Kiedy przychodzi czas, gdy w naszych domach i mieszkaniach królują pięknie przyozdobione choinki, warto sięgnąć po wydaną w ubiegłym roku książkę ks. prof. Józefa Naumowicza pt. „Choinka. 2000 lat tradycji Bożego Narodzenia”. Zapewniam, że lektura – i to gdy choinka tuż obok – będzie wielką przyjemnością. A także rozwieje wątpliwości, co do pochodzenia tego i innych bożonarodzeniowych zwyczajów.

Ks. prof. Naumowicz swoją opowieść o bożonarodzeniowym drzewku zaczyna od samego początku, u zarania świętowania narodzin Pana Jezusa wśród chrześcijan. Tłumacząc pochodzenie choinkowego zwyczaju obala też mity, które wokół niego narosły, jak choćby ten, że wynalazł go Marcin Luter. To przekłamanie rodem z XIX wieku, gdy powstał sztych przedstawiający inicjatora reformacji, który wraz z rodziną zasiada przy stole, na którym króluje rozświetlona od świec choinka. Prawda jest taka, że Luter nie znał tej tradycji, mimo, że w na przełomie XV i XVI wieku już strojono świąteczne drzewko. Jednak zanim zawędrowało ono do prywatnych mieszkań, minął kolejny wiek.

Autor opowiada też o poprzednikach choinki oraz o tym jak zwyczaj jej zdobienia się upowszechnił. Sporo miejsca poświęca rozwojowi tego zwyczaju na naszych ziemiach. Pewnie, znając jego źródła, nie zdziwi fakt, że pierwsze choinki pojawiły się w Gdańsku. To tam pod koniec XVII wieku na świątecznym jarmarku można było kupić „drzewo Chrystusa” wraz z zawieszonymi na nim owocami i łakociami. Jak można się domyślić gdańskie dzieci od razu pokochały nowy zwyczaj. A on rozprzestrzeniał się na naszych ziemiach powoli, tak, że dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku był szerzej znany i praktykowany.

Ks. Naumowicz historię bożonarodzeniowego drzewka przedstawia w krótkich rozdziałach, które można czytać po kolei lub wybiórczo – skupiając się na tym aspekcie tematu, który nas zainteresuje:  czyją twórczość inspirował ten zwyczaj, czy choinka jest chrześcijańska, kiedy po raz pierwszy pojawiła się na Placu Świętego Piotra w Rzymie? Autor szeroko opisuje temat i w jego książce znajdziemy wiele ciekawych informacji. Jej ogromnym walorem są też piękne ilustracje – zdjęcia, reprodukcje obrazów i grafik – oraz elegancki i czytelny układ graficzny. To pozycja, którą aż przyjemnie wziąć do ręki.

Ks. prof. Józef Naumowicz, Choinka. 2000 lat tradycji Bożego Narodzenia, Wydawnictwo Biały Kruk, Kraków 2022