Parafia jest ciągle aktualna! Musi pozostać: jest strukturą, której nie wolno nam wyrzucić przez okno. Jest domem ludu Bożego, tym domem, w którym On mieszka. Te słowa papieża Franciszka ze spotkania z biskupami polskimi przypomniał podsekretarz Kongregacji ds. Duchowieństwa w prezentacji nowego dokumentu, wydanego przez tę dykasterię. Jest to instrukcja: Nawrócenie duszpasterskie wspólnoty parafialnej w służbie misji ewangelizacyjnej Kościoła.

Dokument rozpoczyna się od przypomnienia pojęcia „nawrócenia duszpasterskiego”, który jest jednym z terminów używanych w kontekście nowej ewangelizacji. Przypomniane zostały słowa papieża Franciszka z adhortacji apostolskiej Evangelii Gaudium: „Jeśli coś ma wywoływać święte oburzenie, niepokoić i przyprawiać o wyrzuty sumienia, to niech będzie to fakt, że tylu naszych braci żyje pozbawionych siły, światła i pociechy z przyjaźni z Jezusem Chrystusem, bez przygarniającej ich wspólnoty wiary, bez perspektywy sensu i życia.” (EG 49). Jest rzeczą „nie do pomyślenia”, aby osłabła lub zginęła gorliwość w głoszeniu Ewangelii, dlatego należy dokonać takich zmian, „aby zwyczaje, style, rozkład zajęć, język i wszystkie struktury kościelne stały się odpowiednią drogą bardziej dla ewangelizowania współczesnego świata, niż do zachowania stanu rzeczy” (EG 27). Nie tyle „sterylna próba przetrwania” co „duchowy dynamizm”.

Dokument przypomina znaczącą rolę parafii w życiu chrześcijan, ale zauważa, że ze względu na zmieniające się potrzeby wiernych parafia „jest wezwana do szukania innych sposobów bliskości niż zwykłe działania. Zadanie to nie stanowi jakiegoś ciężaru do niesienia, ale jest wyzwaniem, które należy przyjąć z entuzjazmem”. Celem instrukcji jest zaproponowanie niektórych sposobów pomagających w dynamice „wyjścia”, która, zgodnie z życzeniem Papieża, winna charakteryzować wszystkie parafie. Konieczne jest więc nawrócenie duszpasterskie, które winno objąć wszystkich ochrzczonych, bo każdy z nich winien brać udział w ewangelizacyjnej misji Kościoła. Aby więc odpowiedzieć na znaczące zmiany społeczne i kulturowe, jakie zachodzą w świecie, konieczne jest przejście od duszpasterstwa zachowawczego, zamkniętego, do duszpasterstwa misyjnego, wychodzącego. Każda parafia winna stawać się miejscem, które sprzyja byciu razem, pomaga w kształtowaniu relacji międzyludzkich, przezwyciężających wszechobecny indywidualizm i samotność.

Aby to zadanie zrealizować, dokument proponuje, by parafie czerpały inspirację z funkcjonowania i życia sanktuariów. Są one bowiem ośrodkami otwartymi na wszystkich, charakteryzującymi się modlitwą i ciszą, sprawowaniem sakramentu pokuty, umacniają ducha, a także wrażliwością na najbiedniejszych i różne kategorie osób odrzuconych.

Jak zatem powinna wyglądać dzisiejsza parafia?

Autorzy dokumentu przypominają, że chociaż cechą charakterystyczną parafii jest jej konkretne umiejscowienie, to „opieka duszpasterska, sprawowana wyłącznie w granicach terytorialnych parafii, wydaje się być przestarzała, gdyż parafianie często nie rozumieją już takiej formy, która wydaje się bardziej naznaczona nostalgią za przeszłością, niż inspirowana odwagą na przyszłość”. „Ponadto samo powtarzanie czynności duszpasterskich niemających wpływu na życie konkretnych ludzi staje się sterylną próbą przetrwania, często przyjmowaną z ogólną obojętnością. Jeśli parafia nie żyje duchowym dynamizmem właściwym ewangelizacji, naraża się na ryzyko bycia strukturą skupiającą się na sobie i sklerotyczną, która proponuje doświadczenia pozbawione już ewangelicznego i misyjnego smaku, być może przeznaczone tylko dla małych grup”. Zachęcając do reformy struktur, Kongregacja ds. Duchowieństwa nawołuje, aby w procesie odnowy i przekształceń „unikać ryzyka nadmiernej i biurokratycznej organizacji wydarzeń oraz świadczenia posług, które nie wyrażają dynamiki ewangelizacji, ale kryterium samozachowawcze”. A zatem struktury parafialne – dalekie od bycia punktem odniesienia dla samych siebie i od skostnienia – będą musiały skupiać się na dynamizmie duchowym i na nawróceniu duszpasterskim, opartym na głoszeniu Słowa Bożego, życiu sakramentalnym i świadectwie miłości. Ponadto „kultura spotkania” winna się stać niezbędnym kontekstem do propagowania dialogu, solidarności i otwarcia na wszystkich, bo w ten sposób wspólnoty parafialne będą mogły rozwijać prawdziwą i właściwą „sztukę bliskości”. Instrukcja zaleca zwłaszcza dawanie świadectwa wiary w miłości oraz podkreśla ważność uwagi, poświęcanej ubogim, których parafia ewangelizuje, ale też którym sama winna dać się ewangelizować. Każdy ochrzczony ma być aktywnym podmiotem ewangelizacji, dlatego istotne znaczenie mają wymiana sposobów myślenia i odnowa wewnętrzna, aby dokonywała się misyjna reforma duszpasterstwa. Oczywiście te procesy odnowy winny następować w sposób elastyczny i stopniowy, gdyż każdy z nich wpisuje się w konkretne życie poszczególnych wspólnot, bez narzucania ich i bez „klerykalizacji” posługi duszpasterskiej.

Parafia dzisiaj – w duchu nauczania i pragnienia serca papieża Franciszka – ma za zadanie uczyć jak czytać i rozważać Słowo Boże, a zasadniczym momentem w tworzeniu wspólnoty parafialnej musi pozostać sprawowanie Eucharystii. Jednocześnie podkreśla się rolę relacji międzyludzkich pomiędzy członkami wspólnoty parafialnej: „Wspólnota parafialna jest wezwana do rozwijania prawdziwej, wspomnianej już, „sztuki bliskości”. Jeśli zapuści ona głębokie korzenie, parafia naprawdę stanie się miejscem, w którym zostaje przezwyciężona samotność, obecna w życiu wielu ludzi, a także „sanktuarium, gdzie spragnieni przychodzą i piją, by dalej kroczyć drogą oraz centrum stałego misyjnego posyłania”.

W Kościele jest miejsce dla wszystkich i wszyscy mogą znaleźć miejsce dla siebie, aby jak najlepiej pełnić swe powołanie. Parafia jest „domem wśród domów”, będąc stałym znakiem Zmartwychwstałego pośród Jego ludu a jej poczucie misyjności będzie miało podstawowe znaczenie dla ewangelizacji.

/mwż