureatką wielu wyróżnień, w tym Ogólnopolskiej Nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka. W 1932 r. została odznaczona nagrodą literacką województwa śląskiego. W 1936 r. otrzymała Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury. W 1937 r.  pisarkę odznaczono Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Ktokolwiek sięgnął po książki Z. Kossak-Szczuckiej, jak: „Pożoga. Wspomnienia z Wołynia 1917–1919”, „Krzyżowcy”, „Dziedzictwo” czy relacje z KL Auschwitz-Birkenau pt. „Z otchłani”, z pewnością znajdzie w nich serce bijące po polsku i potwierdzenie reguły życiowej pisarki: „Każdej chwili mego życia wierzę, ufam, miłuję”; w sposobie myślenia, tworzenia i działania. To wielka polska patriotka, czemu wyraz dała niejednokrotnie, przez działalność konspiracyjną, podczas pobytu w obozie koncentracyjnym czy niosąc pomoc ludności żydowskiej za niemieckiej okupacji. Była zaangażowana czynnie w Powstaniu Warszawskim, a także współzałożycielką Frontu Odrodzenia Polski i Rady Pomocy Żydom „Żegota”.

Pozycje Zofii Kossak-Szczuckiej ukazują się nakładem Instytutu Wydawniczego PAX i cieszą się niesłabnącym zainteresowaniem. W tym roku oddano do rąk czytelników nowe wydanie książki tej autorki, pt. „Nieznany kraj”. Publikacja pokazuje „drogę” Śląska do Polski odrodzonej w nowym kształcie geograficznym po 120-letniej niewoli. Wśród ziem, które znalazły się teraz w granicach Rzeczpospolitej, znajdował się Śląsk powracający do ojczyzny po 600 letnim oderwaniu. Pozycja stanowi swego rodzaju zwornik spajający wszystkie ziemie i wskazujący treści wspólne, łączący wokół wspólnej idei, oswajający to, co nieznane. Maria Pawłowiczowa z pewnym patosem, a zarazem z niezwykłą trafnością zauważyła: „Nieznany kraj był ładunkiem dynamitu, mającym skruszyć obojętność Polaków dla Śląska. To dzieło, które miało zainteresować skarbami ziemi, zachwycać „krasą gór” oraz budzić szacunek dla mieszkańców Śląska, ciężko doświadczanych w ciągu wieków, a mimo to wiernych Polsce”.

Warto powracać do tej literatury, szczególnie w roku jubileuszu naszej narodowej wolności. Upamiętnienie osoby i twórczości Zofii Kossak-Szczuckiej – w związku z przypadającą w tym roku 50. rocznicą śmierci – jest jednym z tegorocznych zadań Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, które m.in. w Lublinie i Opolu organizuje spotkania wokół postaci i dorobku literackiego tej wielkiej pisarki, która dla wielu pozostaje autentycznym przykładem patriotki i wierzącej katoliczki.

Seria książek Zofii Kossak-Szczuckiej będzie prezentowana przez Instytut Wydawniczy PAX na XXIV Targach Wydawców Katolickich, które odbędą się w dniach 12 – 15 kwietnia 2018 r., w Arkadach Kubickiego na Zamku Królewskim w Warszawie.

MK

Dla Kossak liczyła się Polska

Niezwykła książka Zofii Kossak – Nieznany kraj [IW PAX]

Każdej chwili mego życia wierzę, ufam, miłuję