Krakowski kościół św. Andrzeja został ufundowany przez palatyna Władysława Hermana, Sieciecha i zbudowany w latach 1079-1098. Ze względu na swe położenie w osadzie Okół, leżącej między Wawelem a Krakowem, jak również ze względu na swoją obronną budowę (mury świątyni dochodziły do 1,6 m grubości) nazywano często Dolnym Zamkiem. Jego funkcja potwierdziła się podczas najazdu tatarskiego w 1241 r. Był on jedyną budowlą w Krakowie niezdobytą przez Mongołów. W 1318 świątynię nadano żeńskiemu zakonowi klarysek. Kościół był wielokrotnie przebudowywany i ze swej romańskiej bryły zachowały się już tylko mury, niewielkie elementy architektoniczne i gdzieniegdzie freski. Ze względu na surową, klauzurową regułę zakonu, dotarcie z aparatem do tych reliktów w innych częściach kościoła jest niemożliwe, dlatego też można pokazać jedynie mury i niektóre elementy wystroju. Światynia była wielokrotnie przebudowywana. W XV w. gdy już ustały potrzeby obronne przebito w transeptach duże okna, w XVII w. przydano romańskim wieżom barokowe hełmy, a w XVIII w. wnętrzu nadano barokowy wystrój.
Kościół św. Andrzeja już z daleka przykuwa wzrok swoimi białymi muramii wysokimi wieżami. Wzdłuż ulicy neoromańskie mury klasztoru klarysek
Fot. Radosław Kieryłowicz
Okazała bryła świątyni, prezentująca wszystkie elementy romańskiej architektury. Wapienne, grube mury, półokrągłe okna, przedzielone kolumienkami w bi- lub triforia, wysokie ośmioboczne wieże
Fot. Radosław Kieryłowicz
Główne obecnie wejście do świątyni ozdobione jest barokowym portalem
Fot. Radosław Kieryłowicz
Fot. Radosław Kieryłowicz
Artykuł ukazał się w numerze 10/2006.