Sigrid Undset Krzak gorejący

Norweska noblistka Sigrid Undset, której twórczość podczas II wojny światowej w sporej części została zakazana przez niemieckich okupantów, stanowi kopalnię wiedzy o człowieku i jego naturze. Dziwne więc, że jej twórczość jest dla licznych polskich czytelników terra incognita. Z niezwykłą próbką jej pisarstwa możemy się zetknąć w jednej z jej książek Krzak gorejący. Bohater Paul Selmer, przedsiębiorca wiodący dostatni żywot, pragnie czegoś więcej niż powierzchowne życie i prowadzenie firmy. Na skutek własnych obserwacji oraz przemyśleń przechodzi na katolicyzm, czyniąc to mimo nieprzychylności rodziny czy przyjaciół wobec jego decyzji. Pozostaje w niej konsekwentny, co jest trudniejsze, po wystawieniu go przez los na liczne próby. Powieść w pewnym sensie odgrywa rolę autobiograficzną, jako odzwierciedlenie własnych decyzji laureatki prestiżowej nagrody.

W czasie ludzkich rozterek i rozważań chrześcijan tworzy się często sytuacja, gdy ufa się Bogu, ale jednak zadaje pytania, gdy się wierzy, ale pomimo wszystko próbuje się wiarę zweryfikować. W spójnej treści książki znajdziemy nie tylko powyższy wątek, ale i piękne fragmenty, które nadają się do cytowania niezależnie, nawet wyrwane z kontekstu.

Pomimo poruszenia bardzo poważnego tematu autorka przedstawia go czytelnikom w lekki i łagodny sposób. Nie unika jednak ukazywania ludzkich ułomności, chorób czy śmierci. Główny bohater przeżywa swojego rodzaju metamorfozę, doświadcza zahartowania swoich chrześcijańskich uczuć. Jego serce zostaje wystawione na próbę, w sytuacjach ogromnego dramatu spraw osobistych, z pewnością świetnie znanych wielu czytelnikom. Zapewne będą oni zaskoczeni trafnością nakreślonych przez autorkę losów oraz rozterek głównego bohatera. Choć przedstawione w książce chwile trudów ludzkiej egzystencji dadzą się porównać czy wręcz zidentyfikować z fragmentami naszego własnego życia, to wciąż są w stanie głęboko poruszyć każdego czytelnika.

Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa 2009, s. 524, tł. M. Mortin-Górska

Aleksander Szycht

Anthony Beevor Walka o Hiszpanię

Powoli, ale systematycznie, zaczynają się wypełniać w Polsce luki w literaturze dotyczącej wojny domowej w Hiszpanii. Jeszcze nie odeszło w niepamięć polskie wydanie książki autorstwa Pio Moa Mity wojny domowej (2007), a już mamy okazję spojrzeć na ten sam konflikt z nieco innej perspektywy. Umożliwia nam to najnowsza praca Anthonego Beevora Walka o Hiszpanię. Jest to pozycja o tyle cenna, że jak wspomina w książce sam autor, dotychczas literatura w tym temacie była pisana raczej przez zwyciężonych niż zwycięzców. Beevor podjął próbę obiektywnego przedstawienia wojennych wydarzeń. Do czytania zachęca podtytuł Pierwsze starcie totalitaryzmów. Mimo to już w treści zostało wyjaśnione, że uproszczona interpretacja jednej ze stron jako komunistów, drugiej jako nazistów, względnie faszystów, jest błędem. To, że sowiecka Rosja i nazistowskie Niemcy bardzo mocno angażowały się w Hiszpanii, wspierając przeciwne strony konfliktu, nie powinno przysłaniać faktu dużego zróżnicowania politycznego występującego po każdej z walczących stron.

W książce zawarto ciekawe opisy kampanii propagandowej prowadzonej przez republikanów i frankistów, a przebieg działań bojowych przedstawiony jest przejrzyście i wyczerpująco. To niewątpliwie najmocniejsza strona tej pozycji. Nieco gorzej można ocenić brak odpowiedniego naświetlenia skomplikowanych relacji między stroną republikańską a Kościołem. Stanowi to przecież jeden z najbardziej interesujących wycinków w omawianym temacie, który pozwoliłby lepiej zrozumieć polityczno-ideową mapę hiszpańskiego konfliktu. Ci, którzy jednak zdecydują się na kupno książki, nie stracą czasu oraz pieniędzy.

Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2009, s. 688, tł. H. Szczerkowska

Aleksander Szycht

„Świat – zagrożenie czy wyzwanie?”

Świat, w którym żyjemy, zmienia się nieustannie. Doświadczamy tego zwłaszcza dziś, żyjąc w globalnej wiosce, w której każda informacja, dzięki nowoczesnej technice, jest na wyciągnięcie ręki. Nieustanny pośpiech i zabieganie nie sprzyjają refleksji nad otaczającą rzeczywistością. Tymczasem obowiązkiem każdego chrześcijanina jest życie zgodne z wymogami Ewangelii. To z kolei wymaga zamyślenia nad otaczającym światem i zachowywania wobec niego określonych postaw. W tej sytuacji, na przykład przychodząc do kościoła na niedzielną Mszę Świętą, mamy nadzieję nie tylko doświadczyć rzeczywistości Boga, ale także wynieść z niej konkretne wskazania dotyczące własnego życia, które później będziemy mogli realizować.

To oczekiwanie odnosi się w sposób szczególny do kazania, o wiele łatwiej słucha się bowiem takiej homilii, która odnosi się bezpośrednio do spraw, którymi żyjemy. Właśnie do tej kategorii należy zaliczyć wydany niedawno zbiór kazań ks. Piotra Niteckiego, wrocławskiego profesora i duszpasterza, Świat – zagrożenie czy wyzwanie?. Jest to zbiór refleksji wygłoszonych przez autora podczas jego pracy duszpasterskiej na przestrzeni ostatnich lat. Jest wśród nich mowa o chrzcie i jego konsekwencjach, prawdzie i miłości, ewangelizacji i polityce, miłosierdziu i nadziei, a więc o tym wszystkim, czym żyje człowiek w dzisiejszym świecie. Gdzie zatem dzisiaj szukać szczęścia i jak je osiągnąć? Jak się modlić i jakim być człowiekiem w dzisiejszych czasach, które z jednej strony oferują człowiekowi nieograniczone środki do pełniejszego rozwoju swojej duchowości i osobowości, a z drugiej obfitują w tyle tragedii i ludzkich dramatów? Te i inne pytania stawia przed czytelnikiem autor

Jest to bez wątpienia zbiór ciekawy, wartościowy, oparty o doskonałą znajomość tematu, znajomość życia i… trudny. Kazania ks. prof. Piotra Niteckiego zmuszają bowiem do myślenia i nieustannego konfrontowania własnych postaw i zachowań społecznych z Ewangelią. Nie są lekturą obliczoną na łatwość odbioru, ale na głębię treści. Z tego powodu nie powinien sięgać po nie nikt, kto nie ma ochoty się zmieniać. Dla każdego jednak, kto poważnie traktuje swoje chrześcijaństwo, kazania te mogą być impulsem do rozwoju swojej wiary i swojego człowieczeństwa. Odnajdywanie Boga wokół, nie tylko w Kościele, ale w każdym człowieku i w całym stworzeniu, to zadanie dla każdego chrześcijanina. Zadanie niełatwe, ale konieczne, jeśli chcemy odnowić oblicze tej ziemi. Lektura tej niewielkiej książeczki może być pierwszym krokiem do tej odnowy.

Ks. Piotr Nitecki, Świat – zagrożenie czy wyzwanie? Całkiem inne kazania o apostolstwie świeckich, Wydawnictwo TUM Wrocław 2008, ss. 88.

Adam Kwaśniewski

Artykuł ukazał się w numerze 05/2009.