Chociaż to rok 2013 został uchwałą Sejmiku Województwa Śląskiego ogłoszony Rokiem kard. Augusta Hlonda, to oddział katowicki „Civitas Christiana” już w listopadzie 2012 r. zorganizował konferencję poświeconą wybitnemu Prymasowi Polski August Hlond na nowo odkrywany to tytuł konferencji zorganizowanej 24 listopada 2012 r. w sali konferencyjnej katowickiego oddziału. Gośćmi spotkania byli: ks. dr Henryk Olszar – historyk Kościoła, wykładowca Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Śląskiego, salezjanin – o. Edward Lisowski oraz redaktor Czesław Ryszka.

Po uroczystym otwarciu konferencji przez Władysławę Sowę , przewodniczącą katowickiego oddziału Stowarzyszenia głos zabrał ks. dr Henryk Olszar, który wygłosił referat pt. „Działalność duszpasterska i społeczna ks. Augusta Hlonda na Górnym Śląsku”. Historyk zwrócił uwagę na napiętą sytuację polityczna i międzynarodową, w której przyszło działać śląskiemu kapłanowi.

Przypomniał, że objęciu przez Hlonda najpierw w 1922 r. Administratury Apostolskiej w Katowicach towarzyszyły obawy „czy ten zakonnik poradzi sobie z wyzwaniem”. Jego nominacja, choć budziła początkowo wątpliwości i rozterki pokazała, że Hlond ma świadomość znaczenia racji stanu i potrafi znaleźć język porozumienia zarówno w władzami państwowymi jak miejscową ludnością.

Mimo wielu napięć i problemów w tym okresie szybko okazało się, że te opinie okazywały się przesadzone. Hlond rozumiał potrzeby ludności okaleczonej dramatem I wojny światowej, społecznymi skutkami postępującej industrializacji Górnego Śląska i toczącymi się walkami powstańczymi oraz sporami o kształt granic państwowych na tym terytorium. Hlond angażował się bardzo w sprawy duszpasterskie, po latach niepokojów i walk postawił na odnowę wiary na Śląsku, nowe inicjatywy duszpasterskie i ewangelizacyjne.

Piętnował zagrożenia – pijaństwo, niemoralność, działalność sekt i lóż wolnomularskich. Z drugiej strony z uzasadnionymi obawami odnosił się do płytkiego katolicyzmu zwyczajowego. Dał się poznać jako budowniczy katedry katowickiej oraz inicjator powstania popularnego i opiniotwórczego pisma katolickiego jakim jest „Gość Niedzielny”. Jako drugi głos zabrał o. Edward Lisowski SDB z tematem „Ks. August Hlond w szkole św. Jana Bosko – salezjanin”.

Ojciec Lisowski dokonał krótkiego wprowadzenia o postaci św. Jana Bosko i dokonał charakterystyki charyzmatu salezjanów. Przedstawił specyfikę szkół salezjańskich jako źródła również formacji przyszłego Prymasa Polski. Odniósł się tym samym do wątpliwości, które były formułowane z początkiem lat 20. XX, które kwestionowały polskość Hlonda. Zwrócił uwagę, że szkoły salezjańskie, nawet w okresie gdy Polska była wykreślona z mapy świata, prowadziły intensywne nauczanie w języku polskim, przekazując kanon polskiej kultury, historii i literatury. Ojciec Lisowski omówił także proces formacji kapłańskiej kard. Augusta Hlonda.

„Prymas ze Śląska” to kolejny – ostatni temat zaprezentowany przez red. Czesława Ryszkę. Prelegent zaznaczył, ze ten wielki z Prymasów poddany był konsekwentnej krytyce bądź przemilczaniu przez różne ośrodki. Obóz sanacyjny wypominał mu interwencje w sprawie więźniów brzeskich. Warto zauważyć, że Hlond nie atakował z samej zasady silnych rządów pomajowych, ale wzywał by były to rządy sprawiedliwe.

Ryszka przypomniał, że Prymas u samego prezydenta Ignacego Mościckiego interweniował o uwolnienie schorowanego i umęczonego więzieniem Wojciecha Korfantego. Przez Niemców znienawidzony był za uporządkowanie kwestii administracji kościelnej na Górnym Śląsku. Hlond przez swoją szlachetną postawę zwornika jedności społecznej po okresie zaborów narażał się wszystkim, którzy widzieli w nim niebezpiecznego bo mądrego, roztropnego i konsekwentnego duszpasterza i męża stanu.

Ryszka zauważył, że historiografia okresu PRL zamiast wdzięczności dla Hlonda za porządkowanie kwestii administracji kościelnej na Śląsku skazała go na zapomnienie, które niestety do dzisiaj nie zostało ostatecznie przełamane. Wystąpieniom towarzyszyła żywa dyskusja w kontekście omawianych zagadnień a osoby uczestniczące w konferencji miały możliwość zapoznania się z wystawą poświęconą kard. Augustowi Hlondowi przygotowaną i udostępniona przez Parafię Matki Boskiej Bolesnej w Mysłowicach – Brzęczkowicach.

W słowie kończącym organizatorzy zapowiedzieli, że konferencja nie jest jednorazowym przedsięwzięciem poświęconym Kardynałowi Augustowi Hlondowi. W roku 2013 katowickie środowisko „Civitas Christiana” wpisując się w program i misję Stowarzyszenia, ale i uchwalony przez władze samorządowe województwa „Rok Augusta Hlonda” planuje szereg kolejnych inicjatyw popularyzujących postać i nauczanie społeczne tego pochodzącego z Górnego Śląska duszpasterza, męża stanu i wielkiego Prymasa Polski.

Maciej Szepietowski