Opublikowany przez Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego raport pt. Niebezpieczna misja? Agresja wobec osób duchownych, miejsc i obiektów kultu w Polsce wskazuje, że połowa ankietowanych księży doświadczyła agresji w ciągu ostatnich 12 miesięcy. Materiał przygotowany przez zespół badaczy ISKK m.in. dr Karola Leszczyńskiego, prof. Krzysztofa Kosełę, prof. Marcina Jewdokimowa oraz Luizę Organek został zaprezentowany 3 kwietnia br. w Sekretariacie Konferencji Episkopatu Polski.

Rosnąca agresja wobec księży i osób duchownych jest nowym zjawiskiem w Polsce, które w sposób szczególny uwidoczniło się na przestrzeni minionych lat. Prace podjęte przez ISKK mają na celu przedstawienie opinii ofiar. Jak podaje zespół badaczy, „w ostatniej dekadzie odnotowano wiele przypadków ataków na księży, siostry zakonne oraz na katolickie kościoły i miejsca kultu”. Doskonale pamiętamy ataki na kapłanów, ich zabójstwa, czy ataki wymierzone w osoby przebywające w przestrzeni Kościoła. Dlatego zauważenie tego problemu ma istotne znaczenie z perspektywy życia społecznego, ponieważ powinno się dążyć do jego powstrzymania i zarazem ukazania braku akceptacji.

Będąc świadkami ataków na Kościoły i miejsca sakralne przed pięcioma laty, które były wynikiem fali protestów przeciwko wyrokowi Trybunału Konstytucyjnego w sprawie aborcji, doświadczaliśmy niespotykanej dotąd nienawiści wobec osób duchownych. Niszczenie elewacji kościołów, krzyży, tablic oraz wystaw było wówczas zjawiskiem, które przelewało się przez całą Polskę. Oprócz zjawiska fizycznego ataku, wylała się także fala hejtu w Internecie i mediach społecznościowych. Śmiało można powiedzieć, że otworzyło to bezkarną przestrzeń do atakowania osób duchownych. Jak słusznie zauważyli autorzy raportu „anonimowość i brak odpowiedzialności za słowo w mediach społecznościowych sprzyjają rozwojowi tego rodzaju agresji”.

Zatem jakie są przyczyny rosnącej agresji wobec osób duchownych? Badacze w odpowiedzi, wskazują na „napięcia społeczne związane z kwestiami etycznymi i moralnymi, które dotyczą m.in. aborcji, edukacji religijnej czy roli Kościoła w polityce”. Ponadto wskazano na polaryzację życia politycznego, która przyczynia się do wzrostu agresji w życiu społecznym i niekiedy jest podsycana przez samych polityków. Jako przykład może posłużyć m.in. wypowiedź nt. „opiłowywania katolików”, incenizowanie „podcinania gardła biskupowi”, profanacji obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej, ataki na św. Jana Pawła II, czy atakowanie Kościoła w kontekście katechezy. Wśród przyczyn nie sposób pominąć także negatywnego wizerunku promowanego jest przez media wprost zwalczające Kościół
i duchownych.

Raport koncentruje się na kilku obszarach badawczych, m.in. agresji doświadczonej przez duchownych tj. ataków fizycznych, werbalnych oraz określenie częstotliwości tego zjawiska
w miejscu pełnionej posługi. Następnie badacze analizie poddali rodzaj przemocy. Ocenie poddana została także rola mediów społecznościowych w „kształtowaniu postaw społecznych wobec osób duchownych i zakonnych”. W raporcie pojawia się też kwestia bezpieczeństwa osób duchownych, która wyraża się pytaniem o dostępne narzędzia zwiększające ich bezpieczeństwo i środki zapobiegawcze. Autorzy raportu dotykają bardzo ważnego zagadnienia dotyczącego zapewnienia bezpieczeństwa w przyszłości, pytają o rolę Kościoła, instytucji państwowych i świeckich, które mogą ograniczyć to dość nowe w naszym społeczeństwie zjawisko.

Wyniki badań wskazują, że połowa księży, która wzięła udział w badaniu (49,7%) wskazała, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy doświadczyła agresji, natomiast pozostałe 50,3% nie spotkało się z takimi sytuacjami. Ankietowani wskazali, że najczęściej zgłaszanym rodzajem agresji były szyderstwa, groźby i wyzwiska (41,6%). Agresję wyrażoną w Internecie wskazało 33,6%, a fizycznej napaści doświadczyło 3,9% co przekłada się na 24 odpowiedzi. Księża wskazali także, że doświadczył ataku na kościół lub inne miejsce związane z parafią, zniszczenia, zakłócenia Mszy św. i nabożeństw (19,3% badanych).

W jaki sposób radzono sobie z atakami? Badania wskazują, że aż 80,8% księży nie zdecydowało się podejmować działań, z czego można wnioskować, iż takich zjawisk było zdecydowanie więcej. Powodem nie zgłaszania agresji było uznanie, że zdarzenie nie jest zbyt poważne, a formalności są zniechęcające. Interesujące wydaje się także badanie, które ukazuje, że 14,6% badanych wskazało na brak zaufania do władzy. Pojawiły się także obawy przed zemstą oraz brakiem wiedzy nt. sposobu zgłoszenia agresji. Kapłani, którzy doświadczyli agresji najczęściej zgłaszali to władzom świeckim, tak wskazało 88,9%, natomiast do przełożonych kościelnych informację przekazało 33,3% badanych.

Dbając o własne bezpieczeństwo 36,1 % księży zaczęło unikać określonych osób lub miejsc, a 26,6% zdecydowało się na rezygnację z noszenia sutanny lub koloratki w przestrzeni publicznej. Jak wskazują badania tylko niewielki odsetek 2,6% kapłanów zrezygnował z obowiązków i funkcji. Interesujący w tym zakresie wydaje się fakt, że 47% kapłanów nie podjęło żadnych działań zwiększających własne bezpieczeństwo.

Badania wskazały, że przyczyną agresji było upowszechnianie negatywnego wizerunku duchowieństwa w mediach (to aż 96,4% przypadków). Kolejną przyczyną, którą wskazało 91,1% badanych, był rozłam społeczeństwa ze względu na ideologiczne i polityczne podziały. Osobiste urazy, także istotna przyczyna, to wg badanych 75,2%. „Niechęć wobec księży pracujących w parafii była wskazywana przez 46,9% badanych, a 35,1% duchownych, którzy wzięli udział w badaniu, wskazało inne przyczyny”. Kapłani, którzy wzięli udział w badaniu wskazują, że w przeciągu ostatnich 10 lat poziom agresji w Polsce wzrósł, a jest to spowodowane działaniami dziennikarzy oraz polityków. Zauważyli, że ideologiczna i polityczna walka w społeczeństwie przyczyniła się do wzrostu agresji.

Dzięki raportowi ISKK, zjawisko, które dotychczas nie doczekało się opracowania, dotarło
do opinii publicznej. Ukazuje poważny problem, który nie jest pokazywany i omawiany, a dotyczy naszego społeczeństwa. Istotne wydaje się poszukiwanie odpowiedzi w jaki sposób zatrzymać falę agresji. Jaka jest rola nas świeckich, będących w Kościele i biorących za niego odpowiedzialność? Papież Jan Paweł II w adhortacji Christifideles laici, wskazuje, że odpowiedzialny chrześcijanin zna wartość jedności Kościoła. Papieska adhortacja odnosi się przede wszystkim do jedności wiary, natomiast zobowiązuje nas także do odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu Kościoła, także w kontekście opisywanego powyżej zjawiska.

Raport jest dostępny TUTAJ

/mdk