O znaczeniu katolickiej nauki społecznej oraz potrzebie i metodach jej przybliżenia społeczeństwu opowiada ks. bp dr Marian Florczyk, biskup pomocniczy diecezji kieleckiej, w rozmowie z Kamilem Sulejem.

Jaką rolę i funkcję pełni katolicka nauka społeczna we współczesnych czasach?

Odnosząc się do współczesnych czasów, myślę, że warto przywołać pierwszą encyklikę społeczną Rerum novarum, która powstała w bardzo ciekawym kontekście życia Europy. Nowa encyklika wyznaczała kierunki współżycia klasy robotników, kapitalistów i właściwego systemu politycznego w tamtym okresie. Podkreślała godność robotnika, jak również prawa, które powinny towarzyszyć człowiekowi bez względu na to, czy jest on kapitalistą, czy robotnikiem. 

Dzisiaj również katolicka nauka społeczna wytycza kierunki godnego życia. Co oczywiste, ten kierunek naświetlony jest przez Pismo Święte, teologię, całą refleksję filozoficzno-prawną i tradycję. Pierwszym celem katolickiej nauki społecznej, również współcześnie, jest godność każdego człowieka, dbanie o nią, zauważenie tego, co dzisiaj jej zagraża, oraz tego, co jest źródłem praw człowieka. Powinna zwracać uwagę zarówno na relacje poszczególnych jednostek między sobą, jak i poszczególnych społeczeństw i państw. Katolicka nauka społeczna wchodzi w cały obszar życia społeczno-gospodarczo-politycznego, interpretuje je i wskazuje kierunki.

Jakie działania powinny służyć propagowaniu katolickiej nauki społecznej w Polsce?

Działaniom, promocji i propagowaniu katolickiej nauki społecznej bardzo pomagają encykliki papieskie, adhortacje oraz inne dokumenty. Działanie i propagowanie KNS w Polsce powinno koncentrować się na zaangażowaniu Kościoła krajowego w promocję tej nauki na uczelniach katolickich i świeckich, a przede wszystkim na wydziałach teologicznych. Następnie warto zaangażować poszczególne stowarzyszenia, podmioty istniejące w ramach Kościoła katolickiego do zdobywania wiedzy z KNS i do jej promocji. Istnieje także potrzeba publikacji dokumentów Kościoła czy też opracowań w zakresie danego zagadnienia społecznego. Uważam, że w obecnych czasach wielkiego znaczenia nabiera to, co robi „Civitas Christiana” poprzez Festiwal Katolickiej Nauki Społecznej. Ten Festiwal powinien stać się znaczącym wydarzeniem w Polsce. 

Jakie problemy i wyzwania stoją dziś przed katolicką nauką społeczną i w jaki sposób może ona przyczynić się do tego, aby je rozwiązywać?

Katolicka nauka społeczna swoją interpretację rozpoczyna od fundamentalnego znaczenia godności człowieka, od tego, kim człowiek jest sam dla siebie i kim jest w społeczeństwie. Współcześnie godność człowieka jest interpretowana na tysiące sposobów. Żeby człowiekowi przywrócić jakość człowieczeństwa, piękno człowieczeństwa, warto zrobić dobrą wykładnię tej nauki i odpowiedzieć na podstawowe pytanie – kim ten człowiek jest. 

Innym ważnym zagadnieniem jest koncepcja dobra wspólnego. Zwróćmy uwagę, że człowiek, o którego godności traktujemy, jest przeznaczony do życia we wspólnocie. Człowiek jest bytem relacyjnym. Jakie są tego następstwa? Najważniejszą konsekwencją jest to, że trzeba mówić nie tylko o godności człowieka, ale też o zasadach godnego życia społecznego i jego dobru wspólnym. Koncepcja dobra wspólnego w Polsce jest ciągle niezrozumiała, choćby ze względów historycznych. Wiemy dobrze, że w poprzednim systemie politycznym ważne było tylko dobro danej partii. Dobro powszechne było utożsamiane z dobrem wszechwładnej i jedynej partii komunistycznej. Dzisiaj, jeżeli przyjrzymy się działaniom niektórych polityków, to stwierdzamy, że nadal tkwią w tej koncepcji. Dlatego dialog między partiami jest trudny. Dla niektórych dobro narodowe ma mniejsze znaczenie od dobra partii. Ściśle wiąże się to też z etyką polityki, do której także należy wracać i którą trzeba propagować. Polityka wyzbyła się etyki, co sprawia, że zmierzamy w złym kierunku. 

Warto także przypominać znaczenie solidaryzmu społecznego, który był i jest bardzo żywy w nauczaniu katolickiej nauki społecznej. Nakreślone powyżej podstawowe kierunki uważam za istotne i warte przypomnienia szczególnie w Polsce. Naukę tę należy przybliżyć ludziom i ożywić w taki sposób, aby została przyjęta przez społeczeństwo, a szczególnie przez tych, którzy pragną uczestniczyć w życiu społecznym poprzez decydowanie o nim.

Tekst pochodzi z kwartalnika "Civitas Christiana" nr 4 | październik-grudzień 2022

/em