130 rocznica urodzin Zofii Kossak, przypadająca 10 sierpnia br., jest okazją by po raz kolejny przypomnieć tę wspaniałą postać „zwyczajnej świętej” – nie tylko znakomitej pisarki, ale i człowieka wielkiej wiary, szlachetności i wewnętrznej prawości, która zasłużyła jak mało kto, by żyć w ludzkiej serdecznej pamięci.

Na Lubelszczyźnie obchody rocznicowe rozpoczęły się już w pierwszych dniach czerwca. Do stolicy regionu przybyła wnuczka Zofii Kossak – p. Anna Fenby-Taylor, by wziąć udział w szeregu wydarzeń przygotowanych przez lubelski oddział Civitas Christiana.

Pani Anna mogła podążyć śladami pisarki po ulicach miasta, które autorka „Pożogi” tak wspominała: „Ja strasznie lubię to miasto, spędziłam w nim wiele chwil mojej młodości, mam tam pełno wspomnień na każdym kroku”. Wielkie wrażenie sprawiła wizyta w Kaplicy św. Trójcy na Zamku Lubelskim, ozdobionej unikatowymi w skali Europy freskami.

2 czerwca, w niedzielny poranek gościliśmy w Kośminie, miejscu urodzenia Zofii Kossak. Pięknie odrestaurowany dwór położony w zakolu rzeki Wieprz, wśród malowniczego starodrzewu, za przyczyną Stowarzyszenia „Zielony Pierścień” w sezonie letnim tętni życiem. Dzięki obecności tablicy upamiętniającej miejsce urodzin Zofii Kossak, obozujący tu turyści-kajakarze mogą się dowiedzieć w czyje progi trafili.

Będąc na miejscu warto zobaczyć Izbę Pamięci Zofii Kossak oraz odrestaurowane freski, pędzla prawdopodobnie Wojciecha Kossaka – stryja pisarki.

Wizyta w kośmińskim dworze wiązała się z dwoma przedsięwzięciami medialnymi. Pierwsze – to nagranie reportażu poświęconego Zofii Kossak przez Radio Lublin. W nagraniu udział wzięła pani Anny Fenby-Taylor, p. prof. dr hab. Mirosława Ołdakowska-Kufel, kierownik Katedry Literatury Współczesnej KUL, Anna Zalewska, redaktor książek Zofii Kossak z Fundacji Servire Veritati, p. Zbigniew Pacholik, prezes Stowarzyszenia „Zielony Pierścień” oraz p. Marcin Sułek, dyrektor lubelskiego oddziału Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

Tego dnia w Kośminie rozpoczęły się również zdjęcia do filmowego dokumentu poświęconego pisarce.

Zwieńczeniem tego dnia było spotkanie w Muzeum Wsi Lubelskiej, które rozpoczęła Msza Święta koncelebrowana przez ks. Eugeniusza Zarębińskiego i ks. dr Krzysztofa Stolę, który wygłosił homilię.

Następnie w malowniczej przestrzeni ogrodu dworu z Żyrzyna dyrektor Muzeum Wsi Lubelskiej, p. Bogna Bender-Motyka, powitała uczestników recytacją fragmentów książki „Rok Polski”. Całemu wydarzeniu towarzyszyła wystawa prac inspirowana tym dziełem autorstwa utalentowanego młodego fotografika Filipa Rybczyńskiego.

Kolejnym punktem spotkania była prelekcja pani Anny Fenby-Taylor pt. „Zofia Kossak – wspomnienie o babci”. Zawsze wzruszające wspomnienia wnuczki odsłaniają prywatne oblicze pisarki – babci czułej, ciepłej i serdecznej troszczącej się o gromadkę wnuków, dbającą o rozwój ich patriotyzmu. Zaangażowanie rodziny jest świadectwem siły oddziaływania Zofii Kossak jako osoby, pomimo upływu 50 lat od jej śmierci.

Spotkanie zakończyło wystąpienie Anny Zalewskiej z Fundacji Servire Veritati nt. „Zofia Kossak. Listy”. Prezentacja „Listów” zawsze spotyka się z dużym zainteresowaniem, ponieważ ukazują one pisarkę z innej, nieznanej czytelnikowi strony: przyjaźni, życia domowego, zwykłych ludzkich codziennych spraw – radości z przyjazdu wnuków na wakacje, kłopotów zdrowotnych a nawet problemów z kupnem materiału na garsonkę.

Są też świadectwem nieulękłej postawy Zofii Kossak wobec reżimu komunistycznego (pisarka w 1966 r., ze względu na internowanie obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, odmówiła przyjęcia państwowej nagrody). W „Listach” autorka odsłania swe społeczne zaangażowanie, tajniki warsztatu literackiego, początki pracy twórczej oraz ideały, którymi się kieruje.

Jako konkretny cel tego spotkania z Zofią Kossak postawiono sobie próbę dotarcia i opisania związków Zofii Kossak z ziemią lubelską. Ślady te odnajdujemy w powieściach, np. Kodeń – w Błogosławionej Winie, Kośmin, Lublin i Zamość w Trembowli. Z uwagi na brak materiałów źródłowych, będzie to wielkie wyzwanie, wymagające wielu poszukiwań.

Anna Zalewska

/md