Drugi dzień festiwalowy obfitował w fascynujące debaty, podczas których eksperci z Polski, ale i Włoch, Niemiec oraz Argentyny podjęli tematy takie jak „Antidotum dla wspólnoty”, „#wolność społeczn@” oraz „Państwo egoistów czy wspólnota?”. Festiwal kończy sobotnia część praktyczna, czyli trwające obecnie warsztaty z planowania i osiągania celów, a także poświęcone fake newsom w pracy katechety.  

Drugi dzień Festiwalu rozpoczęła uroczysta msza święta koncelebrowana w kościele św. Aleksandra. Eucharystii przewodniczył bp Marian Florczyk, natomiast homilię wygłosił bp Jacek Grzybowski. W mszy licznie uczestniczyli członkowie Stowarzyszenia oraz uczestnicy Festiwalu.

W refleksji kościelnej, teologicznej i także tej społecznej, która jest przedmiotem Festiwalu, jest ten balans właściwy dla teologii. Balans pomiędzy doczesnością a nadprzyrodzonością, pomiędzy zrozumieniem, że musimy uczynić świat jak najlepszym według prawych, sprawiedliwych, godziwych zasad współżycia społecznego. Ale z drugiej strony musimy wiedzieć, że ten projekt nigdy się ostatecznie nie uda – wskazał biskup pomocniczy diecezji warszawsko-praskiej.

Wykład inauguracyjny wygłosił ks. prof. Piotr Mazurkiewicz, który podjął temat etyki w polityce i chrześcijańskiego spojrzenia na kierowanie państwem. Wyjaśnił też, jak na przestrzeni wieków próbowano uregulować na poziomie państwowości kwestię zła.

Zadaniem chrześcijaństwa jest zakwestionowanie nieracjonalnych mitów politycznych, w tym także nadziei na społeczeństwo wyzwolone od zła. Miejsce polityki opartej na mitach powinna zając polityka oparta na cnocie umiarkowania.

Pierwsza z debat eksperckich na tegorocznej edycji Festiwalu KNS nosiła tytuł „Antidotum dla wspólnoty”, a poprowadziła ją Magdalena Szymaszek-Naumiuk z Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”. W rozmowie udział wzięli dr Markus Krienke z wydziału teologicznego w Lugano, Maria Virginia Solis Wahnish z Uniwersytetu w San Francisco oraz online połączył się prof. Luigino Bruni z Uniwersytetu LUMSA w Rzymie.  

Debatanci skupili się na tym, jak powinna wyglądać rzeczywistość wspólnoty w biznesie. Prof. Luigino Bruni wyjaśnił istotę wspólnoty na przykładzie biblijnej historii Kaina i Abla. Kain, który powiedział, że nie jest strażnikiem swojego brata jest figurą zaprzeczającą wspólnocie.

Albo będziemy strażnikami naszych braci albo będziemy Kainem, zabójcą, przeciwnikiem naszym braci – wskazał włoski profesor.

Dodał, że firma to również rodzaj wspólnoty, a pracownik ofiarowuje swojemu pracodawcy dary. Są one czymś, co cechuje człowieka wolnego. Przedstawiciel każdego zawodu może ofiarowywać dary w swojej pracy, jednak firma „kupić” może jedynie to, co najmniej istotne – kompetencje zawodowe, godziny pracy. Nie kupi natomiast tego, co najważniejsze – daru entuzjazmu, woli życia, a firma nie może żyć bez tych darów od pracowników. Ofiarowanie ich jest zależne od wolności zatrudnionych, więc przedsiębiorcy powinni rozumieć, że jest to przestrzeń, o którą muszą żebrać.

Biznes dzisiaj nie widzi tych darów, widzi kontrakty – podkreślił prof. Bruni.

O tzw. gospodarce Franciszka wspomniała pochodząca z Argentyny Maria Virginia Solis Wahnish. Jest to koncepcja i projekt badawczy, w którym ekonomistka uczestniczy, a który stara się zmienić ekonomię tak, żeby lepiej służyła ludziom. Tradycyjna gospodarka kładzie nacisk na zysk, a zespół The Economy of Francisco stara się skupić na wymiarze ludzkim. Nawiązując do wypowiedzi prof. Bruni, Maria Virginia zaznaczyła, że w wymiarze daru gospodarka ma wiele do zaoferowania.

Wierzymy, że przedsiębiorstwo wspólnotowe powinno wyznawać zasady Ewangelii.

Dr Markus Krienke podkreślił, ze chrześcijański przedsiębiorca to ktoś, kto nie ucieka od odpowiedzialności za wspólnotę, ale wspólnotę w dzisiejszym kształcie świata.

Nie da się wrócić do dawnych modeli działania wspólnoty. (…) Musimy się zaangażować poprzez mechanizm odpowiedzialności. (…) Tutaj leży waga katolickiej nauki społecznej – wyjaśnił.

Niemiecki doktor podkreślił, że w czasie, kiedy świat jest zdominowany przez konsumpcjonizm, nasze działanie w duchu chrześcijańskim nie jest wykluczone w innym sferach. Odcinając się od współczesnych tendencji, nie sprawimy, że te się zatrzymają. Jako chrześcijanie możemy, a nawet powinniśmy uczestniczyć w tym, co się dzieje, ale kiedy trzeba, mamy obowiązek być krytycznymi i przeciwstawić się temu, co nieetyczne i niezgodne z Ewangelią.

Po przerwie obiadowej przyszedł czas na drugą debatę ekspercką pt. „#wolność społeczn@”. Rozmowę z Anetą Liberacką, redaktor naczelną Stacji7, Michałem Płocińskim z Rzeczpospolitej i dr Barbarą Stanisławczyk, doktor nauk o polityce, poprowadził Piotr Sutowicz, dyrektor Centrum Medialnego „Civitas Christiana”.

Podjęto próbę zdefiniowania samego pojęcia „wolności” i określenia współczesnego problemu z jej błędnym rozumieniem. Dr Stanisławczyk wyjaśniła, że punktami odniesienia wolności zawsze muszą być prawda, dobro i miłość, a Michał Płociński wskazał:

Nie ma wolności indywidualnej bez wolności społecznej i odwrotnie.

Redaktor naczelna Stacji7 zacytowała Indirę Gandhi: „Wolność nie znaczy, że można poruszać się po niewłaściwej stronie ulicy”. Aneta Liberacka powiedziała, że bardzo ważne jest wychowanie dzieci, bo dzisiejszy świat uczy, że nic się nie musi. Dzieci powinny wiedzieć, że wolny człowiek „musi czasami coś musieć”, nie robi tylko tego, co mu się podoba. Zwolnienie od tego, co współczesny świat postrzega jako „balasty”, nie jest właściwym rozumieniem wolności.

Szef działu opinii „Rzeczpospolitej” opowiedział też, jak wygląda kwestia wolności słowa w pracy dziennikarza. Podkreślił, że obecnie gazeta, telewizja nie jest już medium. Medium teraz to duże wyszukiwarki oraz media społecznościowe, które poniekąd są właścicielami tzw. mediów tradycyjnych, bo to one faktycznie filtrują wiadomości, które do nas trafiają. Dziennikarz zaznaczył, że „jeśli chcemy przeżyć, musimy tak grać z gate keeperami, żeby on pokazał Państwu nasz artykuł”. Z wypowiedziami redaktora Płocińskiego nie zgodziła się dr Stanisławczyk:

Gdzieś sprzeciw nasz indywidualny powinien się pojawić. Jest zespół, jest suma zespołów, są organizacje itd. Porblem polega na tym, że my wszyscy na to przyzwalamy, ponieważ mówimy, że taka jest zmiana cywilizacyjna, jest taki nowy rodzaj narzędzi komunikacji, cenzury, że my jesteśmy bezradni. (…) Zwróćcie Państwo uwagę, że te tendencje cywilizacyjne, które zmierzają nie tylko do destrukcji cywilizacji zachodniej, one sprowadzają coraz bardziej człowieka do roli zwierzątka, przedmiotu.

Aneta Liberacka wskazała, że jej zdaniem antidotum na wspomniane kwestie jest edukacja dzieci w rodzinach – to jest miejsce, w którym trzeba uczyć wolności.

Ostatnia debata ekspercka podczas Festiwalu została poświęcona pytaniu „Państwo egoistów czy wspólnota?”. Dyskusję moderował dr Dawid Kostecki, a udział w niej wzięli Dariusz Karłowicz z Teologii Politycznej, prof. Zdzisław Krasnodębski z Uniwersytetu w Bremie oraz prof. Agnieszka Nogal z Instytutu Filozofii Uniwersytetu Warszawskiego. W panelu eksperci dotknęli takich tematów jak ramy instytucjonalne państwa, jak polityka wpływa na kształtowanie państwa (funkcje integracyjne oraz dezintegracyjne), a także jak praktycznie przenieść tę teorię na aspekt praktyczny katolickiej nauki społecznej.

Dariusz Karłowicz wyjaśnił m.in., w jaki sposób po drugiej wojnie światowej kształtował się porządek polityczny na zachodzie.

Mamy tu do czynienia z twórczą, chociaż bardzo wierną Planowi, interpretacją, wizją demokracji, w której demokracja funkcjonuje tylko wtedy, jeśli zachodzi proporcja między ludowym żywiołem wolności, a arystokratycznym żywiołem sprawiedliwości, gdzie oczywiście ten żywioł sprawiedliwości jest niepoddany kontroli demokratycznej. (…) Tylko nikt nie zadał sobie pytania, kto pilnuje strażników.

Prof. Agnieszka Nogal podkreśliła, że to prawa polityczne jednostki dają nam naród. Debatantka dodała, że dzisiaj dyskurs, szczególnie środowisk lewicowych, opierany jest na języku kultury, a nie ekonomii, co prowadzi do odwrócenia opinii publicznej od sporów najistotniejszych.

Trzeba nazwać realne problemy, które mają charakter raczej ekonomiczny, niż kulturowy. To jest moja diagnoza, że trudno inaczej sobie wytłumaczyć tę dziwną chęć walki z narodem przy pomocy języka praw człowieka, jeżeli nie w taki sposób, że jest to konflikt ze wspólnotą, z kulturą.

Prof. Zdzisław Krasnodębski, który był wiceprzewodniczącym Parlamentu Europejskiego, opowiedział również o tej rzeczywistości i jak nasza państwowość się zmienia, jaki kształt przybiera w obliczu ekspansji kompetencji UE.

Po naszej prawej stornie politycznej jest taka skłonność do niezrozumienia tego, z jakimi siłami się mierzymy. Na dodatek one są wspierane również przez siły globalne (…) Ta struktura polityczna nazywana „unią” jest elementem tej szerszej całości. (…) Teraz musimy się jako Polacy zastanowić, jak w tej sytuacji mamy pozostać podmiotem politycznym, a więc narodem politycznym, bo kultury nikt nam nie odbierze. My sami ją sobie odbierzemy (…).

Trzeci, ostatni dzień Festiwalu to tradycyjnie część praktyczna. Równolegle odbywają się dzisiaj dwa warsztaty. Dr Klaudia Rosińska prowadzi dla katechetów spotkanie pt. „Fake news w pracy katechety Geneza, istota, przeciwdziałanie”. Z kolei Sylwia Idzie prowadzi warsztaty z planowania i osiągania celów. Udział w nim biorą m.in. pracownicy Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

Organizatorami VIII Festiwalu Katolickiej Nauki Społecznej jest Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” oraz Fundacja Obserwatorium Społeczne.

Patronat honorowy nad wydarzeniem objął Metropolita Warszawski, kard. Kazimierz Nycz oraz Przewodniczący KEP, abp Tadeusz Wojda.

Patronat medialny objęli: Miesięcznik Wszystko co Najważniejsze, Tygodnik Niedziela, Radio Warszawa, Radio Jasna Góra, kwartalnik Społeczeństwo, Gość Niedzielny, Katolicka Agencja Informacyjna, oraz portal e-civitas.pl.

/ab