Obchody kanonizacji Jana XXIII i Jana Pawła II poprzedziło 79 wydarzeń, które uświetniły wyniesienie dwóch papieży na ołtarze. Były koncerty, nabożeństwa, filmy dokumentalne, spektakle, debaty, czuwania modlitewne, zabawy, gry miejskie i wystawy. Wyprodukowano okolicznościowe medale, monety i grę planszową Ta ziemia, w której gracze organizują pielgrzymkę papieża do komunistycznej Polski. Zrealizowano projekt 26 dni z Janem Pawłem  II (chętni mogli spróbować żyć przez 26 dni jak Jan Paweł II). Przygotowano aplikację mobilną z papieskimi myślami oraz WikiJP2 – portal wiedzy w formacie Wikipedii.  

Szef Kancelarii Prezydenta RP Jacek Michałowski, nuncjusz apostolski w Polsce abp Celestino Migliore oraz dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II Norbert Szczepański otworzyli 16 kwietnia wystawę Papież wolności w namiocie na placu Zamkowym w Warszawie. Złożona z wielkoformatowych fotografii ekspozycja przedstawiła ważne wydarzenia z pontyfikatu Jana Pawła II. Przygotowania wystawy zorganizowanej przez Centrum Myśli Jana Pawła II wsparło również Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”.

Zebrani obejrzeli premierowy pokaz filmu dokumentalnego Rzeczpospolita. Historia Polski historią Jana Pawła II.
– Ta wystawa jest o człowieku, który pomógł nam w czasach beznadziei uwierzyć w to, że wolność może nadejść, pomógł nam w czasach „Solidarności” uwierzyć w siebie i pomógł nam w czasie stanu wojennego przetrwać – powiedział minister Jacek Michałowski. – Pomógł nam wreszcie, jak powiedział prezydent Komorowski, w zagospodarowywaniu tej wolności.
– Ta wystawa jest skierowana przede wszystkim do ludzi młodych, których nie było na pl. Piłsudskiego w 1979 r. – mówił Norbert Szczepański. – Oni tak naprawdę otworzą tę wystawę i będą poznawali smak tej wolności, bez której nie byłoby tu nas i tych kamer.

Na zakończenie uroczystości chór Centrum Myśli Jana Pawła II odśpiewał utwór Totus Tuus.

CZY PAPIEŻ POLAK ZMIENIŁ POLSKĘ?

Posługa Karola Wojtyły w Stolicy Piotrowej budzi refleksje nad jej znaczeniem. Próbą odpowiedzi na pytanie o zakres wpływu Jana Pawła II na polską rzeczywistość było sympozjum socjologiczne Płomień niegasnący. Dziedzictwo Jana Pawła II w polskim społeczeństwie i Kościele, zorganizowane 23 kwietnia 2014 r. w Centrum Myśli Jana Pawła II.

Podczas dwóch paneli dyskusyjnych, pierwszego z udziałem badaczy, drugiego – publicystów, rozważano społeczne skutki 26-letniego pontyfikatu. Słuchacze otrzymali opracowanie zawierające artykuły prof. Krzysztofa Koseły (UW), dr Barbary Fedyszak-Radziejowskiej (PAN), dr. Tomasza Żukowskiego (UW), mgr Agnieszki Strzelec (UW) i Pawła Gierecha (Centrum Myśli Jana Pawła II). Stanowią one zapowiedź książki Wiara bez konsekwencji? Polska po Janie Pawle II – studium socjologiczne, prezentując opinie Polaków na temat prawnej ochrony życia, roli Kościoła, trwałej rodziny jako wzoru do naśladowania oraz porównując częstotliwość praktyk religijnych Polaków w czasie i po zakończeniu pontyfikatu ich rodaka.

W pierwszym panelu ks. dr Wojciech Sadłoń (Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego) zreferował obraz polskiego Kościoła na tle pontyfikatu Jana Pawła II. Okazało się, że najwięcej pielgrzymów odwiedzało Jasną Górę i sanktuarium ks. Jerzego Popiełuszki w latach 80. XX w. Wtedy też obserwujemy wzrost liczby powołań kapłańskich, który rozpoczął się jeszcze przed pontyfikatem Jana Pawła II, a po 1989 r. nastąpił spadek tej liczby. Transformacja ustrojowa sprawiła także, iż przybyło więcej pozarządowych organizacji świeckich niż kościelnych – odwrotnie niż w latach 80. Okres III RP to także spadek liczby praktykujących katolików – obserwowany już w ostatniej dekadzie PRL i wzrost akceptacji dla konkubinatów wśród osób wierzących, ale jednocześnie wzrost liczby osób: przystępujących do sakramentu Eucharystii, nieakceptujących środków antykoncepcyjnych i deklarujących się jako głęboko wierzące. To pokazuje polaryzację postaw Polaków wobec zasad wiary.
– Płomień Jana Pawła II oddziałuje na polskie społeczeństwo dzisiaj jak mała zapalona szczapka – podsumował ks. dr Wojciech Sadłoń. – Pytanie, na ile ta szczapka będzie w stanie zasilać całe ognisko, czyli ożywiać duchem papieskim całe społeczeństwo.

Tezę o ograniczonym wpływie Jana Pawła II na jego rodaków potwierdziły inne wystąpienia. Dr Rafał Lange (UKSW) wykazał, że polska rodzina deleguje obowiązki wychowawcze na szkołę, Kościół i różne organizacje, stawiając pod znakiem zapytania akceptację papieskiej koncepcji rodziny jako Domowego Kościoła.

Panel publicystów poświęcił dużo miejsca procesom sekularyzacji. Mateusz Matyszkowicz (rocznik „Teologia Polityczna”) podzielił się obserwacjami telewizyjnych programów dla dzieci emitowanych od lat 80. do dzisiaj.
– Po 1989 r. mieliśmy osłabienie sekularyzacji – mówił publicysta. – Wątki religijne pojawiały się również w programach świeckich, np. „Domowe przedszkole” w latach 90. radziło, jak przygotować koszyczek ze święconką. W programach produkowanych obecnie takich elementów już nie ma. Stymulowanie sekularyzacji widać w całej sferze publicznej. Po śmierci Jana Pawła II antyklerykalizm wrócił do programów partii politycznych.
Zdaniem o. Macieja Zięby OP papież wykonał olbrzymią pracę za polski Kościół, który przez to odzwyczaił się od szukania nowych dróg dotarcia do ludzi.
– Przez pokropienie święconą wodą załatwia się problem obecności Jana Pawła II w przestrzeni publicznej – stwierdził dominikanin. – Nazywamy jego imieniem ulice, mosty i place, ale przeciętny człowiek nie wie, co papież ma mu do powiedzenia.

Paneliści skrytykowali również instrumentalne wykorzystanie papieskich homilii przez polityków, którzy biorą z nich to, co doraźnie użyteczne w ich politycznej działalności.

KTO ŚPIEWA, DWA RAZY SIĘ MODLI

Główne warszawskie obchody kanonizacji Jana Pawła II rozpoczął koncert Nie lękajcie się iść pod prąd na placu Piłsudskiego – w miejscu, w którym 2 czerwca 1979 r. papież Polak wypowiedział słynne słowa: „Niech zstąpi Duch Twój i odnowi oblicze ziemi! Tej ziemi!”. Głos zabrała prezydent Warszawy Hanna Gronkiewicz-Waltz, przypominając wydarzenie sprzed 35 lat, a krótką modlitwę odmówił biskup pomocniczy archidiecezji warszawskiej Józef Górzyński.

– Dzisiaj spotykamy się w wolnej Polsce, która rządzi się tak, jak sama potrafi najlepiej – mówił prezydent RP Bronisław Komorowski, patron koncertu. – Tę wolność polski papież rozumiał w wymiarze ewangelicznym, jako nieodłącznie związaną z odpowiedzialnością.

Z głośników popłynęła Barka, a potem Sebastian Karpiel-Bułecka, Adam Nowak, Wojciech Waglewski, Jorgos Skolias i Mateusz Pospieszalski zaśpiewali piosenkę Pod prąd, specjalnie skomponowaną na kanonizację. Artyści zaproszeni do udziału w koncercie wykonywali utwory nawiązujące do zagadnień wiary i religii. Najpierw Kasia Kowalska zaśpiewała Modlitwę Dżemu. Potem ze sceny zabrzmiały: Bóg w wykonaniu T. Love, Trudno nie wierzyć w nic Raz Dwa Trzy, Nim stanie się tak, jak gdyby nigdy nic Voo Voo, Pójdę boso Zakopower, Lucy Phere T. Love, Wolność Zakopower, Wiara Urszuli, To, co dobre Kasi Kowalskiej, Pieśń o szczęściu Meli Koteluk i Czesława Mozila, Bo Bóg dokopie Voo Voo. Raz Dwa Trzy zaśpiewało biblijny Hymn o miłości. Pojawiły się też utwory skomponowane do słów poezji Karola Wojtyły. Pectus wykonał Z wolna słowom, a Jorgos Skolias zaśpiewał wraz z chórem Centrum Myśli Jana Pawła II kantatę Miłość mi wszystko wyjaśniła.

WYSTAWA TAKŻE W RZYMIE

Wystawa Papież wolności gościła również w Instytucie Polskim w Rzymie. Otworzył ją w przeddzień kanonizacji prezydent RP Bronisław Komorowski.
Inaugurując ekspozycję pod swoim patronatem, prezydent powiedział, że kanonizacja dwóch papieży pokazuje powszechny wymiar Kościoła oraz łączy ludzi różnych kultur i języków. Komorowski odznaczył grupę Polaków i Włochów za zasługi dla życia polonijnego oraz polsko-włoskiej współpracy kulturalnej i naukowej. Na otwarciu wystawy obecni byli marszałek Senatu Bogdan Borusewicz i ambasador RP przy Stolicy Apostolskiej Piotr Nowina-Konopka.

Rzymską ekspozycję, podobnie jak warszawską, zorganizowało Centrum Myśli Jana Pawła II przy współpracy m.in. Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

Marcin Motylewski/kw