6 lutego 2019 r. w parafii św. Jozafata w Rejowcu odbyła się prelekcja nt. niedawno wydanych Listów Zofii Kossak. Było to kolejne z cyklu spotkań poświęconych osobie i twórczości Zofii Kossak, zorganizowanych z okazji 50. rocznicy śmierci pisarki przez lubelski oddział Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

W realizację tego zadania włączyła się także Fundacja Servire Veritati Instytut Edukacji Narodowej. Do tej pory takie spotkania odbyły się już w Białej Podlaskiej (17 XI 2018), Włodawie (22 XI 2018) i Dęblinie (27 XI 2018).

Prelegentka – Anna Zalewska, przedstawicielka Fundacji Servire Veritati,krótko zarysowała dzieje życia pisarki, konieczne dla zrozumienia jej korespondencji. Zofia Kossak była postacią wyjątkową nie tylko dla polskiej literatury, ale dla całej polskiej kultury. Jej utwory, cenione za humanizm i rozmach epicki, piękną i bogatą polszczyznę, patriotyzm i uniwersalizm, wysoki artyzm i przesłanie wychowawcze, były wielokrotnie wznawiane oraz tłumaczone na ponad 20 języków. Za swoją twórczość została uhonorowana Złotym Wawrzynem Akademickim Polskiej Akademii Literatury oraz Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Do tych wyróżnień, w ubiegłym roku dołączyło jeszcze jedno, wyjątkowe: 11 listopada 2018 r. Prezydent Andrzej Duda uhonorował Zofię Kossak Orderem Orła Białego za zasługi dla polskiej niepodległości.

Abp. Henryk Hoser nazwał autorkę Pożogi „Wychowawczynią Narodu”, bowiem w jej przypadku mamy do czynienia z pełną zgodnością przekonań – zawsze była żarliwą katoliczką, która nigdy nie wstydziła swojej wiary – z twórczością i postawą życiową. W prowadzonej korespondencji ujawnia się głęboka jedność między życiem a wyznawanymi wartościami, co czyni postać Zofii Kossak głęboko autentyczną. O swej pracy pisała: „Od 45 lat pisanie jest moim zawodem otwierającym drogę do serc czytelników; w czasie wojny formą walki z nieprzyjacielem, – w pracy fizycznej – wytchnieniem; zawsze poczuciem wykonywania służby społecznej. Tę służbę uważam za obowiązek”. (Z. Kossak, Listy).

Prelegentka opowiedziała, jak wyglądała praca nad Listami pochodzącymi z  polskich archiwów (Biblioteki Narodowej, Zakładu Narodowego im. Ossolińskich oraz Muzeum Zofii Kossak-Szatkowskiej) oraz odczytała fragmenty, by słuchacze mogli się przekonać, jak w korespondencji pisarki ujawnia się ogromne zaangażowanie społeczne Zofii Kossak – od konkretnej pomocy materialnej, przez działania na rzecz szeroko rozumianego dobra wspólnego, po troskę o dobre imię i honor osób zniesławianych. Odczytany został także w całości list w sprawie Nagrody Państwowej I stopnia, której przyjęcia Z. Kossak odmówiła.

Twórczość Zofii Kossak koncentrowała się na pozycji człowieka w cywilizacji łacińskiej, żyjącego kulturą chrześcijańską. Ogromna wiedza i kapitał życiowych przeżyć dały pisarce mądre spojrzenie na świat i jego problemy, spojrzenie czujne i życzliwe, ale nie czułostkowe. Trafna diagnoza otaczającej rzeczywistości oraz piękny (choć nie pozbawiony dosadności) język sprawiają, że listy są ważnym świadectwem swoich czasów, ale są także świadectwem życia osoby o nieprzeciętnym talencie, erudycji, pracowitości, głębokim humanizmie, nieprawdopodobnej energii, odwadze posuniętej do heroizmu. Osoby, której wielkość trudno ocenić, co – jakże trafnie – wyraził Wojciech Żukrowski na pogrzebie pisarki: „Ludzie, czy wiecie kogo żegnamy?”.

Lektura Listów z pewnością pozwala ujrzeć Zofię Kossak w nowym świetle: nie tylko jako uznaną pisarkę i wojenną bohaterkę, ale jako czułą Babcię, wierną przyjaciółkę i gorącą miłośniczkę przyrody, dlatego jest to szansa na fascynujące i najbardziej bezpośrednie spotkanie z wielką pisarką.

Po wystąpieniu był czas na zadawanie pytań oraz dyskusję, w czasie której uczestnicy dzielili się swoimi refleksjami o książkach pisarki.

Prelekcja w Rejowcu i zainteresowanie, jakie wzbudziła w uczestnikach postać Zofii Kossak pokazuje, że jest duża potrzeba spotkań z czytelnikami, odkrywającymi jak barwna i ciekawa jest twórczość pisarki oraz chcącymi dyskutować i dzielić się swymi przemyśleniami.

Anna Zalewska

/md