Książka ks. prof. dr hab. Zygmunta Zielińskiego, emerytowanego profesora Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, badacza dziejów papiestwa i Kościoła w XIX i XX wieku nie mogła ukazać się w lepszym momencie. Po ośmiu latach pontyfikatu, wraz z niespodziewaną abdykacją Benedykta XVI wielu katolików, zwłaszcza z tak związanego z poprzednim papieżem kraju jak Polska nadal bardzo słabo zna życie i myśl następcy świętego Piotra. Lektura wydanej przez Instytut Wydawniczy Pax biografii jest doskonałym sposobem na bliższe poznanie sylwetki byłego prefekta Kongregacji Nauki Wiary. Autorowi udało się dokonać trudnej sztuki pogodzenia naukowości z przystępnym językiem. Czytelnik zainteresowany naukowym warsztatem ks. prof. Zielińskiego powinien zwrócić uwagę na bogatą, w dużej mierze niemieckojęzyczną bibliografię zamieszczoną na końcu książki.

We wstępie autor zaznacza, że kieruje swoją książkę, do osób, które chciałyby lepiej poznać pontyfikat Benedykta XVI i wyjść poza te informacje, których dostarcza prasa i encyklopedie. Ważnym założeniem była koncepcja zestawienia pontyfikatu „Bawarczyka”[1] z jego poprzednikiem, Janem Pawłem II, wykazanie różnic dzielących te dwa pontyfikaty, ale także pewnej spójności łączącej tych papieży.

W pierwszym rozdziale autor przedstawił najważniejsze fakty z życia prywatnego i naukowego Josepha Ratzingera. Sporo uwagi zostało położone na oszczędne w gestach, akademickie podejście do ewangelizacji Benedykta XVI.

Kolejne dwa rozdziały przybliżają nauczanie, ekumenizm i wewnętrzną dyscyplinę kościelną w pontyfikacie Benedykta XVI, płynnie przechodząc do rozdziału poświęconego kontaktom międzyreligijnym. Lekki niedosyt pozostawia bardzo pobieżne przedstawienie relacji na linii Stolica Apostolska – Bractwo Piusa X („lefebryści”).

Rozdział zatytułowany „w świecie polityki” jest jednym z najciekawszych fragmentów książki. Dotyczy on cały czas budzącej kontrowersje kwestii relacji Kościoła z władzami państwowymi i jego roli w życiu społecznym. Czytelnik znajdzie także informacje na tak nieobecne w polskiej prasie informacje jak kontakty dyplomatyczne Stolicy Apostolskiej z Federacją Rosyjską, Zjednoczonymi Emiratami Arabskimi czy Malezją.

Kolejny rozdział omawia nominacje biskupie oraz sytuacje Kościoła Katolickiego na Bliskim Wschodzie oraz w innych regionach świata, w których prześladowani są wyznawcy katolicyzmu. Sporo uwagi autor poświęcił papieskiej adhortacji Africae minus.

W najdłuższym, przedostatnim rozdziale ks. prof. Zieliński omawia pielgrzymki zagraniczne Benedykta XVI. Scharakteryzowane zostały wszystkie najważniejsze z dwudziestu czterech peregrynacji Ojca Świętego.

Zamiast podsumowania autor przytoczył enuncjacje Benedykta XVI, podkreślając, że książka została napisana w czasie, kiedy decyzja o abdykacji wydawała się wręcz absurdalna a trafi ona do rąk czytelników już podczas kolejnego pontyfikatu. Mimo ponad rocznego już pontyfikatu następcy Benedykta XVI, papieża Franciszka temat abdykacji nadal budzi duże zainteresowanie. Omawiana książka jest ciekawym przyczynkiem do dyskusji na ten temat, ale co najważniejsze przedstawia emerytowanego papieża w sposób wielopłaszczyznowy, pozwalając czytelnikowi wypracować własne zdanie na temat tego niezwykłego pontyfikatu.

Zygmunt Zieliński, Benedykt XVI. Nauczyciel i pielgrzym, Warszawa 2013

Tomasz Wiśniewski/kw