O pozytywnym wpływie sportu na rozwój młodego człowieka wiadomo nie od dziś. Przez lata opublikowano na ten temat szereg badań i prac naukowych. Aktywność fizyczna to także świetny wychowawca, o którym nie można zapominać w dzisiejszych czasach.

Liczne zwolnienia z lekcji WF-u, pogarszająca się sprawność fizyczna dzieci i ogromna ilość czasu spędzana przy ekranach telefonów oraz komputerów – problemów i wyzwań związanych ze sportem czy szeroko pojętą aktywnością fizyczną jest wiele. Jak więc dzisiaj można wychowywać młodych poprzez sport?

Wychowanie fizyczne

Lekcje wychowania fizycznego w szkole. To na nich najczęściej młodzi ludzie mają najwięcej do czynienia ze sportem. Jak sama nazwa przedmiotu wskazuje, powinno być to wychowanie poprzez aktywność fizyczną. Czy tak to rzeczywiście wygląda? Sam pamiętam z czasów szkolnych sytuacje, gdy wuefista po prostu rzucał nam piłkę i mówił „grajcie!”. Zdecydowanie w takim podejściu nauczyciela brakuje tego wychowawczego aspektu. A przecież lekcje WF-u nie muszą być nudne i monotematyczne! Problemy systemowe i godne wynagrodzenie to jedno, ale chyba nie dlatego dzieci nie chodzą na zajęcia WF-u? Gdy uczniowie trafią na nauczyciela bez pasji, trudno oczekiwać, że z takich lekcji wyniosą coś cennego na przyszłość. Nauczyciel powinien być wzorem i inspiracją. Myślę, że mając odpowiednie podejście, młodzi chętniej przychodziliby na WF, nie czując przymusu ani nie szukając na siłę zwolnień lekarskich.

Wychowanie poprzez granie

Gry indywidualne czy drużynowe? I tu, i tu znajdą się czynniki, które pomogą w rozwoju młodego człowieka. Przy grach zespołowych człowiek buduje swoje kompetencje społeczne, uczy się współpracy, komunikacji w drużynie czy też podejmowania decyzji, a także współzawodnictwa i rywalizacji. Doświadczenie wyniesione z bycia kapitanem zespołu i brania odpowiedzialności może zaprocentować w przyszłości chociażby w pracy, gdzie będzie potrzebny lider, który zaopiekuje się jakimś projektem. Tak naprawdę – to w jaki sposób, jeśli nie poprzez sport, najlepiej pokazać młodemu człowiekowi porażkę i omówić sposoby radzenia sobie z nią? Toż to idealny przykład!

Trener = wychowawca

Mam tę przyjemność, że pracuję również w akademii piłkarskiej i mogę z bliska przyglądać się zajęciom prowadzonym przez trenerów w różnych kategoriach wiekowych. Od sześciolatków do dorosłych, dziewiętnastoletnich chłopaków. Na każdym ze szczebli widzę relację szkoleniowiec-zawodnik i obserwuję, jak ona z wiekiem się zmienia. Niezmienne pozostaje to, że trener jest również wychowawcą. Przekazuje wiedzę, wskazuje elementy do poprawy, motywuje, ale także wychowuje. Spośród wielu osób, które młody człowiek spotyka na swojej drodze, tylko kilka będzie wychowawcami. To przede wszystkim rodzice, ale też nauczyciele w szkole, jak również właśnie trenerzy. I trzeba pamiętać o tym, pozostając w nomenklaturze piłkarskiej, że wszyscy są w tej samej drużynie i grają do jednej bramki.

Przełamywanie barier

Jeszcze kilkanaście lat temu nikt by pewnie nie pomyślał o tym, aby organizować cykliczne treningi dla osób z niepełnosprawnością. Czasy się jednak zmieniają, wzrasta otwartość i akceptacja, ale przede wszystkim coraz częściej przełamywane są kolejne bariery, które przez lata były mocno zakorzenione w głowach. Bo jak inaczej nazwać to, że dzieci i młodzież po amputacjach dolnej lub górnej kończyny spotykają się regularnie na profesjonalnych treningach piłkarskich? Również osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają takie zajęcia, a nawet drużynę, która jeździ na turnieje, gdzie spotyka się z rówieśnikami. Futbol w tym przypadku nie pyta o niepełnosprawność. Warto również dodać, że na tych treningach pojawiają się młodzi adepci piłkarscy z akademii. Organizowane są wspólne zajęcia wszystkich grup podopiecznych, by budować jedność, ale też uczyć i pokazywać otwartość na drugiego człowieka, nie zważając na jego niepełnosprawność.

Alarmujące badania

Podczas VII Akademii Kardiologicznej dla Dziennikarzy, która odbyła się w połowie września 2023 roku, prof. Anna Fijałkowska z Zakładu Kardiologii Instytutu Matki i Dziecka w Warszawie przedstawiła zatrważające wyniki badań Akademii Wychowania Fizycznego, dotyczące sprawności fizycznej młodych osób. Wynika z nich, że aż 88% dzieci z klas I-III nie jest w stanie zrobić przewrotu w przód, 74% dzieci z klas IV-VI nie umie kozłować piłki, a 57% nie potrafi skakać przez skakankę. Problem jest również z innymi ćwiczeniami, takimi jak chociażby zwis na drążku (kiedyś 24 sekundy, obecnie tylko 8 sekund), skok w dal z miejsca (kiedyś 129 centymetrów, obecnie 100 centymetrów) czy bieg na 600 metrów (kiedyś 3 minuty 5 sekund, obecnie 3 minuty 45 sekund). Wraz z ogólnym spadkiem sprawności ruchowej u dzieci, rośnie odsetek osób mających problemy z nadwagą lub otyłością.

Powyższe dane oczywiście nie napawają optymizmem i warto się zastanowić, co można zrobić, żeby tę tendencję odwrócić. Bo jej przyczyny są z pewnością znane i część z nich przytoczyłem w pierwszym akapicie tego tekstu. Czasy się zmieniły i tak jak kiedyś całe dnie spędzało się poza domem, a karą był zakaz wyjścia, tak dzisiaj wyjście na zewnątrz i spędzenie całego dnia aktywnie brzmi dla wielu młodych jak wyrok. Zdaję sobie sprawę z tego, że nie każdy jest uzdolniony do uprawiania sportu, ale gdy małe dziecko odkrywa świat, to próbuje. I właśnie o te próby chodzi, aby spośród całej palety aktywności fizycznych wybrać tę, która nam najbardziej odpowiada – i się z nią zaprzyjaźnić. Często dopiero po latach widać efekty swojego wyboru i kształtowania wychowawczego poprzez sport.

Tekst pochodzi z kwartalnika Civitas Christiana nr 1 / styczeń-marzec 2024

/ab