Rzeczpospolita to nie jest tylko zwykła republika. To Polski Dom.

Przesadzona róża kwitnie tylko wtedy, gdy na jej korzeniu zachowa się odrobina ziemi z miejsca, gdzie została zasiana. Te słowa, obok rozważań nad wartością domu dla rodziny, jaką stanowi naród polski, stały się motywem skupiającym uwagę wszystkich gości zebranych 6 listopada 2014 r. w auli Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Szczecińskiego na gali XXX edycji Nagrody im. ks. dr. Bolesława Domańskiego.

Jak co roku, i tym razem uroczystość stała się doskonałym pretekstem do ukazania bogactwa polskiej kultury, wspólnoty myśli i kultury narodu, który potrafi odnaleźć swoje miejsce w każdym punkcie świata. Przyczynili się do tego przede wszystkim sami laureaci, których sylwetki i działalność odsłoniły panoramę różnorodnych działań na rzecz zachowania polskiej tożsamości splecionej w sposób nierozerwalny z katolicką wiarą i etyką życia społecznego. Prawdziwe osiągnięcia na tym polu stały się udziałem wszystkich nagrodzonych w tym roku osób i instytucji.

Jako pierwsza – w imieniu Domu Polskiego w Zakrzewie – odebrała nagrodę pani dyrektor Barbara Matysek-Szopińska. W swojej laudacji poświęconej pracy tej instytucji Jego Ekscelencja Paweł Cieślik, biskup pomocniczy diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, podkreślał sposób, w jaki ten obchodzący w przyszłym roku 80-lecie istnienia Dom codziennie podejmuje obowiązek organizowania życia społeczności zakrzewskiej. Zajęcia i występy dzieci i młodzieży w ramach Zespołu Pieśni i Tańca „Rodlanie”, chóru seniorów, kapeli „Rypcium Pypcium” i grupy teatralnej, stała działalność wystawiennicza i edukacyjna Izby Muzealnej – to tylko wycinek niezwykle bogatej oferty kulturalnej zakrzewskiego ośrodka. Dzieło, zapoczątkowane dzięki staraniom ks. Domańskiego w latach 30. ubiegłego wieku, jest jednak o wymiarze ponadczasowym i ponadlokalnym. W Domu dokonuje się stała formacja w duchu Prawd Polaków spod Znaku Rodła, a zwłaszcza na zasadzie braterstwa pozwalającej na odkrywanie wspólnoty wiary i zachowanie tożsamości narodowej młodego pokolenia w rzeczywistości postępującej globalizacji i ubożenia ducha. Okazuje się, że codzienna ciężka praca nad zagospodarowaniem czasu dzieciom i młodzieży oraz podjęcie wysiłku wokół zbliżenia pokoleń odsłania doskonałe pole do zbudowania społeczności wyróżniającej się niezwykłą aktywnością, przywiązaniem do tradycji, a jednocześnie pięknem polskiego folkloru. Biskup Paweł Cieślik słusznie zwrócił uwagę wszystkich zebranych na fakt, że idąc wzorem Domu Polskiego w Zakrzewie można odnaleźć wskazówkę, w jaki sposób budować ten wielki wspólny polski dom, w którym zasada zrozumienia i odpowiedzialności za dobro wszystkich weźmie górę nad małostkowością i destrukcyjną zawiścią.

Kapituła Nagrody postanowiła docenić również inną instytucję wpisującą się trwale w urzeczywistnianie myśli ks. Bolesława Domańskiego, Polską Misję Katolicką w Niemczech, którą na uroczystości reprezentował rektor, ks. prał. Stanisław Budyń. W instytucji tej pracuje obecnie 117 księży, dzięki którym Polonia korzysta ze stałej posługi sakramentalnej, a pomocą przy organizowaniu życia parafialnego służą również świeccy i członkowie zakonów. To, co w naszej ojczyźnie wydaje się oczywistością: pobożność Maryjna, pielgrzymowanie, tradycja i obrzędowość związane z najważniejszymi świętami roku liturgicznego, śpiew w języku polskim towarzyszący nabożeństwom, tam, za naszą zachodnią granicą, stanowi o zachowaniu tożsamości narodowej związanej tak silnie z katolicką wiarą i szacunkiem dla powołań kapłańskich. Nauczanie dzieci w języku polskim, wydawanie stałych periodyków, zagospodarowanie talentu tysięcy polskich dzieci i pomoc niesiona poszukującym swojego miejsca na obczyźnie rodakom to przecież nic innego, jak spełnienie tych samych marzeń o zachowaniu łączności z Macierzą, które wyrażał w latach 20. i 30. Ksiądz Patron. Zgromadzeni goście mieli okazję się przekonać, że nie tylko sama postać ks. Domańskiego, ale i jego dekalog polskości pozostaje żywotny oraz stanowi wciąż na nowo podejmowany nakaz czuwania nad ocaleniem wspólnoty narodu nawet tam, gdzie odległości geograficzne rozdzielają rodziny i parafie.

Ten sam głód wiary i posługi kapłańskiej wśród katolików zamieszkujących dawne Kresy Rzeczypospolitej podkreślał kolejny laureat Nagrody, prof. Zenon Błądek. Tryskający niespożytą energią wybitny architekt, projektant i twórca nowoczesnych obiektów hotelarskich, poświęcił się wielu aranżacjom przestrzeni sakralnej nie tylko w Polsce, ale i na Ukrainie. To właśnie tam, jak sam podkreślał, spotkał się z ogromnym zapotrzebowaniem na kulturę religijną i odbudowanie tego dziedzictwa, które w znacznej mierze zatraciło się wskutek systematycznej niszczycielskiej działalności systemu sowieckiego, odbierającego mieszkańcom dawnej Małopolski Wschodniej prawo do wyznawania wiary katolickiej. Kapituła Nagrody doceniła dorobek prof. Błądka w dziedzinie wspierania odbudowy struktur Kościoła katolickiego na Wschodzie w ścisłej współpracy z ówczesnym metropolitą lwowskim, kard. Marianem Jaworskim. Świadectwo tej współpracy zostało opublikowane w postaci albumów. Tytuł jednej z tych publikacji może stanowić doskonałe wyjaśnienie motywu działania profesora, który umiał zauważyć i odpowiedzieć na potrzeby Kościoła lwowskiego: Ty tu byłeś, Ty tu jesteś, Ty tu pozostaniesz na zawsze. Jego troska o ludność pozostawioną na Wschodzie, pozbawioną swobodnego dostępu do kultury i religii, czerpie z tego samego źródła odpowiedzialności za wspólnotę, z którego korzystał ks. Domański.

Okazuje się więc, że Pięć Prawd Polaków, stworzonych w trudnych warunkach walki o ocalenie oblicza narodowego i religijnego wspólnoty rozproszonej wśród obcego i wrogiego żywiołu cywilizacyjnego, może i pozostaje wciąż aktualnym imperatywem dla wielu wybitnych jednostek i instytucji polskich. Wśród wypowiedzi zaproszonych gości szczególnie dobitnie wybrzmiewały słowa Księdza Patrona, którymi powitał wiadomość o pozostaniu Zakrzewa w granicach Niemiec: „Bóg nas bez przyczyny tutaj nie zostawił”. Myśl ta stanowiła dla niego i zrzeszonych wokół Rodła Polaków impuls do systematycznej pracy i formacji w duchu wiary katolickiej i polskości. Nawiązał do niej również Jego Ekscelencja arcybiskup Andrzej Dzięga, metropolita szczecińsko-kamieński, który skierował do zebranych gości słowo podziękowania. Można powiedzieć, że stało się ono ważnym przesłaniem dla „Civitas Christiana”, które musi podjąć to samo wyzwanie pracy nad ocalaniem naszej polskiej i katolickiej tożsamości. Dom Polski to dom wszystkich Polaków, w którym zamieszkaliśmy z woli Opatrzności i nie wolno nam zapominać, że Rzeczpospolita to nie jest tylko staropolskie tłumaczenie łacińskiego określenia ustroju państwowego, ale to formacja duchowa, zmuszająca do indywidualnej odpowiedzialności i codziennej pracy dla wspólnoty narodowej. Tylko ten fakt wywołuje tęsknotę Polaków, dokądkolwiek się udają i gdziekolwiek na obczyźnie muszą żyć. Gratulując laureatom, ksiądz arcybiskup dziękował im za to, że są tą właśnie cząstką ojczystej ziemi, dzięki której róże polskiego ducha nie tylko rosną, ale mogą kwitnąć.

Dopełnieniem uroczystości stał się występ artysty, kompozytora i autora tekstów, Marcina Stycznia, który uraczył wszystkich wykonaniem wierszy Karola Wojtyły, św. Jana od Krzyża, Ernesta Brylla i swoich własnych. Prawdziwą niespodzianką i absolutnym sukcesem stał się jednak pokaz zakrzewskiego Zespołu Pieśni i Tańca „Rodlanie”, który zaprezentował nie tylko krasę stroju i tańca ludowego, ale przede wszystkim zadziwił publiczność profesjonalizmem wykonania. Można chyba powiedzieć, że otrzymaliśmy porcję wiary w możliwość zainteresowania tradycją i rozwojem polskiej kultury pokolenia, które kiedyś przejmie w swoje ręce stery kierowania naszym Polskim Domem.

dr Anna Sutowicz

pgw