Papież Franciszek od samego początku swojego pontyfikatu dał się poznać opinii publicznej jako bezpośredni w relacjach i otwarty wobec współczesnego świata. Ta ujmująco prosta i pełna pogody ducha postawa Ojca Świętego – która nieustannie urzeka obserwatorów i przekonuje ludzi nawet stojących obok Kościoła – wyznacza również nowe perspektywy w tak specyficznym obszarze, jakim jest międzynarodowe zaangażowanie Stolicy Apostolskiej.

Bardzo aktywny w tym publicznym wymiarze był pontyfikat Jana Pawła II, który obok zasadniczego elementu, jakim było pielgrzymowanie z ewangelicznym przekazem do odległych zakątków świata, rozwinął szeroko zakrojoną akcję na gruncie dyplomatycznym. Najsłynniejszym jej symbolem było przemówienie na forum Zgromadzenia Ogólnego ONZ w 1979 r. i konsekwentne głoszenie później na arenie światowej przesłania o niezbywalnych prawach człowieka, ludzkiej godności oraz pokoju.

To zaangażowanie kontynuował Benedykt XVI, który jednocześnie skupił uwagę na wzmocnieniu integralności doktrynalnej Kościoła wobec coraz bardziej podzielonego i pogrążonego w kryzysach i konfliktach świata.

Również papież Franciszek wbrew niektórym przekazom medialnym, relatywizującym bądź upraszczającym papieskie przesłanie, bardzo poważnie i jednoznacznie reaguje, wręcz wskazując współczesnym rządzącym na priorytety i perspektywy rozwiązywania globalnych konfliktów.

Wyraźnymi przesłankami tej postawy była podróż do Brazylii na Światowe Dni Młodzieży, a także liczne inicjatywy zmierzające do poprawy losu poszkodowanych i wykluczonych. Ten nowy duch zaangażowania międzynarodowego był najbardziej widoczny na przykładzie pełnej determinacji troski, jaką papież starał się otoczyć uchodźców przybywających na wyspę Lampeduza, czy też zaangażowanie na rzecz ładu pokojowego, którego symbolicznym momentem była modlitewna mobilizacja we wrześniu 2013 r., kiedy w obliczu narastającego kryzysu syryjskiego czuwanie na placu św. Piotra zgromadziło 100 000 wiernych.

Znamienne jest również, że prowadzenie międzynarodowej działalności Stolicy Apostolskiej, której fundamentami są nauczanie społeczne Kościoła, uszanowanie godności każdego człowieka oraz apel o wolność wyznawania wiary, powierzono sekretarzowi stanu abp. Pietro Parolinowi, niezwykle sprawnemu watykańskiemu dyplomacie, który zdobywał umiejętności m.in. w tak doświadczonych przemocą, niesprawiedliwością i autorytaryzmem państwach, jak Wenezuela czy Meksyk. Ten watykański dyplomata dał się poznać także jako znawca spraw europejskich, angażując się w dążenia państw do zachowania własnych tradycji i wartości chrześcijańskich wobec wejścia w życie Karty Praw Podstawowych i Traktatu Lizbońskiego. Europa przestaje być jednak centrum świata chrześcijańskiego, a fakt nominacji na ten urząd duchownego doskonale znającego realia Ameryki Południowej, kontynentu wielu skrajności, ale i znamiennej dynamiki rozwoju Kościoła, ma swoje wymowne uzasadnienie.

Charakterystycznym zjawiskiem jest również coraz silniejsze zaangażowanie Stolicy Apostolskiej na forum organizacji międzynarodowych. Globalizacja, zmniejszenie znaczenia państw narodowych, erozja klasycznie rozumianej suwerenności skłaniają do wyboru elastycznej formy reagowania wobec poważnych i niemalejących zagrożeń oraz problemów. To organizacje międzynarodowe stają się miejscem eksponowania papieskiego przesłania otwartości i nadziei wobec współczesnego świata. Ta swoista polityka otwartości i krzewienia wartości pokazuje, że na tym fundamencie można budować zręby ładu międzynarodowego. Budzi to w wielu nieprzychylnych Kościołowi środowiskach niechęć, której przykładem jest niedawna próba ingerencji przez ONZ w nauczanie społeczne Kościoła. Tym niemniej kształtowanie polityki wartości przez papieża Franciszka coraz częściej budzi powszechną przychylność i zrozumienie nie tylko wśród wiernych Kościoła katolickiego. Uniwersalizm chrześcijański przekazywany słowami i czynami Ojca Świętego niewątpliwie wzmacnia autorytet papieża Franciszka i buduje otwartą przestrzeń dla dialogu oraz nadziei dla – budzącej wiele obaw i niepokoju – przyszłości świata.

Maciej Szepietowski