W poniedziałek 9 września w siedzibie wrocławskiego oddziału Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” odbyła się debata pt. „Wolność Społeczna”. Była ona antycypacją, co podkreślili organizatorzy, jednego z punktów Festiwalu Katolickiej Nauki Społecznej, który będzie miał miejsce w przyszłym tygodniu w Warszawie.

Organizatorem spotkania była Fundacja Obserwatorium Społeczne, współorganizator Festiwalu, oraz wrocławski oddział Stowarzyszenia.

Gośćmi wieczoru byli dr hab. Bartosz Jastrzębski, prof. Uniwersytetu Wrocławskiego, filozof, wykładowca w Instytucie Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej UWr; Maria Wanke-Jerie, publicystka znana z wielu łamów zarówno wrocławskiego „Nowego Życia”, jak i pism ogólnopolskich, w tym np. „Wszystko co Najważniejsze” oraz działaczka opozycji antykomunistycznej; oraz red. Maciej Rajfur, dziennikarz „Gościa Niedzielnego” mający w swym dorobku również współpracę z mediami świeckimi. Całość moderował niżej podpisany, który zaczął od zreferowania hasła „wolność” z opublikowanego w tym roku Słownika Katolickiej Nauki Społecznej przypominając wagę tej publikacji.

Warto wspomnieć, że na Staromłyńskiej obecny był nowy zarząd Fundacji Obserwatorium Społeczne: ks. prof. Rafał Kowalski, który wygłosił słowo wstępne, ks. dr Michał Mraczek i ks. dr Tomasz Kowalski. Fundacja oraz "Civitas Christiana" współpracują od wielu lat na gruncie katolickiej nauki społecznej i ta działalność, jak zapewnił ksiądz prezes, będzie rozwijana nadal.

Debata zaczęła się od analizy nieco historycznej, przeprowadzonej przez panią Marie Wanke-Jerie, która zestawiła ograniczenie wolności społecznej, jakie miało miejsce w czasach minionego PRL-owskiego systemu politycznego, a sytuacją dzisiejszą. Te rzeczywistości w jej opinii są nieprzystawalne, a niekiedy w debacie publicznej takie porównania mają miejsce. Opinia ta była w jakimś stopniu katalizatorem dla późniejszych wypowiedzi, zarówno red. Rajfura jak i prowadzącego debatę. Prof. Jastrzębski w pierwszym rzędzie skupił się na tym, że pojęcie wolności jest nadmiernie apoteozowane, w sensie czynienia z niego jednego z bożków czasów współczesnych.

Profesor odniósł się również do dyskusji, jaką wywołała bluźniercza instalacja otwierająca Igrzyska Olimpijskie w Paryżu. Prelegent stawiał tezę o przechyle owej „wolnościowej” dyskusji w jednym kierunku, a przykład rzeczonej instalacji jest tego dowodem – przedstawienie mogło być wyrazem „wolności”, bo atakowało uczucia katolików, a nie np. muzułmanów, bo w tym wypadku jednak mielibyśmy do czynienia z naruszeniem pewnego tabu.

Redaktor Rajfur z kolei nawiązując do wypowiedzi pierwszej debatantki dokonał jednak porównania systemów medialnych epoki komunistycznej i obecnej, zgodził się co do istoty, czyli braku cenzury prewencyjnej, nadmienił jednak, że zjawisko to istnieje w innym kształcie. Podał przy tym szereg przykładów na to, w jaki sposób cenzuruje się lub manipuluje informacjami tak, by sprzyjały opcji reprezentowanej przez dane medium czy też ośrodek polityczny za nim stojący. Pani Wanke-Jerie zwróciła uwagę, że mimo wszystko żyjemy w czasach, w których każdy może założyć własny ośrodek medialny - czy to w postaci wydawnictwa, czy kanału w serwisach społecznościowych - i informować społeczeństwo o tym, co uważa za ważne. Pozostali prelegenci wyrazili w tej sprawie zastrzeżenia mówiąc, iż mimo wszystko, by osiągnąć sukces medialny, potrzebny jest kapitał. Przytaczali przy tym konkretne przykłady. Prof. Jastrzębski poruszył przy okazji problem obiegu wydawniczego książek wskazując na to, że autorzy inspirujący się wartościami konserwatywnymi skazani są na funkcjonowanie w niszy, natomiast główny nurt zarówno literacki, jak i publikacji naukowych zdominowany jest przez inną opcję.

Ostatnia część spotkania poświęcona została tematowi konieczności uzgadnialności zakresu wolności w życiu społecznym, tak by mogła ona być czynnikiem wspólnototwórczym, a nie degradującym. Debatanci dość zgodnie wskazywali na kryzys życia społecznego bardzo jaskrawo objawiający się w tym obszarze.

Prof. Jastrzębski zwrócił również uwagę na to, że tłumienie dyskusji, np. w mediach społecznościowych i ogólnie w debacie publicznej, prowadzi do niekontrolowanych wybuchów społecznej emocji, co widzieliśmy np. ostatnio w Wielkiej Brytanii.

Należy podkreślić, że w niniejszym omówieniu znalazły się niektóre tylko wątki z poniedziałkowego spotkania, być może potraktowane subiektywnie. Całość, trwająca dwie godziny, pokazała, że temat jest jednym z kluczy do kwestii społecznych i winien być przedmiotem szerokiej troski, a debaty taka jak ta na Staromłyńskiej mają jedynie pomóc w diagnozie.

/ab