Znamy bramę jego imienia w Krakowie, katedrę warszawsko-praską pod jego wezwaniem i kojarzymy jego wizerunek na wielu remizach... ale czy wiemy cokolwiek o świętym Florianie?

Pierwsze historyczne wzmianki o nim pochodzą z VIII wieku, chociaż zmarł w roku 304, najprawdopodobniej 4 maja, kiedy to obchodzimy jego liturgiczne wspomnienie. Według kronik Florian z Lauriacum urodził się ok. 250 roku w Zeiselmauer (dzisiejsza Austria). O jego życiu wiadomo niewiele, jednak pewne jest, że był rzymskim żołnierzem.

Męczeńska śmierć

Tutaj również nie ma zgodności co do dokładnego opisu śmierci świętego, pewne jest jednak, że miało to miejsce za czasów prześladowania chrześcijan pod panowaniem cesarza Dioklecjana. Podejrzanym o bycie wyznawcą Chrystusa kazano oddać cześć rzymskim bożkom. Kto odmówił, skazywał się na okrutne tortury i śmierć.

Niektóre źródła podają, iż Florian postanowił odwiedzić grupę zagrożonych rychłym straceniem chrześcijan, aby dodać im otuchy. Nie kryjący się ze swoją wiarą oficer, szybko został sam aresztowany. W innej wersji Floriana aresztowano wraz z 40 żołnierzami. Wszystkie podania są jednak zgodne co do finału sprawy: został aresztowany, potem chłostany i okrutnie biczowany. Florian jednak nie odstąpił od swojej wiary, w związku z czym wrzucono go z kamieniem u szyi do rzeki Anizy (dzisiaj Enns).

Według podań, ciało z rzeki wyłowiła niejaka wdowa Waleria i pochowała z czcią nieopodal. W tym miejscu znajduje się dzisiaj klasztor benedyktynów i miejscowość Sankt Florian. Nie do końca wiadomo, kiedy i w jakich okolicznościach ciało męczennika znalazło się później w Rzymie, ale to właśnie tam na kilkaset lat odpoczynek znalazły doczesne szczątki św. Floriana.

Kult w Polsce

Skąd więc tak wielki kult świętego z terenów dzisiejszej Austrii w naszym kraju? W XII w. piastowski książę Kazimierz Sprawiedliwy, syn Bolesława Krzywoustego, oraz krakowski biskup wystosowali prośbę do papieża Lucjusza III, aby ten przekazał ciało dowolnego świętego do katedry na Wawelu. Do Polski św. Florian przybył w roku 1184. Tak o tym wydarzeniu pisał Jan Długosz:

Wszyscy cieszyli się, że Polakom, za zmiłowaniem Bożym, przybył nowy orędownik i opiekun i że katedra krakowska nabrała nowego blasku przez złożenie w niej ciała sławnego męczennika. Tam też złożono wniesione w tłumnej procesji ludu rzeczone ciało, a przez ten zaszczytny depozyt rozeszła się daleko i szeroko jego chwała. Na cześć św. Męczennika biskup krakowski Gedeon zbudował poza murami Krakowa, z wielkim nakładem kosztów, kościół kunsztownej roboty, który dzięki łaskawości Bożej przetrwał dotąd. Biskupa zaś Modeny, Idziego, obdarowanego hojnie przez księcia Kazimierza i biskupa krakowskiego Gedeona, odprawiono do Rzymu. Od tego czasu zaczęli Polacy, zarówno rycerze, jak mieszczanie i wieśniacy, na cześć i pamiątkę św. Floriana nadawać na chrzcie to imię.

W delegacji odbierającej relikwie miał się znajdować także bł. Wincenty Kadłubek, późniejszy biskup krakowski.

Po kanonizacji św. Stanisława w 1253 r., ciało Floriana musiało ustąpić zaszczytnego miejsca na Wawelu rodzimemu świętemu. Miejscem kultu stała się świątynia na krakowskim Kleparzu, gdzie w kolegiacie pod wezwaniem męczennika z czasów rzymskich, od ośmiu wieków kwitnie nieprzerwanie kult św. Floriana. Kolegiata cieszy się też posiadaniem jego relikwii.

W 1436 r. św. Florian został zaliczony, wraz ze świętymi: Wojciechem, Stanisławem i Wacławem, do grona głównych patronów Polski. Otrzymał też honorowe miejsce w jednej z dopisanych ku czci świętych zwrotek Bogurodzicy:

Święty Florianie,
Nasz miły patronie,
Proś za nami Gospodyna
Paniej Maryjej Syna.

Utopiony w rzece patronem strażaków?

Dlaczego rzymski oficer, który swoją męczeńską śmierć poniósł poprzez utopienie, jest obecnie uważany za patrona parających się zawodami związanymi z ogniem - hutników, strażaków i kominiarzy, a także garncarzy i piekarzy?

W 1528 roku wybuchł w Krakowie wielki pożar, który strawił dużą część miasta, w tym tę, w której znajduje się świątynia z relikwiami męczennika. To właśnie to miejsce jako jedyne ocalało spod niszczycielskiej siły ognia. Odtąd zaczęto św. Floriana czcić w całej Polsce jako patrona podczas klęsk pożaru, powodzi i sztormów.

Ojciec św. Jan Paweł II w liście apostolskim przesłanym z okazji 800-lecia parafii św. Floriana na Kleparzu w roku 1984, jako dawny wikariusz świętofloriański, napisał:

Kościół w Polsce, zanim wydał własnego Świętego i Męczennika, Biskupa krakowskiego Stanisława i uzyskał w nim swojego Patrona, opierał się niejako i rósł na dojrzałych owocach świętości Kościoła Powszechnego, na świętych, których wydały inne narody. Oni byli wówczas dla naszego Kościoła drogowskazami i przewodnikami na drodze do świętości, która wnet zaczęła przynosić plon na rodzimym gruncie.

Święty Florian stał się dla nas wymownym znakiem tej powszechności i stał się znakiem szczególnej więzi Kościoła i Narodu polskiego z Namiestnikiem Chrystusa i ze Stolicą chrześcijaństwa... Święty zaś, wzywany jako opiekun Królestwa Polskiego, stał się Patronem Miasta i Ojczyzny. Ten, który poniósł męczeństwo, gdy spieszył ze swoim świadectwem wiary, z pomocą i pociechą prześladowanym chrześcijanom w Lauriacum, stał się zwycięzcą i obrońcą w wielorakich niebezpieczeństwach, jakie zagrażają materialnemu i duchowemu dobru człowieka.

Trzeba także podkreślić, że Święty Florian jest od wieków czczony w Polsce i poza nią jako Patron strażaków, a więc tych, którzy wierni przykazaniu miłości i chrześcijańskiej tradycji, niosą pomoc bliźniemu w obliczu zagrożenia klęskami żywiołowymi.

Obecnie głów­ny­mi miej­sca­mi kul­tu św. Flo­ria­na Mę­czen­ni­ka są Kra­ków oraz Ko­przyw­ni­ca, a także katedra diecezji warszawsko-praskiej.

W kalendarzu liturgicznym wspomnienie świętego obchodzimy 4 maja, w dzień jego męczeńskiej śmierci.

/ab