5 lutego obchodzimy w Kościele wspomnienie świętej Agaty, dziewicy i męczennicy. Jest patronką karmiących matek, kobiet cierpiących na choroby piersi, zawodów związanych z ogniem: ludwisarzy, złotników i kominiarzy.

Św. Agata jest ostatnią z grona tzw. Czterech Wielkich Dziewic-Męczennic Kościoła Rzymskiego, których wspomnienia przypadają w czterech kolejnych miesiącach zimy: 22 listopada – św. Cecylii, 13 grudnia – św. Lucji, 21 stycznia – św. Agnieszki i 5 lutego – św. Agaty. Życiorysy wszystkich tych czterech kobiet są do siebie podobne: każda z nich oddała życie w obronie wiary i czystości; dwie poniosły męczeństwo w Rzymie, a dwie na Sycylii. Na tej właśnie wyspie urodziła się św. Agata. 

Agata (etymologicznie: "dobra") zwana Sycylijską jest jedną z najbardziej czczonych w chrześcijaństwie świętych. Wiadomości o niej mamy przede wszystkim w aktach jej męczeństwa. W pierwszych wiekach chrześcijaństwa istniał bowiem zwyczaj, że sporządzano akta męczenników; większość z nich nie doczekała do naszych czasów. Akta męczeństwa Agaty pochodzą dopiero z V wieku.

Według opisu męczeństwa Agata urodziła się w Katanii na Sycylii ok. 235 r. Po przyjęciu chrztu postanowiła poświęcić się Chrystusowi i żyć w dziewictwie. Jej wyjątkowa uroda zwróciła uwagę Kwincjana, namiestnika Sycylii. Zaproponował jej małżeństwo. Agata odmówiła, wzbudzając w odrzuconym senatorze nienawiść i pragnienie zemsty. Trwały wówczas prześladowania chrześcijan, zarządzone przez cesarza Decjusza. Kwincjan aresztował Agatę. Próbował ją zniesławić przez pozbawienie jej dziewiczej niewinności, dlatego oddał ją pod opiekę pewnej rozpustnej kobiety, imieniem Afrodyssa. Kiedy te zabiegi spełzły na niczym, namiestnik skazał Agatę na tortury, podczas których odcięto jej piersi. W tym czasie miasto nawiedziło trzęsienie ziemi, w którym zginęło wielu pogan. Przerażony namiestnik nakazał zaprzestać mąk, gdyż dostrzegł w tym karę Bożą. Ostatecznie Agata poniosła śmierć, rzucona na rozżarzone węgle, 5 lutego 251 r.

Jej ciało chrześcijanie złożyli w bezpiecznym miejscu poza miastem. Papież Symmachus (+ 514) wystawił ku jej czci w Rzymie przy Via Aurelia okazałą bazylikę. Kolejną świątynię w Rzymie poświęcił jej św. Grzegorz Wielki w roku 593. Wreszcie papież Grzegorz II (+ 731) przy bazylice św. Chryzogona na Zatybrzu wystawił ku jej czci trzeci rzymski kościół. Dowodzi to wielkiej czci, jaką otaczano ją w owych czasach.

Rok po śmierci Agaty wybuchł wulkan Etna. Gdy rozszalała lawa zbliżała się do granic miasta, jego mieszkańcy wyszli jej naprzeciw niosąc w procesji całun, w który owinięte było ciało męczenniczki. Nastąpił cud: potok lawy zatrzymał się u bram miasta.

Z kazania o świętej Agacie, św. Metodego z Sycylii, biskupa:

Jest ona męczennicą dawną, ze względu na wspaniałość stoczonej walki jedną z pierwszych. Jest także i współczesną. Bo i dzisiaj, zda się, odnosi tryumf dzięki Bożym cudom, które codziennie wieńczą ją i zdobią. (...) Owa, zaiste dobra, albowiem do Boga należąca, została przezeń, Źródło wszelkiego dobra, dana i ofiarowana Oblubieńcowi. Została ofiarowana także i nam, abyśmy mieli udział w dobru, które wyraża jej imię. (…) Agata samym nawet imieniem zachęca, by wszyscy chętnie do niej się uciekali. Swoim zaś przykładem poucza, by wszyscy ludzie nie zwlekając podążali wraz z Nią ku prawdziwemu Dobru, którym jest sam Bóg.

Agata, po grecku, znaczy „dobra”. Łucja, oznacza „świetlana”, a Agnieszka – „czysta”. Imiona tych świętych kobiet wprowadzone do kalendarza i liturgii mają przypominać wszystkim chrześcijanom o tych wartościach: dobru, czystości i niewinności, nieustannie zagrożonych. Uczą nas, jak zatrzymywać „lawę” wulgaryzmu i nieczystości u bram swego serca, i przypominają nam w świecie dominującego ekshibicjonizmu, abyśmy nie wstydzili się wstydzić...

W dzień św. Agaty w niektórych okolicach poświęca się pieczywo, sól i wodę, które mają chronić ludność od pożarów i piorunów. Poświęcone kawałki chleba wrzucano do ognia, by wiatr odwrócił pożar w kierunku przeciwnym. W dniu jej pamięci karmiono bydło poświęconą solą i chlebem, by je uchronić od zarazy. Św. Agata jest patronką Sycylii, miasta Katanii oraz ludwisarzy. Wzywana przez kobiety karmiące oraz w chorobach piersi.

W ikonografii św. Agata przedstawiana jest w długiej sukni, z kleszczami, którymi ją szarpano. Atrybutami są: chleb, dom w płomieniach, korona w rękach, kość słoniowa - symbol czystości i niewinności oraz siły moralnej, palma męczeńska, obcięte piersi na misie, pochodnia, płonąca świeca - symbol Chrystusa.

Źródła: brewiarz.pl, vaticannews.va

/ab