15 czerwca 2023 r. w Warszawie wręczono Nagrodę Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” im. Włodzimierza Pietrzaka. To najstarsze przyznawane przez instytucję niepaństwową odznaczenie miało w tym roku swoją 76. odsłonę.

Uroczystą galę poprowadził Marek Zając. Obecni byli również bp Michał Janocha, przewodniczący Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego oraz kapituły Nagrody im. W. Pietrzaka; ks. Dariusz Wojtecki, krajowy asystent kościelny KSCCH; Sławomir Józefiak, Przewodniczący Rady Nadzorczej KSCCH oraz Prezes GRUPY INCO S.A.; Maciej Szepietowski, sekretarz nagrody; Tomasz Nakielski, przewodniczący Rady Fundacji Civitas Christiana.

Z ramienia gospodarza wydarzenia, jako pierwszy głos zabrał prezes KSCCH Kamil Sulej.

Na rangę tego wydarzenia składają się dwie kwestie – wiek nagrody i laureaci (…), którzy swoim życiem i działalnością wpisują się w dorobek kultury polskiej. (…) Musimy zwrócić uwagę również na patrona (…), który kierował się wartościami chrześcijańskiej miłości (…), troski o ojczyznę i miłości do niej, a przypłacił to swoim życiem. (…) Postać Włodzimierza Pietrzaka jest dla nas zobowiązaniem (…), szczególnie we współczesnym świecie, który odchodzi od wartości chrześcijańskich”.

Zebrani mieli okazję obejrzeć materiał filmowy prezentujący postać Włodzimierza Pietrzaka w realizacji Michała Kondrata, laureata Nagrody z 2018 roku. Następnie odczytano nominowane osoby oraz instytucje: p. Alicja Węgorzewska, śpiewaczka operowa i dyrektor Warszawskiej Opery Kameralnej; prof. Wojciech Kudyba, krytyk i literaturoznawca; Włodzimierz Jacek Pawlik, kompozytor i pianista; Środowisko warsztatów ikonowych Nowica; Tygodnik „Gość Niedzielny”; Fundacja im. Cyryla i Metodego – Tato.Net oraz Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego im. Bł. Matki Celiny Borzęckiej w Mocarzewie. 

Wręczono również obecnemu na sali zastępcy redaktora naczelnego „Gościa Niedzielnego” Bogumiłowi Łozińskiemu dyplom nominacyjny. Ten tygodnik obchodzi w tym roku niezwykłą rocznicę – stulecie założenia.

Pierwszą nagrodą uhonorowano środowisko warsztatów ikonowych NOWICA – za niestrudzone budowanie artystycznych i religijnych mostów pomiędzy Polakami i Ukraińcami oraz narodami sąsiednimi, pomiędzy katolikami obrządku łacińskiego i greckiego a prawosławnymi oraz za wybitny wkład w rozwój współczesnego malarstwa ikonowego.

Laudację wygłosił dr Piotr Kopszak, dyrektor Muzeum Archidiecezji Warszawskiej. Podkreślił on, że obie nagrodzone organizacje – Stowarzyszenie Przyjaciół Nowicy, jak i Bractwo Młodzieży Greckokatolickiej Sarepta, zainicjowały ogromne zainteresowanie malarstwem ikonograficznym w Polsce, a także przyczyniają się do spotkania i wymiany między Wschodem i Zachodem, do budowania mostów między ludźmi różnych denominacji chrześcijańskich.

O wręczenie nagród poproszeni zostali ks. bp prof. Michał Janocha, przewodniczący Rady Konferencji Episkopatu Polski ds. Kultury i Ochrony Dziedzictwa Kulturowego, przewodniczący kapituły nagrody, oraz Kamil Sulej, prezes Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

Nagrodę dla środowiska warsztatów ikonowych odebrali Mateusz Sora, prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Nowicy, oraz Piotr Marciniszyn, członek zarządu, w zastępstwie za przewodniczącego Bractwa Młodzieży Greckokatolickiej Sarepta o. mitrata Jana Pipkę.

O dwudziestoletniej działalności Nowicy Mateusz Sora powiedział, że miał to być „eksperyment ponadetniczny i ponadkonfesyjny”, łączący katolików obrządku rzymskiego oraz greckiego. Podziękował też partnerowi włączającym się w warsztaty – Katedrze Ukrainistyki Uniwersytetu Warszawskiego.

Prezes Stowarzyszenia Przyjaciół Nowicy zaprosił przy okazji na wystawę „Spotkanie ze Zmartwychwstałym” w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej, która zostanie otwarta 30 czerwca. Dodał, że efekty warsztatowych plenerów ikonopisarskich są wystawiane w sześciu różnych miejscach, w tym we Lwowie i MAW.

Dołożymy wszelkich starań, żeby w tych miejscach, w których znajdują się zbiory historycznych ikon, pojawiły się współczesne ikony właśnie po to, żeby pokazać, że to nie jest zamknięta historia, że można współczesnym językiem mówić o doświadczeniu religijnym – podkreślił Mateusz Sora.

Piotr Marciniszyn opowiedział historię powstania Bractwa Młodzieży Greckokatolickiej Sarepta, która swój początek bierze w 2004 roku. Bractwo zawiązało się z potrzeby młodzieży, potomków wysiedlonych w akcji „Wisła” grekokatolików, żeby zobaczyć cerkwie i ikony, gdyż tam, gdzie mieszkali, nie mieli okazji obcować z dziedzictwem przodków. Tak trafili do cerkwi w Nowicy i zawiązała się przyjaźń między środowiskami.

Działamy w triadzie wartości – wiara (…), wspólnota (…) i trzecia wartość, której jesteśmy wierni, kultura. Staramy się pielęgnować to dziedzictwo, to, co nasi przodkowie stworzyli (…), ale też sami tworzymy – wskazał członek zarządu Bractwa Młodzieży Greckokatolickiej Sarepta.

W swoim przemówieniu Piotr Marciniszyn dodał, że siedziba bractwa, która do tej pory była spokojnym miejscem przebywania artystów „ponad granicami”, stała się obecnie schronieniem dla uchodźców uciekających przed wojną na Ukrainie.

Nagrodę im. Włodzimierza Pietrzaka w kategorii działalność społeczna otrzymała Fundacja im. Cyryla i Metodego, twórca portalu Tato.Net – za wieloletnią aktywność na rzecz kształtowania postaw świadomego i odpowiedzialnego ojcostwa, wkład w rozwój kompetencji ojcowskich współczesnych mężczyzn i podejmowanie działań inspirujących do przeżywania ojcostwa jako życiowej pasji.

O wygłoszenie laudacji poproszony został Dariusz Kowalski, aktor filmowy i teatralny. Zwrócił on uwagę na szeroko zakrojoną działalność środowiska, która od 18 lat kształci mężczyzn, jak być dobrymi ojcami i uczy ich, że najważniejszą karierą jest bycie tatą. Wskazał również na całoroczną i międzynarodową działalność, której owocem jest aż 80 powstałych w całym kraju Ojcowskich Klubów.

Co to jest ten klub? To jest właśnie kilku gości, którzy nagle, kiedy ktoś potrzebuje pomocy się skrzykują (…). Myślę, że to jest coś, o czym warto mówić, bo to dobro, jakie dzięki temu się dzieje, jest nie do przecenienia, ponieważ, może od tego należałoby zacząć – kim jest ojciec (…)? Cały świat istnieje dzięki miłości ojca. Cały mój świat istnieje dzięki miłości mojego ojca, mojej matki. To, że ja widziałem mojego ojca na kolanach, to być może ukształtowało mnie na całe moje życie – podkreślił Dariusz Kowalski.

Aktor, który sam jest ojcem, dziadkiem i od lat związany jest ze środowiskiem Tato.Net, dodał, że „mamy taki obraz Boga, jaki mamy obraz swojego ojca”.

Nagrodę odebrał ojciec trójki dzieci, założyciel Fundacji im. Cyryla i Metodego, inicjator Tato.Net, dr Dariusz Cupiał.

Ja mocno wierzę, że podstawą tej cywilizacji jest postawa odpowiedzialnego ojcostwa. (...) Tato.Net jest po to, żebyśmy mogli w publicznej przestrzeni pamiętać o Dekalogu IV – „Czcij ojca i matkę swoją” – powiedział.

Dariusz Cupiał odbył też niedawno spotkanie z papieżem Franciszkiem. Podczas dwugodzinnej rozmowy, Ojciec Święty przyznał, że w dzisiejszym świecie inicjatywa skierowana do ojców, aby wesprzeć ich rozwój, ma niezwykłą wagę.

To ojcostwo przyszłości potrzebuje być zakorzenione w dziedzictwie, ale też [być] otwarte na to, co przychodzi. (…) To są potężne wyzwania dla naszej kultury, kultury rodzinnej. (…) Naszym zadaniem jest tworzyć piękną kulturę rodzinną, która będzie miała przestrzeń dla ojca, nie zawsze tak jest. (…) Przywrócić przywództwo ojców jest zadaniem nas wszystkich – zaznaczył.

W kategorii działalność edukacyjna wyróżniony został Specjalny Ośrodek Wychowawczy Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego im. bł. Matki Celiny Borzęckiej w Mocarzewie – za codzienne łączenie wiary w Boga z życiem oraz ludzką pomoc sercom proszącym o pomoc, w duchu miłosierdzia i ewangelicznej zasady: „Wszystko, co uczyniliście jednemu z tych braci moich najmniejszych, Mnieście uczynili” (Mt 25,40).

Biskup pomocniczy łowicki, dr hab. Wojciech Osial, jako duszpasterz silnie związany z laureatem Nagrody, wygłosił trzecią laudację podczas Gali.

Jest takie miejsce na ziemi, w ziemi łowickiej (…), gdzie teraz zbiera się przepyszne truskawki, gdzie pośród pól i łąk znajduje się Mocarzewo. Tam siostry Zmartwychwstanki prowadzą specjalny ośrodek wychowawczy. (…) Dzięki bardzo ofiarnej pracy sióstr, w ośrodku uczą się dzieci i młodzież z niepełnosprawnością intelektualną przebiegającą przez wszystkie stopnie, od lekkiego po bardzo głęboki. Uczą się też dzieci niepełnosprawne fizycznie (…), bardzo chore, ale za to bardzo ukochane. Obecnie jest to wspólnota około 40 uczniów – wprowadził biskup, dodając, że sam bardzo dobrze zna zarówno ośrodek, jak i podopiecznych, którym udziela regularnie spowiedzi świętej. 

Przy ośrodku sióstr powstaje Dom Mocarzy, który ma być przeznaczony dla dzieci, które po osiągnięciu 25. roku życia, zamiast trafić do ośrodka pomocy społecznej, mogłyby zostać w Mocarzewie.

Na pierwszym miejscu jest to przede wszystkim ogromne dzieło miłości (…), miłości wobec najbardziej potrzebujących. (…) Dzieją się tam rzeczy wielkie, a te wielkie są najwcześniej niewidoczne. Ale z pewnością są to rzeczy, które zasługują na najwyższą nagrodę. (…) Najważniejsze jest to, co się dzieje w sercach uczniów. To są prawdziwi mocarze. (…) Pokazują, że jakkolwiek ciało jest słabe i chore, to jednak liczy się to, co jest w sercu i to świadczy o naszym człowieczeństwie – podkreślił bp Osial.

Nagrodę dla Specjalnego Ośrodka Wychowawczego Zgromadzenia Sióstr Zmartwychwstania Pańskiego w Mocarzewie odebrały siostry Barbara Adamczyk, Elwira Szwarc i Bernadetta Pogorzelska wraz z dwójką wychowanków – Ewą i Pawłem. 

Słowa podziękowania za otrzymane wyróżnienie do zebranych skierowała s. Barbara Adamczyk. Wyraziła wdzięczność za docenienie 66 lat posługi sióstr w Mocarzewie, które są „pisane miłością i pracą”.

Docierać do dziecka niepełnosprawnego można tylko miłością i tym kluczem kształtować to serce. (…) To dzieło rośnie, ale jest dziełem Boga – zaznaczyła.

Siostra podzieliła się też osobistą historią, jak będąc w nowicjacie, przyjechała w 1989 roku do Mocarzewa na miesiąc, żeby zobaczyć, na czym polega posługa Zmartwychwstanek w ośrodku. Przyznała, że nie mając wcześniej styczności z dziećmi z niepełnosprawnościami, była przerażona tą wizytą. Jednak już na samym początku pobytu, podbiegła do niej dziewczynka i zapytała: „Siostro, czy ty mnie kochasz?” Po usłyszeniu odpowiedzi twierdzącej, dziewczynka mocno ją przytuliła.

Kiedy [dzieci] wprowadzają w progi ośrodka dzielą się (…) przede wszystkim wiarą – podsumowała s. Barbara.

Kapituła przyznała także Nagrodę Specjalną dla Arcybiskupa Henryka Muszyńskiego – profesora teologii z zakresu biblistyki, człowieka dialogu, który na wiele sposobów zaangażowany jest w przezwyciężanie bolesnej przeszłości i kształtowanie przyszłości w duchu wzajemnego poszanowania i pojednania, nieustannie zabiega o duchową jedność Europy, stając się dla wielu ludzi mistrzem i przyjacielem.

Laudację, prezentującą niezwykle bogaty życiorys i dorobek laureata, wygłosił ks. prof. dr hab. Mirosław Wróbel z Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Urodzony w 1933 roku w Kościerzynie Henryk Muszyński, już wieku 6 lat doświadczył wojny. Jego rodzina musiała we wrześniu ’39 roku uciekać z miasta położonego niedaleko Gdańska. To trudne doświadczenie w tak młodym wieku naznaczyło jego życie, ukształtowało wrażliwość do prześladowanych i pokrzywdzonych w wyniku działań wojennych.

Arcybiskup przyjął święcenia w 1957 roku w Pelplinie, a pierwsza parafia, na jaką został skierowany, znajdowała się w Gdyni. Wśród licznych osiągnięć i zasług laureata, laudator przytoczył m.in. studia w Jerozolimie oraz zaangażowanie w dzieło pomocy dla sierot wojennych. Abp Muszyński wspomagał też siostry Elżbietanki w budowie Home of Peace oraz jako jeden z nielicznych polskich kapłanów, uczestniczył w badaniach nad dokumentami z Kumran. Jego zawołanie biskupie brzmi „In verbo tuo”, czyli „w Twoim słowie, na Twoje słowo”.

Ks. Mirosław Wróbel przytoczył niezliczone przykłady zasług Prymasa seniora, również na rzecz dialogu z judaizmem, a także otrzymane ordery – polskie, niemieckie oraz watykańskie. Abp Muszyński uczestniczył w zespołach ds. rozmów z kościołem rosyjskim, jak i dialogu chrześcijan.

Patrząc w sposób globalny na życie ks. arcybiskupa Prymasa seniora, analizując obszerną bibliografię jego prac, która obejmuje ok. 550 pozycji pisanych w języku polskim, niemieckim i francuskim, możemy stwierdzić, że zawsze stawiał sobie za cel wyzwolenie i pojednanie przez prawdę oraz uświadomienie ludziom innych religii, wyznań, narodów, że jesteśmy dziećmi jednego Boga – podkreślił laudator.

Określany „jednym z najznakomitszych orędowników duchowo-kulturowej Europy” arcybiskup po odebraniu nagrody nawiązał do swojego związku z „Civitas Christiana”, z którym współpracuje od wielu, wielu lat.

Jedni wieszczą koniec chrześcijaństwa, a moją wielką radością jest to, i dziękuję za tę nagrodę, która ukazuje nie tylko to, że chrześcijaństwo ma przyszłość, ale ukazuje przede wszystkim potrzebę tak często wspominanych tutaj wartości chrześcijańskich – powiedział abp Henryk Muszyński.

Kiedy poznaliśmy już wszystkich laureatów 76. Nagrody Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” im. Włodzimierza Pietrzaka, odbył się koncert śpiewu, któremu akompaniowała lira korbowa. Barbara Pospieszalska oraz Joachim Mencel na zakończenie gali zaprezentowali m.in. kantatę „Miłość mi wszystko wyjaśniła” i inne pieśni tradycyjne w niezwykłej aranżacji.

Wszystkim wyróżnionym jeszcze raz składamy serdeczne gratulacje!

/ab