Wiele lat temu, w czasie studiów pedagogicznych natrafiłam na książkę Wychowanie bez porażek, autorstwa amerykańskiego psychologa, psychoterapeuty – Thomasa Gordona. Mimo że od lektury minęło sporo czasu, to dobrze pamiętam, jakie zrobiła na mnie wrażenie. Przedstawione w niej sposoby rozwiązywania konfliktów „bez przegranych”, podparte wieloma przykładami z życia, wydały mi się naprawdę skuteczne. Muszę przyznać, że takie okazały się też w praktyce – niektóre z proponowanych metod stosowałam bowiem z powodzeniem w relacjach z małymi dziećmi, m.in. w swoim późniejszym życiu zawodowym. Z tego powodu ucieszyła mnie możliwość rozmowy z panią Violettą Kruczkowską, która wraz z mężem Piotrem, w ramach działalności Polskiego Centrum Edukacji Gordona w Puławach, zajmuje się rozpowszechnianiem wspomnianej wyżej metody w naszym kraju. Zwróciłam się z prośbą o przybliżenie specyfiki działalności Centrum, podzielenie się swoimi doświadczeniami.

Jaka jest geneza powstania Polskiego Centrum Edukacji Gordona (PCEG)?

Po narodzinach syna po raz kolejny przeczytałam książkę Thomasa Gordona Wychowanie bez porażek i wtedy zrodziło się we mnie pragnienie, aby poznać kogoś, od kogo mogłabym się nauczyć, jak stosować opisaną w niej metodę w praktyce. Zyskałam sprzymierzeńca w postaci mojego męża i skontaktowaliśmy się z Gordon Traning International (GTI) w USA. Wtedy nie sądziłam, że zostaniemy reprezentantami GTI w naszym kraju i wprowadzimy metodę T. Gordona do Polski. Bardzo chcieliśmy stosować proponowany przez niego sposób komunikacji i budowania relacji w naszej rodzinie, pragnęliśmy wzrastać jako rodzice dla naszych dzieci. Liczyliśmy na to, że udział w kursie, pod okiem trenera, który zna metodę, będzie dobrym uzupełnieniem treści przeczytanych w książce – przybliży praktyczne zastosowanie metody, pozwoli lepiej ją zrozumieć i stworzy okazję do bezpośredniego kontaktu z kimś, kto stosuje ją na co dzień. I nie zawiedliśmy się. Z czasem okazało się, że metoda Gordona stała się naszą pasją, a jej propagowanie – pracą życia. W 2006 roku odbył się pierwszy w Polsce, zorganizowany przez nas kurs trenerski, na którym uczyliśmy metody Gordona w praktyce. Zapoczątkował on szereg zdarzeń – powstało PCEG, została powołana do życia Fundacja Wychowanie bez porażek. To wszystko odmieniło nie tylko nas jako rodziców, ale i naszą ścieżkę zawodową.

Jakie są główne założenia metody Gordona? Proszę opowiedzieć o korzyściach, efektach jej stosowania.

To metoda bez zwycięzców i pokonanych. Polega ona na takim podejściu do rozwiązywania konfliktu, które pozwala zachować wzajemny szacunek, dbając o prostą, szczerą i autentyczną komunikację, bez manipulacji i fałszu, w sposób, który nie rani, a wzmacnia relacje. Opiera się na przekonaniu, że aby dobrze rozwiązać konflikt, powinno się zadbać o zaspokojenie potrzeb obu stron. Należy go przekształcić w doświadczenie konstruktywne dla relacji, będące okazją do lepszego wzajemnego poznania się. Ważne jest zwrócenie uwagi na to, jak ze sobą rozmawiamy. Na kursach nauczamy takiego sposobu porozumiewania się, który sprzyja uniknięciu błędów komunikacyjnych. Kładziemy nacisk na rozwój umiejętności aktywnego słuchania, pozwalającego naprawdę usłyszeć rozmówcę; uczymy dialogu, w którym nikt nie czuje się oceniony czy niezrozumiany, co sprzyja szczeremu wyrażaniu siebie. Dzięki zastosowaniu metody Gordona, komunikacja staje się świadoma, zmienia się postrzeganie relacji międzyludzkich, co znacząco wpływa na ich klimat.

Jaka jest misja PCEG, jakie promują Państwo wartości?

Misją PCEG jest popularyzowanie i nauczanie modelu komunikacji bez zwycięzców i bez pokonanych dr. T. Gordona. Stawiamy na prawo do życia w oparciu o wartości takie jak: szacunek, akceptacja, pokój, otwarta komunikacja interpersonalna oraz postępowanie bez uciekania się do siły, agresji i przemocy psychicznej czy fizycznej. Poprzez treningi nauczamy, jak tę ideę realizować w praktyce, ćwiczymy takie sposoby komunikacji, których wykorzystanie podnosi jakość życia.

Do kogo skierowane są organizowane przez Państwa szkolenia i czego one dotyczą?

Swoje działania kierujemy do wszystkich, którzy chcą budować relacje w oparciu o styl demokratyczny, poczucie bliskości, przyjazną komunikację; do ludzi pragnących nauczyć się rozwiązywać konflikty w sposób pokojowy, sprzyjający wzmacnianiu więzi z innymi. Ze swym przekazem chcemy dotrzeć do rodzin, społeczności szkolnych oraz do wszystkich środowisk, w których wzajemne relacje otwierają potrzebę ich wsparcia, co jest ważne w kontekście budowania wspólnoty i wychowania do pokoju przyszłych pokoleń.

Uczestnikami kursu są przyszli rodzice, rodzice, którzy doświadczają problemów wychowawczych z dziećmi i poszukują pomocy, rodzice zastępczy oraz ci skierowani przez określone instytucje. Są wśród nich także osoby zachwycone książką Wychowanie bez porażek, a także ci, którym Trening Skutecznego Rodzica polecili inni, wcześniej biorący w nim udział. T. Gordon stworzył też dedykowane innym odbiorcom docelowym programy, takie jak np. Trening Skutecznego Nauczyciela, Trening Skutecznego Lidera dla szefów, liderów. Na szczególną uwagę zasługuje program Trening Skutecznej Komunikacji dla dzieci i młodzieży oraz Bądź Najlepszą Wersją Siebie, autorstwa żony zmarłego T. Gordona, Lindy Adams, skierowany do tych, którzy chcą budować relacje w oparciu o metodę bez zwycięzców i bez pokonanych.

Jakie mają Państwo doświadczenia w pracy z rodzicami, nauczycielami, małżeństwami? Jakie są najczęstsze błędy popełniane w komunikacji rodzic – dziecko, nauczyciel – uczeń?

Przez blisko 18 lat przeszkoliliśmy dziesiątki tysięcy rodziców, nauczycieli, małżonków i innych osób. Bywa, że rodzice, przez nieświadome zachowania, zamiast tworzyć z dziećmi więzi, osłabiają je. W procesie budowania relacji bardzo ważny jest styl komunikacji, ponieważ wypowiadane słowa, za którymi często idą czyny, mają dużą moc. Czasem konieczna jest zmiana sposobu myślenia rodziców, samoobserwacja, nabycie umiejętności wyrażania miłości, będącej podstawową „energią”, która prowadzi do rozwoju człowieka i świata. T. Gordon posługuje się porównaniem – dziecko tak potrzebuje akceptacji, jak roślina żyznej gleby niezbędnej do wzrostu. Dlatego tak ważna jest umiejętność komunikacji pozwalającej wyrazić akceptację i miłość. Każdy akt zwracania się do dziecka stanowi fundament tego, co zagości w jego sercu i umyśle i zaowocuje w jego przyszłości. Kwestie te są istotne także dla nauczycieli. Ze względu na fakt, że pracują oni przede wszystkim „sobą”, ich sposób komunikacji z dziećmi jest decydujący w procesie nauczania/uczenia się. Duże znaczenie ma też styl komunikacji małżonków będących rodzicami, ponieważ swoją postawą względem siebie podczas konfliktów – modelują przyszłe zachowania dzieci.

Z jakimi trudnościami i wyzwaniami stykacie się Państwo w swojej pracy, a jakie są Państwa największe osiągnięcia i sukcesy?

Pracując od wielu lat z rodzicami, spotykamy takich, którzy mają trudności z przyjęciem faktu, że ktoś mógłby ich nauczyć, jak lepiej radzić sobie z własnym dzieckiem. Podjęcie kursu traktują jako okazanie słabości. Tradycyjne wyobrażenie społeczne o rodzicielstwie nie zakłada konieczności specjalnego przygotowywania do tej roli. Obecnie wielu ludzi chce otrzymać szybką „receptę” np. na problemy wychowawcze; wydaje im się, że aby je rozwiązać, wystarczy zaznajomić się np. z informacjami publikowanymi w Internecie. Często jednak takie „dobre rady” nie pomagają. Dodatkowo ludzie z natury nie są zbyt chętni do pracy nad sobą, wolą zmieniać innych. W PCEG zachęcamy uczestników kursu do przemiany siebie, co staje się dla nich dużym wyzwaniem, a realizacja tego zamierzenia – sporym osiągnięciem. Osoby kończące szkolenie wielokrotnie dzielą się z nami tym, jak wdrożenie w życie metody T. Gordona zmieniło ich rodzicielstwo czy uratowało małżeństwo. Takie świadectwa, które często słyszymy, stają się dla nas swoistym „paliwem” do kontynuacji naszych działań. Stąd niesiemy tę misję z roku na rok dalej już od blisko 20 lat.

Bardzo dziękuję za rozmowę.

Rozmawiała Barbara Kubicka

Tekst pochodzi z kwartalnika Civitas Christiana nr 1 / styczeń-marzec 2024

/mdk