„Wolność gospodarcza i polski kapitał – spojrzenie na ekonomię przedstawicieli rodu Lutosławskich” – taki tytuł miał kolejny wykład Tomasza Szymańskiego w siedzibie łomżyńskiego oddziału Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” 28 listopada br. Socjolog i muzealnik omówił w nim rozważania na temat ekonomii oraz działalność gospodarczą wybranych postaci związanych z zasłużoną dla Polski rodziną ziemian i przemysłowców.

Punktem wyjścia była charakterystyka etosu ziemiańskiego, na który składał się patriotyzm, wierność tradycji i społecznikostwo, czyli praca dla ojczyzny, wspieranie biedniejszych oraz działalność w organizacjach społecznych. Etosowi temu było wiernych wiele ziemiańskich familii w tym Lutosławscy. Posiadano nie tylko wyróżniki cechujące społeczną pozycję ziemian w postaci architektury (dwory, pałace), gospodarki (majątki ziemskie i przemysłowe), ale także wartości wśród których znajdował się solidaryzm społeczny. Etos ziemian może być wzorem dla współczesnego biznesu, by przedsiębiorcy mieli nie tylko majątek (firmy, korporacje) i architekturę (dawne dwory zastąpiły apartamenty i wille), lecz również wartości moralne związane z angażowaniem się w pracę dla dobra publicznego.

Ważnym wątkiem prelekcji było spojrzenie na dobrobyt narodowy filozofa Wincentego Lutosławskiego. To także wątek warty uwagi i zastosowania we współczesnych rozważaniach na temat ekonomii. Profesorowi Lutosławskiemu obce było traktowanie spraw gospodarczych w sposób redukcjonistyczny, w oderwaniu do spraw państwa, poziomu umysłowego obywateli i co jest szczególnie istotne – etyki. Dlatego dobrobyt narodowy definiował on nie tylko jako techniczne wskaźniki czy poziom zasobności portfeli mieszkańców, lecz jako kompleks powiązanych ze sobą zagadnień ekonomicznych, społecznych i politycznych. Warunkami takiego dobrobytu były według niego:

1. Dobry i trwały rząd.
2. Sprawny aparat państwowy o konkretnie przypisanych funkcjach.
3. Sprawność sądownictwa i policji.
4. Stała waluta i zakaz dodruku pieniądza bez pokrycia.
5. Wysoki poziom szkół i wychowania.
6. Wolność gospodarcza bez przerostu prawa ograniczającego działalność.
7. Tzw. organizacja społeczna (społeczeństwo obywatelskie).

Inny z omawianych członków rodu Lutosławskich był wieloletni redaktor „Gazety Rolniczej” Jan Lutosławski. On podkreślał z kolei w swoich refleksjach na temat gospodarki konieczność zrozumienia, że kluczowym czynnikiem dla rozwoju i niezależności ekonomicznej jest ziemia i kapitał w polskich rękach, przy jednoczesnym uznaniu rolnictwa za skarb narodowy, albowiem to ono daje podstawy suwerenności umożliwiając samodzielne wyżywienie własnej ludności.

Tadeusz Kowalewski

/md