Dzisiejsza rodzina jest osłabiona przez nadrzędnie sytuowany seks, hedonizm oraz indywidualizm.

Współczesna rodzina przeżywa kryzys. Wiąże się on z zagrożeniami dotychczasowej koncepcji rodziny, lecz jest jednocześnie okazją i szansą jej odnowy. J. Vanier uważa, że w tradycyjnym modelu rodzina była zbyt zamknięta, skoncentrowana na sobie, zazdrosna o swoje dziedzictwo, zainteresowana jedynie własnym dobrem. Wiele społeczeństw nie dawało rodzinie możliwości rozwinięcia się, wniesienia rzeczywistych przemian do życia społecznego. Wręcz narzucało walkę o sukces materialny, o przywileje i komfort. Nowe oblicze rodziny – zdaniem autora – będzie związane z nowymi wymaganiami wobec niej. Rodzina jest domowym Kościołem, będzie więc podobna do nowego oblicza Kościoła. Będzie uboższa i bardziej ewangeliczna, będzie miejscem jeszcze głębszej komunii, gdzie każdy odnajdzie swe źródło w Bogu. Rodzina stanie się bardziej otwarta na ubogich, zaangażowana w działanie na rzecz pokoju i sprawiedliwości. Umacniać ją będzie miłość osób potrzebujących, jednocząca małżonków oraz rodziców z dziećmi, wypływająca z miłości rodzinnej, a nie pozostająca jakąś formą ucieczki od dzieci. Zaangażowanie to – skierowane ku osobom, a nie ku strukturom – pozwoli rodzinie odkryć, jak człowiek ubogi może ją uzdrawiać i ewangelizować. Nowa rodzina przemieni się przez serce, krzyk i wołanie osób najsłabszych.
Rodzina jest zakwestionowana i zniekształcona w świadomości i sumieniu wielu. Okazuje się, że jej kryzys ściśle wiąże się z kryzysem prymatu osoby, która bez odniesienia do Boga zajęła Jemu należne miejsce, stanowiąc zwyczaje i normy wbrew prawu naturalnemu. Współczesne manipulacje dotyczą zmiany wizji człowieka, wizji przyrody i wszechświata, zasad życia społecznego, ale zawsze wiodą przez rodzinę, gdyż ona jest centrum społeczeństwa. Usiłuje się zatem zmienić cel, zadania, rolę i strukturę rodziny, nie dopuszczając do zaakceptowania porządku, jaki wypływa z respektowania rodziny. Akceptacja rodziny prowadzi bowiem wprost do utrwalenia wartości życia i miłości, prawdy i wolności, sprawiedliwości i pokoju, będących podstawą autentycznej cywilizacji życia.
Jan Paweł II wskazał na zadania rodziny chrześcijańskiej w świecie współczesnym w adhortacji apostolskiej Familiaris consortio. Kościół chce dopomóc rodzinie, aby na nowo stała się ona tym, czym jest ze swej natury. W dobie licznych przemian, ale i ataków na rodzinę Kościół mocą swego autorytetu stwierdza, że dobro społeczeństwa i jego własne wiąże się z dobrem rodziny. Z tego względu podejmuje on posłannictwo głoszenia wszystkim zamysłu Bożego względem małżeństwa i rodziny.
Adhortacja apostolska Familiaris consortio, powołując się na dokument soborowy Gaudium et spes, wskazuje na zamysł Boży względem rodziny jako „głęboką wspólnotę życia i miłości”. Jej istota oraz zadania są ostatecznie określone przez miłość. Właśnie z miłości można wyprowadzić zadania rodziny. Dwa z nich synod o rodzinie określa jako misję strzeżenia oraz objawiania i przekazywania miłości. Również dwa kolejne są: odbiciem i udzielaniem miłości Bożej dla ludzkości oraz miłości Chrystusa Kościołowi. Każde z zadań „jest wyrazem i konkretnym wypełnianiem tego podstawowego posłannictwa”, jakim jest miłość. „Zaczynając od miłości i stale się do niej odwołując”, ojcowie synodu przełożyli zadania rodziny z tak specyficznego języka na język nauki:
– tworzenie wspólnoty osób – strzeże miłości w rodzinie,
– służba życiu – objawia i przekazuje miłość, jaka istnieje w tej wspólnocie,
– udział w rozwoju społeczeństwa – wynika z udzielania, przekazywania miłości i rodziny światu,
– uczestnictwo rodziny w życiu i posłannictwie Kościoła – jest odbiciem i podobieństwem miłości, którą przejawia Chrystus do Kościoła.

Tworzenie wspólnoty osób

Rodzina jest społecznością osób, dla których właściwym sposobem bytowania jest komunia. Tylko osoby są zdolne do bytowania in communione. Dopiero wejście w relację „między-osobową”, w której następuje wzajemne oddanie się osób, rodzi miłość. Oddanie siebie, swojego „ja” jest właśnie istotą miłości oblubieńczej. W ten sposób „komunia” małżonków daje początek „wspólnocie”, jaką jest rodzina. Rodzina jest założona i ożywiana przez miłość. Na miłości i przez nią buduje się komunia osób.

Tworzenie wspólnoty małżeńskiej

Jan Paweł II określił wspólnotę małżonków, posługując się następującymi cechami: „miłość”, „niepodzielna jedność”, „komunia nierozerwalna”, „nowa komunia miłości”. Wszystkie te cechy zawierają się i wypływają z pierwszej, gdyż miłość jest tworzywem tej wspólnoty. Podobnie jak w odniesieniu do całej rodziny, tak i w odniesieniu do małżeństwa miłość jest fundamentem, zasadą i mocą owej komunii. Miłość małżonków jest podobieństwem i wzorem miłości Jezusa Chrystusa do swojej oblubienicy, Kościoła. Żony mają być poddane mężom jak Panu, natomiast mężowie jako głowy, mają miłować żony jak własne ciało.
Relacja przedstawionego wzoru miłości wydaje się niemożliwa, gdyż jej warunkiem jest, w równym stopniu u obojga, wydanie na śmierć tego, co ukochali najbardziej – siebie samego. Zresztą człowiek „nie może odnaleźć się w pełni inaczej jak tylko poprzez bezinteresowny dar z siebie samego”. Współczesny kryzys miłości jest głębokim kryzysem ducha ludzkiego, który zbyt mocno miłuje siebie, aby móc bezinteresownie ofiarować cokolwiek drugiemu.

Tworzenie wspólnoty rodzinnej

„Małżeństwo jest szczególną komunią osób. Rodzina – na gruncie tej komunii – ma stawać się wspólnotą osób”. Aby każdy członek rodziny mógł wzmocnić się wewnętrznie, wzajemne relacje muszą być poddane miłości. „To miłość sprawia, że człowiek urzeczywistnia siebie przez bezinteresowny dar z siebie. Miłość bowiem jest dawaniem i przyjmowaniem daru”. Dzięki niej władza rodzicielska staje się służbą, a relacje dzieci wyrażają szacunek i posłuszeństwo. „Komunia rodzinna może być zachowana i doskonalona jedynie w wielkim duchu ofiary. Wymaga bowiem szlachetnej gotowości każdego i wszystkich do zrozumienia, tolerancji, przebaczenia i pojednania”.

Rodzina pozostanie szkołą bogatszego człowieczeństwa, przede wszystkim wtedy, gdy przyjmie jako dar każde dziecko. Dziecko bowiem obdarowuje sobą rodzinę. Staje się dobrem dla rodzeństwa i samych rodziców.

Uczestnictwo w rozwoju społeczeństwa

Zadanie to wypływa z udzielania światu miłości, jaka istnieje w rodzinie. Udzielanie światu miłości rodziny faktycznie jest „żywym odbiciem i rzeczywistym udzielaniem się miłości Bożej”. Bóg poprzez rodzinę chrześcijańską objawia się światu. Objawiając miłość, co jest najgłębszą naturą rodziny, ma On wielką misję ukazania światu Miłości, a zarazem szansę ukształtowania świata w społeczeństwo miłości. Właśnie po miłości wzajemnej, okazywanej w rodzinie i przez rodzinę, Bóg może być w społeczeństwie rozpoznawany i zostać przez nie przyjęty.

Uczestnictwo w życiu i misji Kościoła

Na mocy tego zadania rodzina zostaje powołana do budowy królestwa Bożego w dziejach, przez udział w życiu i posłannictwie Kościoła. Rodzina w Chrystusie staje się również sakramentem, będąc wezwana do tworzenia Kościoła. Rodzina otrzymuje miłość Zbawiciela, staje się wspólnotą zbawioną i zbawiającą.
Uczestnictwo w życiu i misji Kościoła odbywa się na wzór zaangażowania całego ludu Bożego. Lud Boży, tworząc Kościół, uczestniczy w potrójnym urzędzie Chrystusa: Proroka, Kapłana i Króla. To samo potrójne zaangażowanie co wszyscy świeccy podejmuje rodzina, lecz na szczególnym, sobie właściwym obszarze. Właściwość i odrębność tego uczestnictwa została określona przez naturę rodziny, którą stanowi „wspólnota życia i miłości”. Właśnie miłość i życie są rdzeniem zbawczego posłannictwa rodziny chrześcijańskiej w Kościele i dla Kościoła. Misja prorocka to główne posłannictwo rodziny przejawiające się jako przyjęcie wiary oraz podjęcie ewangelizacji. W aspekcie kapłańskim będzie ono występować jako prowadzenie dialogu z Bogiem. Natomiast królewską formą apostolstwa rodziny pozostanie służba człowiekowi.
Cztery zadania rodziny chrześcijańskiej sprowadzają się do jednego ogólnego zadania: stanowienia podobieństwa i odbicia Miłości. To podstawowe zadanie jest czworakim ukazaniem miłości w zasadniczych aspektach życia rodziny jako wspólnoty życia i miłości. Zadania rodziny sprowadzają się do tego, aby pozwolić odnaleźć się Miłości oraz pozwolić jej towarzyszyć w poszczególnych okolicznościach i okresach życia rodziny. W taki sposób miłość może wypełnić czas powstawania i życia rodziny, zrodzenia i wychowania potomstwa, życia w społeczeństwie i wpływania na jego rozwój, a wreszcie życia w Kościele i podjęcia jego misji. Wypełnienie każdego z zadań szczegółowych zależy od tego, na ile rodzina przeżywając je, uobecni w nich Chrystusa, na ile pozwoli panować Mu w poszczególnych dziedzinach życia.
Zawarte w adhortacji zadania rodziny chrześcijańskiej odpowiadają modelowi współczesnej rodziny nuklearnej. Dotyczą najbardziej istotnych dziedzin, w których toczy się życie dzisiejszej rodziny. Można powiedzieć, że adhortacja uwspółcześnia definicję rodziny, jej model, strukturę i zadania we współczesnym świecie, zachowując przy tym ich zgodność z jej naturą. To jednak nie pozbawia rodziny jej atrybutów ani nie narusza jej istoty, sprowadza natomiast zadania do niezbędnych, dzięki którym rodzina może lepiej przeżywać miłość i wspólnotę.

Beata Sęczyk

pgw