Wedle tradycji chrześcijańskiej archaniołowie należą do szczególnego rodzaju duchów posyłanych przez Boga, aby objawiać plany Stwórcy i chronić wiernych. W Piśmie Świętym są liczne przykłady, w których to aniołowie odegrali ważna rolę w wielu wydarzeniach historii zbawienia.

W początkach chrześcijaństwa dość pochopnie oddawano cześć siedmiu archaniołom. Ponieważ znane są imiona tylko 3 wymienionych w Piśmie św., dozwolony jest tylko ich kult. Wspólne święto Archaniołów zostało wprowadzone na dzień 29 września po ostatniej reformie kalendarza liturgicznego. Dotychczas w ten dzień wspominano pamiątkę poświęcenia rzymskiego kościoła św. Michała oraz czczono inne Bezcielesne Moce. Oddzielne wspomnienie świętych Aniołów Stróżów, opiekunów każdego z ludzi, przypada na 2 października.

Istnieją, ale ich nie widzimy. Działają w życiu wielu ludzi, ale nie możemy ich dotknąć, spotkać, porozmawiać z nimi. Aniołowie są wśród nas. Kim są, skąd pochodzą, czym się zajmują? Wciąż pozostają zagadką. Nasza wiedza na ich temat jest ograniczona i tak naprawdę nigdy nie zdołamy odpowiedzieć sobie na pytania dotyczące tych Istot Duchowych. Mimo wszelkich ograniczeń, w ciągu wieków różni Mędrcy, uczeni, święci, filozofowie starali się pojąć istotę Aniołów. Próbowali dokonać podziałów, odkryć ich funkcje w świecie, zrozumieć skąd pochodzą i skąd w ogóle wiadomo, że „są”. We współczesnym świecie, Aniołowie funkcjonują w różnych obszarach naszego życia. Widzimy ich w sklepach, na wystawach, w reklamach, możemy też usłyszeć o nich w piosenkach.

Autor książki "Aniołów dyskretny lot", Herbert Oleschko pisze tak: „Mówiąc o aniołach zdajemy sobie sprawę, że te duchowe istoty pośredniczące między rzeczywistością stworzoną a rzeczywistością boską, czuwające nad człowiekiem i jego sprawami, istnieją pod różnymi imionami oraz postaciami w różnych religiach. Wiara w dobre i złe duchy pojawia się w licznych wyznaniach i wskazuje na wspólne objawienie, jakiś archetyp”.

- „Anioły są bytami fascynującymi, ale wciąż szczelnie spowitymi tajemnicą, żeby nie powiedzieć – niepoznawalnymi”.

Symbol Anioła funkcjonuje w naszej rzeczywistości, stykamy się z nim na co dzień, jednak często nie zdajemy sobie sprawy, jak wielkie bogactwo w sobie kryje. Rzekłabym nawet, że we współczesnej kulturze zatracił ten symbol swój prawdziwy sens, a to dlatego, że wykorzystywany jest przede wszystkim do celów marketingowych. Czy Aniołowie są wśród nas? Co na ten temat mówi Pismo Święte?

Anioł to „ktoś, kto zjawia się w odpowiednim czasie i miejscu i czyni to, co należy”. Cytat ten pochodzi z książki, w której autor analizując Księgę Tobiasza ze Starego Testamentu, ukazuje rolę towarzyszenia ludziom, którzy przeżywają załamanie spowodowane różnymi czynnikami: chorobą, niepowodzeniami, samotnością. Tobiasz, Abraham, Piotr spotkali anioła. Jak wyglądał, jak został opisany na kartach Pisma Świętego? Anioły, jako czyste duchy, nie mają ciała. Gdy jednak ukazują się ludziom, o czym wielokrotnie mówi Pismo Święte, ogląda się je w postaci ludzkiej. Za H. Oleschko chcę przytoczyć dwie konwencje objawiania się Aniołów, które spotykamy w Piśmie Świętym. Konwencja realistyczna - młodzi mężczyźni, z reguły silni, urodziwi i wytwornie ubrani. W dłoniach trzymają różne przedmioty, takie jak: miecz, laska, klucz, łańcuch, trybularz, czasza gniewu, trąba, korona, mogą mieć również puste dłonie. W tej konwencji podobieństwo duchów do ludzi jest tak duże, że często ludzie nie zdają sobie sprawy z  obecności aniołów.

Druga konwencja to konwencja symboliczna - płomienie, błyskawice, światło, dym, „ciało” jaśniejące oślepiającym blaskiem, fantastyczne uskrzydlone istoty o ludzkich i zwierzęcych twarzach, czasem przypominają wykute z brązu, miedzi lub spiżu ruchome posągi, wydają osobliwe odgłosy akustyczne. We wszystkich tych objawieniach akcent położony jest przede wszystkim na treściach objawienia, a nie na istocie samych Aniołów.

Wprawdzie Słowo Boże nie daje nam szczegółowych odpowiedzi na temat tego, kim są Aniołowie, ilu ich jest, skąd pochodzą, ale za to w sposób jednoznaczny stwierdza, że świat duchów istnieje. Pojęcie „anioł” (hebr. Mal’akh-i) wskazuje na byt pośredni między Bogiem a człowiekiem, dlatego anioł uważany jest za ducha. Pełni funkcję posłańca Boga, przekazując ludziom Jego Objawienie. Pierwotnie określenie to odnosiło się właśnie tylko do istot pośredniczących między Bogiem a człowiekiem. Jednak z czasem słowem „anioł” zaczęto nazywać także wszystkie rodzaje istot duchowych.

W Starym Testamencie możemy wyróżnić dwie podstawowe tendencje w ukazywaniu Aniołów. Po pierwsze mówi się o Aniołach jako o niebiańskich istotach należących do nadwornego orszaku, służących Mu i wysławiających Go. Do dworu Jahwe zaliczane są również inne siły niebiańskie, które nie zawsze nazywa się Aniołami np. „święci”, „mocni”, „bohaterzy”, „istoty niebiańskie”. Istnieją także anioły nieszczęścia, zagłady, śmierci, które niekoniecznie kojarzą się z pozytywnymi duchami.

W Piśmie Świętym Nowego Testamentu wymienionych jest siedem chórów: aniołowie, archaniołowie, trony, panowania, zwierzchności, władze, moce. Stary Testament mówi ponadto o cherubinach i serafinach. Cherubini początkowo stanowili odmienną od aniołów grupę istot nadprzyrodzonych, gdyż nie byli „posłańcami”, ale przebywali w bezpośredniej bliskości Boga, tam gdzie Bóg zechciał objawić swoją obecności chwałę. O ile w tekstach starotestamentowych anioły występują jako istoty antropomorficzne, bezskrzydłe, o tyle cherubowie z reguły są uskrzydleni. Cherubiny mają również „wiele oczu”, gdyż oglądają Boga bezpośrednio. Natomiast serafiny to istoty, które posiadają trzy pary skrzydeł. Jedna, by osłaniać twarz przed blaskiem Boga, druga, dzięki której mogły latać, zaś trzecia do zakrywania stóp. Istoty te otaczają tron chwały Boga i wyśpiewują hymn: „Święty, Święty, Święty”. Opis misji Serafinów możemy przeczytać w szóstym rozdziale księgi Izajasza.

W Starym Testamencie poza Aniołami należącym do nadwornego orszaku Jahwe, występuje także postać Anioła Pańskiego. Spotykamy go szczególnie w pierwszych księgach biblijnych - Rodzaju, Wyjście, Liczb i Sędziów. Poprzez Anioła Jahwe Bóg w sposób specjalny objawia się ludziom - ujawnia swoją obecność, mówi, działa. W niektórych fragmentach czasem nawet ciężko odróżnić, kiedy mowa o Jahwe a kiedy o Jego Aniele.

Chciałabym wspomnieć o najważniejszych historiach ze Starego Testamentu, w których występuje postać Anioła. Bóg stawia Anioły u wrót raju, po wypędzeniu pierwszych ludzi. Aniołowie nawiedzają Abrahama w różnych momentach jego życia, choćby wtedy, gdy ma on złożyć ofiarę ze swego syna. Jakub widzi we śnie drabinę, sięgającą do nieba, po której wstępują i schodzą Aniołowie. Anioł zamyka paszczę lwom, żeby nie pożarły Daniela. Anioł unosi Habakuka za włosy. Anioł zstępuje na piec babiloński i sprawia, że płomienie nie szkodzą trzem młodzieńcom. Także w Psalmach nie zabrakło wzmianek o istotach duchowych. Zaś w księdze Tobiasza możemy dowiedzieć się więcej na temat Archanioła Rafała. Oczywiście nie są to wszystkie fragmenty, gdzie występują istoty duchowe, jest ich o wiele więcej. Wskazuje to jednak, że postać Anioła w dyskretny sposób przewija się przez historię Zbawienia. Zastępy Niebieskie dają o sobie znać, ukazując różne zadania, które pełnią, jednak najważniejsze jest to, że zawsze działają na zlecenie Boga, to On ich posyła.

Nowy Testament, podobnie jak i Stary Testament, nie podaje systematycznego wywodu angelologicznego, przede wszystkim charakteryzuje funkcje, omawia ich zadania, jakie pełnią w historii zbawienia, ich relacje w stosunku do Chrystusa, Kościoła, poszczególnych ludzi oraz ich rolę w czasach eschatologicznych”. Anioły możemy spotkać we fragmentach odnoszących się do tajemnicy wcielenia Syna Bożego: przy zapowiedzi narodzenia Jana Chrzciciela, przy zwiastowaniu narodzenia samego Jezusa, w wyjaśnieniach i radach udzielonych Maryi i Józefowi, we wskazaniach danych pasterzom w noc Bożego Narodzenia oraz wobec zagrożenia Nowonarodzonego ze strony Heroda. W dalszej części Ewangelii Anioły są obecne podczas modlitwy Chrystusa w Ogrójcu. Po zmartwychwstaniu Anioł pod postacią młodzieńca pociesza niewiasty i ogłasza im dobrą nowinę. Dwóch Aniołów ujrzała także Maria Magdalena. Także po Wniebowstąpieniu Aniołowie „przystępują” do Apostołów, by przypomnieć im o ponownym przyjściu Chrystusa na końcu czasów. Istotną rolę Aniołowie odgrywają w wizji świętego Jana Apostoła, czyli w Apokalipsie, gdzie podejmują ostateczną walkę ze złem, a także opiekują się poszczególnymi Kościołami.

Michał (imię to oznacza: „Któż jak Bóg”) wymieniony jest w Starym i Nowym Testamencie 5 razy, jako: „jeden z przedniejszych książąt nieba”, obrońca wiernych, wódz zastępów anielskich walczący z Szatanem. Archaniołowi Michałowi przypisuje się zwycięstwo w walce ze złymi duchami (upadłymi aniołami) i strącenie ich, wraz z Lucyferem na czele, z nieba do czeluści piekielnych u początku historii stworzonego przez Boga świata, jeszcze przed grzechem Adama i Ewy. Św. Michał jest zarazem aniołem sądu jak i miłosierdzia Bożego: wspiera wiernych w walce ze złem, a jako szczególny opiekun Kościoła, stojąc u wezgłowia umierających, pomaga w ostatecznej walce o zbawienie i towarzyszyć duszom zmarłych na sądzie Bożym.

Gabriel („Bóg jest mocą”, „mąż Boży”) pojawia się w Starym Testamencie w księdze proroka Daniela, tłumacząc sens proroczych wizji i wolę Bożą. Najpiękniejszą rolę św. Gabriel wypełnił w Nowym Testamencie. W świątyni jerozolimskiej zwiastował Zachariaszowi narodzenie syna, św. Jana Chrzciciela, a przede wszystkim zwiastował Maryi, że zostanie Matką Syna Bożego. Papież Pius XII ogłosił go patronem telefonu, telegrafu, radia i telewizji.

Rafał („Bóg uleczył”) uważany jest za szczególnego patrona podróżnych i chorych. W Starym Testamencie czytamy, że Archanioł przeprowadza młodego Tobiasza przez wiele trudów w czasie podróży do Persji, pozwala mu szczęśliwie się ożenić i uzdrawia ze ślepoty ojca młodzieńca. „Ja jestem Rafał, jeden z siedmiu aniołów - czytamy w księdze Tobiasz - którzy stoją w pogotowiu i wchodzą przed majestat Pański (12, 15)”.

/uk