Chrześcijaństwo, wbrew pewnym obiegowym opiniom, nie jest religią odrzucającą ciało, ale wręcz przeciwnie – afirmuje je zarówno w wymiarze ludzkim, jak i boskim. Podstawą tej afirmacji jest tajemnica Wcielenia, a więc przyjęcia ludzkiej natury przez Boga w osobie Jezusa Chrystusa. Przez to wydarzenie chrześcijaństwo podkreśla wartość i godność ludzkiego ciała, wskazując, że nie jest ono jedynie więzieniem duszy, ale istotnym wymiarem życia osoby ludzkiej.

Ciało jako rzeczywistość stworzona przez Boga

Już w opisie stworzenia świata zawartym w Księdze Rodzaju ciało człowieka jawi się jako coś dobrego, skoro Bóg po stworzeniu człowieka na swój obraz i podobieństwo stwierdza, że „było to bardzo dobre” (Rdz 1, 31). Nie mamy tu do czynienia z dualizmem, który deprecjonuje materię i wynosi jedynie element duchowy. Człowiek został powołany do życia w pełni, obejmującej zarówno jego duszę, jak i ciało.

Wcielenie – potwierdzenie godności ciała

Centralnym punktem chrześcijańskiego rozumienia ciała jest wcielenie Chrystusa. To, że Bóg stał się człowiekiem, przyjmując ciało, pokazuje jego niezwykłą wartość i godność. Jezus nie tylko żył w ciele, ale również przez nie nauczał, uzdrawiał, a ostatecznie poprzez nie dokonał dzieła zbawienia – w swojej męce, śmierci i zmartwychwstaniu. Wydarzenia te wskazują, że zbawienie nie dotyczy wyłącznie duszy, ale obejmuje całego człowieka.

Sakramentalność ciała

Papież Franciszek, opierając się na nauce o Wcieleniu, podkreśla również sakramentalny wymiar ciała. W sakramentach Bóg posługuje się rzeczywistością materialną, by przekazywać swoją łaskę. Człowiek przez swoje ciało może objawiać miłość i uczestniczyć w Bożym planie, a zatem ciało samo w sobie ma też sens teologiczny i odgrywa również istotną rolę w życiu sakramentalnym. Franciszek przypomina, że sakramenty, zwłaszcza Eucharystia, angażują ludzką cielesność. Podkreśla znaczenie gestów w liturgii, takich jak dotyk, znak pokoju czy postawa ciała jako wyraz duchowego zjednoczenia.

Zmartwychwstanie ciała

Chrześcijaństwo nie kończy swojej afirmacji ciała na życiu doczesnym. Jednym z fundamentalnych dogmatów wiary jest wiara w zmartwychwstanie ciał. Oznacza to, że człowiek nie jest przeznaczony do istnienia jedynie jako czysty duch – jego ciało zostanie odnowione i uwielbione, tak jak ciało Chrystusa po Zmartwychwstaniu. Ta prawda jeszcze bardziej podkreśla wartość cielesności i jej udział w pełni życia wiecznego.

Ciało a współczesność

Współczesna kultura często traktuje ciało w sposób skrajny – albo je ubóstwia, redukując człowieka do biologii i przyjemności, albo odrzuca je jako ograniczenie, poszukując jego technologicznego przezwyciężenia. Chrześcijaństwo natomiast zachowuje równowagę, ukazując, że ciało jest darem, który należy szanować i odpowiednio kształtować. Papież Franciszek w swoim nauczaniu, gdy porusza temat ludzkiej cielesności, podkreśla jej wartość w kontekście teologicznym, moralnym i społecznym. Jego podejście do ludzkiego ciała jest zakorzenione w tradycji chrześcijańskiej, ale jednocześnie cechuje się nowatorskim spojrzeniem, uwzględniającym współczesne wyzwania. Ciało w jego wypowiedziach nie jest jedynie kwestią biologiczną jako układ tkanek i narządów, zintegrowanych i współzależnych, tworzących całość organiczną człowieka, ale jest głęboko powiązane z duszą ludzką, godnością człowieka, relacjami oraz duchowością i partycypuje w rzeczywistości nadprzyrodzonej.

Cielesność jako dar Boga

Papież Franciszek wielokrotnie podkreśla, że ludzkie ciało jest darem od Boga i powinno być traktowane z szacunkiem. W adhortacji Amoris laetitia zwraca uwagę na wartość cielesności w kontekście miłości małżeńskiej, podkreślając, że ciało jest przestrzenią wyrażania miłości, a nie jedynie przedmiotem pożądania. Wskazuje również na konieczność akceptacji własnego ciała jako elementu harmonii życia duchowego.

Seksualność i jej rola w relacjach międzyludzkich

Franciszek odnosi się do seksualności jako naturalnej części życia człowieka. Podkreśla, że Kościół nie może ograniczać swojego nauczania do zakazów, lecz powinien wskazywać piękno relacji opartych na miłości, wzajemnym darze z siebie, szacunku i odpowiedzialności. Ciało ludzkie, jego płciowość, męskość i kobiecość, jest w samej tajemnicy stworzenia nie tylko źródłem płodności i prokreacji, tak jak w całym porządku natury. Jest w tym ciele «od początku» zawarta właściwość «oblubieńcza», czyli zdolność wyrażania miłości, tej właśnie miłości, w której człowiek-osoba staje się darem i spełnia sam sens istnienia i bytowania poprzez ten dar. W nauczaniu papieża cielesność w kontekście seksualnym jest nie tylko darem, ale także zadaniem, wymagającym dojrzałości i wzajemnej odpowiedzialności.

Cielesność a ubóstwo i cierpienie

Jednym z kluczowych tematów nauczania Franciszka jest solidarność z ubogimi i cierpiącymi. Papież zwraca uwagę, że ludzkie ciało, zwłaszcza osób marginalizowanych społecznie, wymaga opieki i godnego traktowania. We Fratelli tutti nawołuje do troski o tych, których ciała są wyniszczone przez ubóstwo, choroby czy wykluczenie społeczne. Jego przesłanie podkreśla, że chrześcijaństwo nie może być obojętne na cielesne potrzeby bliźnich. W katechezach o teologii ciała rozwija temat w kontekście ekologii integralnej, wskazując w Laudato sì, że troska o ludzkie ciało łączy się z troską o stworzenie i społeczną sprawiedliwość.

Zakończenie

Nauczanie papieża Franciszka na temat ciała ludzkiego i cielesności podkreśla integralność z duchowością, relacjami międzyludzkimi i sprawiedliwością społeczną. Ciało nie jest dla niego jedynie narzędziem, lecz rzeczywistością niosącą godność i sacrum. Jego podejście inspiruje do głębszego zrozumienia cielesności jako daru, który należy przyjmować, szanować i troszczyć się o niego w wymiarze osobistym i wspólnotowym. Franciszek przypomina, że chrześcijaństwo jest religią afirmacji ciała. Podkreśla jego godność, wartość i rolę w Bożym planie zbawienia. Wcielenie, sakramenty i obietnica zmartwychwstania pokazują, że ciało jest nie tylko elementem życia ziemskiego, ale ma także perspektywę wieczności. Ta prawda może być istotnym drogowskazem dla współczesnego człowieka, poszukującego sensu swojej cielesności w świecie pełnym sprzecznych narracji.

Tekst pochodzi z kwartalnika "Civitas Christiana" nr 2/2025

/mdk