W dniu 8 lutego 2019 r. w Podkarpackim Urzędzie Wojewódzkim w Rzeszowie odbyła się część druga konferencji Na granicy światów: dzieciństwa i dorosłości. Klucze do serca buntującego się dziecka…

O różnych sposobach komunikacji i wspierania młodego pokolenia oraz o wspólnym poszukiwaniu rozwiązania tych  problemów, które często towarzyszą młodemu człowiekowi w okresie dorastania, rozmawiano podczas konferencji wychowawczej zorganizowanej z inicjatywy  Pełnomocnika Wojewody Podkarpackiego do spraw Rodzin dr Rafała Czupryka.    

Konferencja odbyła się pod patronatem honorowym Wojewody Podkarpackiego, pani Ewy Leniart. Konferencja została zorganizowana przy współudziale Podkarpackiego Centrum Edukacji Nauczycieli w Rzeszowie, Podkarpackiej Rodziny Szkół im. Jana Pawła II, Duszpasterstwa Rodzin Diecezji Rzeszowskiej, Oddziału Okręgowego Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” w Rzeszowie, Stowarzyszenia Miłość i Odpowiedzialność, Międzynarodowego Studenckiego Centrum Kultury Chrześcijańskiej w Rzeszowie oraz Międzynarodowego centrum Dialogu „Dekalog” Stowarzyszenie w Rzeszowie. Konferencja była adresowana do rodziców, nauczycieli, wychowawców, katechetów, pedagogów i psychologów, dyrektorów szkół, przedszkoli i placówek oświatowych, pracowników poradni, przedstawicieli wydziałów edukacji, samorządowców, członków  stowarzyszeń  i organizacji pozarządowych działających i wspomagających wychowanie  młodzieży w rodzinie  i szkole.

W konferencji uczestniczyli przedstawiciele Oddziału Okręgowego Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”. Szukając kluczy do serca buntującego się dziecka, warto przypomnieć Pedagogikę serca, którą wprowadziła do pedagogiki Maria Łopatkowa. Chociaż działo się to w latach siedemdziesiątych XX wieku, jej myśli będące kontynuacją pedagogiki korczakowskiej głęboko zakorzenione są w „pedagogice Chrystusowej” – w miłości do małego człowieka. „Wszystko, co uczyniliście jednemu  z tych  braci moich najmniejszych Mnieście uczynili” ( Mt 25, 40). Trudno się nie zgodzić z Łopatkową, że dziecko jest człowiekiem i posiada wszystkie prawa należne człowiekowi. Często o tym zapominamy  uszczęśliwiając nasze dzieci na siłę i wbrew ich woli, zabierając im dzieciństwo w imię przyszłości, życiowej kariery, często realizując w ten sposób swoje niespełnione marzenia.

Łopatkowa jest propagatorką zasady respektowania podmiotowości dziecka w toku jego edukacji i wychowania. Wprowadza w miejsce  „władzy rodzicielskiej” kategorię „pieczy rodzicielskiej”. Opieka to troska, wspieranie, składające  się na pojęcie „pieczy”, nie wywodzi się z żadnej władzy lecz z miłości. Pomoc w rozwoju dziecka bez poczucia siły czy wyższości, wypływająca z mądrej ale wymagającej miłości to model wychowawczy, na którym warto by się wzorować.  Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się agresji  na świecie, ale też w naszych rodzinach – wystarczy „tylko” rozwijać w dzieciach empatię, wyobraźnię  i zdolność do kochania. A te wartości i umiejętności odnajdujemy w Ewangelii Chrystusowej i całej kulturze chrześcijańskiej. Dzieci od początku świata są takie same, rzeczywistość się zmienia, ale one mają wciąż takie same potrzeby. Potrzebę: bezpieczeństwa, miłości, poznawania. Niezaspokojenie tych potrzeb u dzieci i młodzieży rodzi negatywne skutki psychiczne, które rzutują na całe życie człowieka. Niezaspokojenie potrzeby bezpieczeństwa, przynależności i poznawania świata u dzieci w wieku przedszkolnym przejawia się w postaci opóźnienia w rozwoju psychicznym : nadpobudliwości, braku koncentracji. Niezaspokojenie tych potrzeb  u dzieci w wieku szkolnym przejawiają w niechęci do nauki, bierności, powierzchowności, agresywności lub nawet wycofywania się z kontaktów  społecznych, i zamykania się w sobie, obniżenia poziomu myślenia abstrakcyjnego i logicznego, braku poszanowania rzeczy, zwiększonej postawy roszczeniowej i konsumpcyjnej. Młodzież „odreagowuje” na niezaspokojone potrzeby bezpieczeństwa, miłości w  rodzinie w postaci: braku ambicji,  samodzielności, inicjatywy, odpowiedzialności za siebie i innych, w skrajnych przypadkach może to być ucieczka do grup nieformalnych, sekt, skłonności do spożywania   alkoholu, używania  narkotyków, dopalaczy, czy podejmowanie przedwczesnych kontaktów seksualnych. Po wielu latach pamiętam ćwiczenia z pedagogiki, których tematem były problemy wychowawcze młodzieży w okresie dojrzewania. Padło określenie  „zbój ale mój” – w którym zawierała się cała miłość i troska rodziców do swojego dziecka, młodego człowieka, który bez przerwy potrzebuje wsparcia psychicznego i duchowego rodziców. Maria Łopatkowa odpowiada pytaniem na pytania „Kim jest człowiek wobec drugiego człowieka i jaki być powinien. Co robić, aby stał się homo amans – człowiekiem miłującym?”

Warto przypomnieć entuzjastycznie przyjęte słowa Św. Jana Pawła II   na Placu Zwycięstwa w War­szawie  (2 czerwca 1979 roku) : Kościół przyniósł Polsce Chrystusa – to znaczy klucz do rozumienia tej wielkiej i podstawowej rzeczywistości, jaką jest człowiek. Człowieka bowiem nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa. A raczej: człowiek nie może sam siebie do końca zrozumieć bez Chrystusa. Nie może zrozumieć, ani kim jest, ani jaka jest jego właściwa godność, ani jakie jest jego powołanie i ostateczne przeznaczenie. Nie może tego wszystkiego zrozumieć bez Chrystusa.

/md