Śmierć papieża Franciszka zamknęła kolejny rozdział w historii Kościoła katolickiego – rozdział naznaczony prostotą, odwagą oraz wołaniem o Kościół dla wszystkich, a szczególnie dla tych, którzy zostali zapomniani.

Jednym z najgłębszych świadectw tego pontyfikatu jest książka Clemensa Sedmaka „Kościół ubogich. Papież Franciszek i transformacja ortodoksji”, która interpretuje i rozwija myśl Franciszka, ukazując wizję Kościoła zakorzenionego w Ewangelii i ubóstwie. Sam autor, Clemens Sedmak to austriacki filozof, teolog i etyk, znany z łączenia refleksji akademickiej z wrażliwością społeczną i duchowością zakorzenioną w codziennym życiu. Jego prace koncentrują się głównie na kwestiach sprawiedliwości społecznej, ubóstwa, solidarności oraz roli Kościoła w świecie współczesnym. Studiował filozofię, teologię i socjologię m.in. w Innsbrucku, Linzu, Nowym Jorku i Oksfordzie. Uzyskał doktoraty z filozofii i teologii, a obecnie jest profesorem etyki społecznej i dyrektorem Nanovic Institute for European Studies na University of Notre Dame (USA).

„Chcę Kościoła ubogiego i dla ubogich” – to zdanie papieża Franciszka dziś brzmi jak testament. To wezwanie, by Kościół nie bał się zejść w dół – tam, gdzie czeka Chrystus obecny w najmniejszych. Franciszek przypominał światu, że ortodoksja nie oznacza jedynie poprawności doktrynalnej, ale życie Ewangelią w codzienności – szczególnie tam, gdzie człowiek doświadcza cierpienia, niesprawiedliwości i wykluczenia.

Sedmak podejmuje głęboką refleksję nad tym, jak Kościół może autentycznie żyć Ewangelią poprzez solidarność z ubogimi. Inspirując się nauczaniem papieża Franciszka, autor proponuje przemyślenie pojęcia ortodoksji w kontekście ubóstwa i marginalizacji. „Kościół ubogich” Clemensa Sedmaka przypomina nam, że dziedzictwo Franciszka nie polega na strategii ani reformie strukturalnej, ale na przemianie serc i stylu życia.

Autor rozwija w książce także papieską ideę „epistemicznego miłosierdzia” – czyli zdolności uczenia się od ubogich, słuchania ich historii i traktowania ich nie jako obiektów troski, lecz podmiotów duchowej mądrości. W duchu Franciszka Sedmak pisze o „teologii z parteru”, czyli o takiej, która rodzi się nie w zaciszu akademii, ale wśród zwykłych ludzi – w dzielnicach nędzy, na peryferiach społecznych i duchowych. To właśnie tam, jak wielokrotnie powtarzał papież, biją prawdziwe serca Kościoła.

Warto podkreślić, że Sedmak nie tylko komentuje myśl Franciszka, ale staje się jej współuczestnikiem – zaprasza czytelników do konkretnego stylu życia, wrażliwości i duchowości obecności. Autor unika patosu i moralizowania. Zamiast tego posługuje się konkretnymi przykładami, często bardzo prostymi i codziennymi, by pokazać, jak można być „Kościołem ubogim” w praktyce. Nie daje przy tym łatwych recept, ale raczej zadaje trudne pytania. Skłania do refleksji nad tym, co znaczy być współcześnie chrześcijaninem. Zwraca uwagę, że ubóstwo nie musi oznaczać tylko braku materialnego, ale także duchowego i społecznego. Uczy, że duchowość chrześcijańska powinna wypływać z uważności na potrzeby innych.

Kościół ubogich, według Sedmaka, to Kościół odpowiedzialny – świadomy swojej misji i gotowy do wyrzeczeń, by być wiarygodnym świadkiem Ewangelii. To także Kościół, który niezmiennie uznaje godność każdego człowieka.

Książka Sedmaka może być duchowym testamentem tej wizji. Pokazuje, że „Kościół ubogich” to nie hasło ani program socjalny, lecz powrót do źródła – do Jezusa z Nazaretu, który sam był ubogi, który dotykał trędowatych, siadał przy stole z celnikami, bronił wdów i sierot. To inspirująca książka, która stanowi swoisty przewodnik po duchowości i etyce życia pełnego solidarności. To nie tylko teologiczna refleksja, ale także wezwanie do działania. Sedmak zachęca do „wyjścia z bezpiecznych miejsc” i zaangażowania się w rzeczywistość ubóstwa, co może prowadzić do głębszego zrozumienia Ewangelii i przemiany Kościoła .​

Książka Clemensa Sedmaka stanowi ważny głos w dyskusji o tożsamości i misji Kościoła w XXI wieku. Jej lektura może być inspiracją do refleksji nad tym, jak żyć Ewangelią w dzisiejszym świecie. W dobie globalnych kryzysów, migracji, rosnących nierówności społecznych i coraz większej alienacji ludzi, „Kościół ubogich” to lektura szczególnie aktualna. Autor nie tyle proponuje nową doktrynę, co przypomina o czymś bardzo pierwotnym i fundamentalnym: Kościół ma być miejscem, gdzie każdy – zwłaszcza najsłabszy – może doświadczyć miłości Boga i drugiego człowieka.

Książka dostępna na stronie Instytutu Wydawniczego PAX.

/mdk