Temat Żołnierzy Wyklętych, czyli żołnierzy podziemia niepodległościowego walczącego z terrorem sowieckim i komunistycznym po 1944 r., pojawia się często na łamach miesięcznika „Civitas Christiana”. Opisuje się konkretnych bohaterów, ukazuje ich walkę o niepodległą ojczyznę, przedstawia się także stanowiska historyków, którzy tematyką Żołnierzy Wyklętych zajmują się od wielu lat. W nr. 5 miesięcznika, z października 2013 r., pojawił się mój tekst dotyczący konferencji prasowej (odbyła się 22 sierpnia 2013 r. w Warszawie), na której zostały zaprezentowane kolejne nazwiska Niezłomnych – ofiar reżimu komunistycznego – którzy zostali zidentyfikowani podczas ekshumacji w powązkowskiej Kwaterze „Ł”. Warto przypomnieć, że wśród dziewięciu zaprezentowanych osób pojawiły się dwie legendarne postacie: mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” oraz kpt. Hieronima Dekutowskiego „Zapory”.

Ekshumacją i identyfikacją ofiar zbrodni totalitarnych, w tym Żołnierzy Wyklętych, zajmuje się Polska Baza Genetyczna Ofiar Totalitaryzmów (PBGOT), unikatowy na skalę światową projekt naukowo-badawczy, który powstał w Szczecinie, przy Pomorskim Uniwersytecie Medycznym, m.in. z inicjatywy Instytutu Pamięci Narodowej, Oddział w Szczecinie. W ramach przedsięwzięcia poszukuje się miejsc pochówków ofiar, przeprowadza ekshumacje, pobiera materiał genetyczny, a następnie porównuje go z materiałem pobranym od krewnych ofiar. W ten sposób zidentyfikowano już szesnastu żołnierzy podziemia niepodległościowego, w tym wymienionych wyżej Niezłomnych.

Przedsięwzięcie obejmujące wyżej wspomniane ekshumacje i identyfikacje jest bardzo kosztowne, a trzeba pamiętać, że zamordowanych Żołnierzy Wyklętych, którzy nie zostali jeszcze rozpoznani i nie mają swojego grobu, są dziesiątki tysięcy. Ich szczątki leżą zarówno w polskiej ziemi, jak i poza granicami naszego kraju, na dawnych Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej. Sama ekshumacja i identyfikacja w Kwaterze „Ł” na warszawskich Powązkach pochłonęła już dziesiątki tysięcy złotych i nie jest jeszcze zakończona. Rozpoczęto starania o wsparcie finansowe badań PBGOT z budżetu państwa, nie jest to jednak sprawa prosta.

Uważnie śledzący problemy finansowe Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów wpadli na pomysł oddolnego, bezinteresownego wsparcia dalszych badań, zwłaszcza na powązkowskiej „Łączce”. Pierwsza kwesta na ekshumację i identyfikację Żołnierzy Wyklętych została przeprowadzona na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie 1 listopada 2013 r. Projekt pod nazwą Bohaterowie bez grobów, Bohaterowie bez imion przygotowałem i przeprowadziłem wraz z Wojciechem Łuczakiem.

W dzień Wszystkich Świętych na terenie jednej z największych nekropolii Europy – szczecińskiego Cmentarza Centralnego kwestowało kilkudziesięciu wolontariuszy z różnych środowisk patriotycznych Szczecina, m.in. skupionych wokół Porozumienia Środowisk Patriotycznych. Kwestowali również członkowie i sympatycy Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, Oddział w Szczecinie, którzy stanowili niemałą grupę.

Kwestujący byli „uzbrojeni” w puszki, do których wrzucano pieniądze oraz w specjalnie przygotowane ulotki, na których podano informację o Polskiej Bazie Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów (z numerem konta bankowego, na które można wnosić wpłaty, by finansowo wesprzeć Bazę). Wrzucającym datki rozdawano także przygotowane na kwestę naklejki. Znajdowały się na nich podobizny czworga Żołnierzy Niezłomnych: Witolda Pileckiego, Stanisława Kasznicy, Zygmunta Szendzielarza i Danuty Siedzikówny. Kwesta trwała od godz. 9.00 do 20.00 i spotkała się z niezwykle ciepłym przyjęciem i zainteresowaniem. Pieniądze wrzucali zarówno starsi, jak i młodzi. Wiele osób słyszało o akcji z mediów, wiele dziękowało nam za to, że zajęliśmy się sprawą. Dla wielu było to osobiste przeżycie, opowiadali o członkach rodziny, którzy walczyli w podziemiu niepodległościowym, a którzy m.in. zginęli z rąk komunistów.

Kwesta na ekshumację i identyfikację Żołnierzy Wyklętych okazała się sukcesem i przeszła najśmielsze oczekiwania. Na Cmentarzu Centralnym w Szczecinie zebrano 17 312, 43 zł! Pieniądze trafiły na konto Polskiej Bazy Genetycznej Ofiar Totalitaryzmów. Wsparcie finansowe, które zostało zorganizowane oddolnie, okazuje się kroplą w morzu potrzeb, ponieważ – jak wyjaśnia dr Andrzej Ossowski z PBGOT – pieniądze zebrane w Szczecinie pozwolą na ekshumację i identyfikację ok. dwóch osób. Potrzeby są znacznie większe, dlatego też kwesta będzie prowadzona także w następnych latach, nie tylko w Szczecinie, ale również na terenie całej Polski (osoby, które chciałyby pomóc w następnych kwestach, proszę o osobisty kontakt – dane w redakcji miesięcznika).

Należy przywrócić pamięć o Żołnierzach Wyklętych walczących o wolność i niepodległość naszej ukochanej ojczyzny, o tych, którzy nie ugięli karku przed komunistycznym terrorem. Jesteśmy im to winni!

Bartłomiej Ilcewicz/kw