Tegorocznym laureatem nagrody została prof. Halina Krukowska, uznawana za twórcę humanistyki podlaskiej

Profesor Halina Krukowska, historyk literatury i pedagog akademicki na Uniwersytecie Podlaskim została laureatką XIII edycji Ogólnopolskiej Nagrody Literackiej im. Franciszka Karpińskiego, przyznawanej przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” w Białymstoku. Kapituła, obradująca pod przewodnictwem abp. Edwarda Ozorowskiego, metropolity białostockiego doceniła ją za wykreowanie humanistyki podlaskiej oraz za zasługi w badaniach polskiej liryki religijnej. Laudację o laureatce wygłosił Krzysztof Korotkich pracownik naukowy Zakładu Literatury Oświecenia i Romantyzmu Uniwersytetu w Białymstoku.

Profesor Krukowska uprawia humanistykę przez ponad 40 lat. Zasłynęła jako wrażliwa badaczka poezji Malczewskiego, Goszczyńskiego czy Mickiewicza. W pracy naukowej daleka jest od ulegania wpływom, modom, jakimkolwiek naciskom i umie na nowo dawać dowody na aktualność i wartość arcydzieł, które przez wszystkich przecież znane, w jej szkicach uzyskują nowy blask i często zaskakującą interpretację, wbrew popularnym sądom. W ten sposób dała nowe życie powieściom Seweryna Goszczyńskiego, Antoniego Malczewskiego. Wyjątkowa wyobraźnia i wewnętrzna wolność umożliwiły jej napisanie wielu wspaniałych szkiców, jak, już klasyczny tekst przywracający młodość Panu Tadeuszowi Adama Mickiewicza.

Chrześcijaństwo jest stale obecne w tekstach prof. Krukowskiej. Nie chodzi jednak o bezrefleksyjną afirmację tradycji, kultury, o wpisywanie się w prądy i mody naukowe, ale o takie chrześcijaństwo, które zakorzenia się bezpośrednio w człowieku. Wskazuje na to między innymi w szkicach: Chrześcijańska duchowość Adama Mickiewicza oraz Bóg Mickiewicza na tle apofatyzmu wschodniego chrześcijaństwa.

Halina Krukowska pisała z równą pasją o Mickiewiczu, jak też o Józefie Bohdanie Zaleskim, Juliuszu Słowackim, Leopoldzie Staffie, Kazimierzu Wierzyńskim, Jarosławie Iwaszkiewiczu, Edwardzie Redlińskim, Janie Twardowskim, czy wreszcie o Edycie Stein i Karolu Wojtyle. W centrum rozważań znalazła się wielokrotnie Matka Boska: Bolesna, Katyńska, Ostrobramska. Jednakże Matka Boska nie jest dla Krukowskiej tylko „dobrym tematem”, jest raczej medytacją, odkrywaniem tajemnicy Boga- Człowieka i prawdziwego misterium kobiecości, którą Matka Boska wyraża przez swoje piękno, pokorę, skupienie, cichość, uniesienie ducha. W szkicu poświęconym Tryptykowi rzymskiemu zwraca uwagę na rolę medytacji w życiu człowieka. Medytacyjna postawa chrześcijańska jest twórczym odkrywaniem, odsłanianiem, czyli zakorzenianiem się w metafizycznym wymiarze życia, bez którego traci ono sens.

Dla Haliny Krukowskiej zawsze wartością było przywracanie człowiekowi prawa do jego godności. Mogą to powiedzieć jej przyjaciele z okresu stanu wojennego, koledzy z „Solidarności”. Potwierdzą nieugiętość i wytrwałość Haliny Krukowskiej jako mecenasa skrzywdzonych. Bez najmniejszego wahania potrafiła walczyć o prawo do wolnego słowa, o prawdę, o godność i wreszcie o upragnioną normalność. Bezkompromisowa postawa nie przyczyniała jej licznych zwolenników.

Bez reszty pozostaje profesor Krukowska osobą zaangażowaną w życie społeczne Wasilkowa, Białegostoku, ukochanego Podlasia. Bierze czynny udział w formowaniu kadry pedagogicznej szkół średnich, patronuje wielu przedsięwzięciom naukowym, dydaktycznym, wspiera metodyków, nauczycieli. Jest członkinią Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza, Klubu Inteligencji Katolickiej, należy do kapituły przyznającej Nagrodę Literacką Prezydenta Miasta Białegostoku imienia Wiesława Kazaneckiego.

Z jej inicjatywy powołano na nowo powstałym Uniwersytecie w Białymstoku Zakład Literatury Oświecenia i Romantyzmu, który stał się jednostką akademicką znaną bardzo szybko poza miastem, a nawet poza granicami kraju. Na adres Zakładu przychodzą wciąż listy z uznaniem zasług badaczki literatury romantyzmu oraz oferty wspólnych przedsięwzięć wydawniczych, z których przecież jest znana jako założycielka i przewodnicząca serii „Czarny Romantyzm”.

Profesor Halina Krukowska pozostaje dobrze pojętym ambasadorem Podlasia i Białegostoku. Dzięki Jej wytrwałości zmieniły się znaczenia takich słów jak: „kresy” oraz „prowincja”. Niewiele osób może dzisiaj powiedzieć, że nie wie o istnieniu polonistyki białostockiej. Prowincja jednak, to to samo miejsce, z którego wyrósł Adam Mickiewicz. I nie byłoby Mickiewicza, gdyby nie jego prowincja, Kowno, Wilno, litewska wieś, las i łąka. Jest to idea świadomego zakorzenienia w przestrzeni kształtującej indywidualizm, osobowość, duchowość człowieka. O takim zakorzenieniu w podlaskiej ziemi Halina Krukowska mówi bez najmniejszego zażenowania.

Po raz pierwszy, dzięki uprzejmości Tadeusza Truskolaskiego, prezydenta Białegostoku, uroczystość wręczenia nagrody odbyła się w pięknych wnętrzach Pałacyku Gościnnego. W uroczystości uczestniczyli przedstawiciele białostockiego środowiska kultury i nauki. Obecny był Marek Koryciński wiceprzewodniczący Zarządu Głównego „Civitas Christiana”. Wieczór został uświetniony koncertem w wykonaniu uczniów z Zespołu Szkół Muzycznych.

Bogusława Wencław

Artykuł ukazał się w numerze 01/2008.