Po pięćdziesięciu latach oczekiwania, ustanawiając 6 stycznia na powrót dniem wolnym od pracy, oddano nam możliwość godnego obchodzenia jednego z najstarszych świąt kościelnych, święta Trzech Króli. Nieważne, że uczyniono to w sytuacji walki o głosy w wyborach samorządowych i że można to było uczynić już 20 lat wcześniej. Trzeba się cieszyć, że wracamy do starej polskiej tradycji świętowania Godów, w której czas od Bożego Narodzenia, przez Nowy Rok, do Trzech Króli tak dalece uważano za święty, że nie wykonywano w nim żadnej ciężkiej pracy. W tym podniosłym czasie kolędowano, składając sobie nawzajem w rodzinach wizyty świąteczne, obdarzając się prezentami i gościńcami, biesiadując i śpiewając piękne polskie kolędy. Uroczysta biel śniegu podczas Godów przypomina o duchowej czystości, z jaką powinniśmy te święta obchodzić, a stan szczęścia – to zapowiedź wiecznych Godów. Świętowanie staje się dodatkową okazją do umacniania jedności w rodzinach i do powszechnej integracji.

Królowie Tarszisz i wysp przyniosą dary, królowie Szeby i Saby złożą daninę. I oddadzą Mu pokłon wszyscy królowie… Przeto będzie żył i dadzą Mu złoto z Saby (Ps 71,10-11.15).

Ze Starego Testamentu dowiadujemy się, że nie tylko największy mesjański prorok Izajasz, ale wcześniej, 1000 lat przed Chrystusem król Dawid, wyśpiewując swoje psalmy, zapowiedział pokłon i złożenie darów nowo narodzonemu Królowi Królów przez trzech Mędrców przybyłych do Betlejem ze Wschodu. Miejsce pokłonu jest upamiętnione w tzw. Grocie Mlecznej – oddalonej ok. 200 m od Bazyliki Narodzenia Pańskiego – gdzie Święta Rodzina przebywała do chwili, kiedy trzeba było uciekać do Egiptu przed zemstą Heroda. W predelli maleńkiego ołtarza przedstawiono pięć scen z życia Świętej Rodziny: Zaślubiny Józefa i Maryi, Zwiastowanie, Narodziny Dzieciątka, Pokłon Trzech Króli i Karmienie Dzieciątka. W samej Bazylice Narodzenia Pańskiego, tuż obok Groty Narodzenia, znajduje się Grota Żłóbka, a w niej jedyny w świątyni katolicki ołtarz, poświęcony hołdowi Mędrców ze Wschodu. Warto też wiedzieć, że nieistniejąca już dzisiaj mozaika, która znajdowała się na frontowej ścianie bazyliki betlejemskiej i przedstawiała pokłon Trzech Króli w orientalnych strojach, ustrzegła świątynię przed zburzeniem podczas najazdu perskiego na Betlejem w 614 r., ponieważ najeźdźcy w osobach Trzech Króli odczytali wizerunki swoich władców.

W Nowym Testamencie św. Mateusz, opisując szczegółowo wizytę Mędrców, wskazuje na symbolikę wydarzenia. Trzej Królowie jawią się jako przedstawiciele wszystkich narodów, które oddają hołd Jedynemu Bogu objawiającemu się w ludzkiej postaci. Stąd też 6 stycznia Kościół katolicki obchodzi również święto Objawienia Pańskiego. Obchodząc je, utożsamiamy się z Mędrcami ze Wschodu i tak jak oni oddajemy pokłon Dziecięciu, ofiarując Mu w darze nasze pokorne i szczere modlitwy.
I otworzywszy swe skarby, ofiarowali Mu dary: złoto, kadzidło i mirrę. A otrzymawszy we śnie nakaz, żeby nie wracali do Heroda, inną drogą udali się z powrotem do swojego kraju (Mt 2, 11-12).

Wiadomo, że Trzech Mędrców, wiedzionych gwiazdą w drodze do Betlejem, podjął w Jerozolimie wystraszony król Herod, by sprytnie wykorzystać do identyfikacji, jak mniemał, swojego konkurenta, nowo narodzonego króla żydowskiego. Ci jednak, ostrzeżeni we śnie, po złożeniu hołdu i oddaniu darów Dziecięciu, inną drogą udali się do swoich ojczyzn: Arabii, Babilonii i Syrii. Podania głoszą, że otrzymali chrzest św. i że zostali wyświęceni na biskupów. Po śmierci pochowano ich w trzech grobowcach w Saveh, w Persji. Dzisiaj jest to 180-tysięczne miasto znajdujące się w odległości 100 km na południowy zachód od Teheranu, stolicy Iranu.

Świętej Helenie przypisuje się przewiezienie relikwii Trzech Króli w IV w. do Konstantynopola. Następnie znalazły się w Mediolanie – według niektórych źródeł, zabrał je ze stolicy Bizancjum, również w IV w., biskup Mediolanu św. Eustorgiusz, według innych – przewieziono je tam dopiero w IX w. W 1164 r. relikwie zagrabił Fryderyk I Barbarossa i umieścił w Kolonii, w specjalnie dla nich wybudowanej katedrze. Katedra kolońska jest najwyższą katolicką świątynią na świecie, z wieżami o wysokości 157 m. Wyróżnia ją również 109-metrowa sygnaturka, na szczycie której zamiast krzyża umieszczono gwiazdę betlejemską. Niewielu Polakom znany jest fakt, że w kolońskiej katedrze, w kaplicy św. Jana pochowana jest pierwsza polska koronowana królowa Rycheza Lotaryńska, żona polskiego króla Mieszka II, matka Kazimierza Odnowiciela.

Wojciech Woźniak

C + M + B 2016

Mędrców lub magów ze Wschodu w średniowieczu zaczęto nazywać trzema królami. Ich imiona pojawiły się dopiero w VIII w., a w XII w. Kacpra, Melchiora i Baltazara uznano za przedstawicieli Europy, Azji i Afryki. Kacper ofiarował kadzidło – symbol Boskości, Melchior – złoto, symbol władzy królewskiej, a Baltazar – mirrę, zapowiedź męczeńskiej śmierci Jezusa.
Litery: K+M+B, które zgodnie z tradycją pisze się tego dnia poświęconą kredą na drzwiach domów, nie odnoszą się jednak, wbrew obiegowej opinii, do imion legendarnych trzech króli, lecz pochodzą od pierwszych liter, C+M+B, łacińskiego zdania: Christus Mansionem Benedicat – „Niech Chrystus błogosławi ten dom” lub Christus Multorum Benefactor – „Chrystus Dobroczyńcą Wielu”.

/ss

*Artykuł po raz pierwszy ukazał się w 2014 r.