18 września 2020 roku rozpoczął się IV Festiwal Katolickiej Nauki Społecznej. Tegoroczna edycja odbywa się w formie debat i warsztatów online, wpisując się we współczesne uwarunkowania. Wydarzenie stanowi odpowiedź na zapotrzebowanie społeczne, aby nauka społeczna Kościoła była żywo obecna w otaczającym nas świecie.

Festiwal Katolickiej Nauki Społecznej to przestrzeń do rozmowy na najważniejsze tematy, platforma wymiany myśli ludzi zatroskanych o dobro wspólne. To również płaszczyzna w której biznes, gospodarka, kwestie społeczne i polityczne stykają się z Ewangelią i etyką.

Dzień rozpoczęła Msza święta pod przewodnictwem ks. Dariusza Wojteckiego. Nasz asystent krajowy podkreślił wkład wspólnoty „Civitas Christiana” w budowanie społeczeństwa wiernego Ewangelii w różnych sferach życia.

- Szukanie dróg przechodzenia od teorii do praktyki jest nieodzowne, aby być wiarygodnymi uczestnikami życia społecznego i pociągać innych do takiego życia w duchu katolickiej nauki społecznej. Bo katolicka nauka społeczna jest przede wszystkim antropologią. Jej punktem wyjścia jest człowiek jako osoba w relacji do Boga, ludzi i świata – mówił ks. Dariusz.

Słowo powitania do uczestników skierował gospodarz uroczystości, Maciej Szepietowski, Prezes Zarządu Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”.

- Należy podkreślić, że Festiwal Katolickiej Nauki Społecznej to pierwsze wydarzenie Stowarzyszenia organizowane po wprowadzeniu obostrzeń związanych z pandemią. Niezmiennie staramy się udzielać odpowiedzi na mnożące się w dzisiejszym czasie pytania. Pragniemy podziękować ludziom, którzy mobilizowali nas, aby Festiwal trwał dalej, aby mimo różnych przeszkód odbył się. Zrobimy wszystko, aby nie zawieść tych głosów i inspiracji - tak, aby Festiwal oddziaływał na środowisko zewnętrzne przez cały rok.

Głos zabrał również ks. prof. Grzegorz Sokołowski, prezes Fundacji Obserwatorium Społeczne, współorganizator Festiwalu. Ksiądz profesor przeczytał list od abp Józefa Kupnego, podkreślając tym samym wagę wydarzenia w kształtowaniu powiązań pomiędzy teorią a praktyką w odniesieniu do katolickiej nauki społecznej, szczególnie w trudnym czasie pandemii. Podziękował także wszystkim zaangażowanym w codzienną pracę Obserwatorium Społecznego, które kilka dni temu obchodziło 5-lecie swojego istnienia.

Tego dnia odbyły się dwie debaty, w których wzięli udział eksperci z zakresu Unii Europejskiej. W pierwszej z debat pt. „Zjednoczona, ale nie solidarna – czy to koniec Unii Europejskiej?”, paneliści przeanalizowali rolę obecnych wydarzeń w funkcjonowaniu unijnych struktur w odniesieniu do państw narodowych.

W dyskusji udział wzięli: prof. Tomasz Grosse, prof. Mirosław Piotrowski oraz Michał Drozdek. Moderatorem debaty był red. Łukasz Warzecha.

- Jak Unia Europejska powinna zareagować na pandemię w odniesieniu do poszczególnych państw? Już w początkowej fazie rozprzestrzeniania się wirusa pojawiały się głosy, że Wspólnota nie odgrywa żadnej realnej roli w hamowaniu negatywnego zjawiska, czy jest to więc objaw głębokiego kryzysu? Czy solidarność europejska istnieje? - rozpoczął debatę red. Łukasz Warzecha.

Prof. Tomasz Grosse w trakcie dyskusji powiedział, że:

- Solidarność musi być traktowana w sposób dobrowolny. Wymuszanie solidarności stoi w sprzeczności z jej definicją, założeniami.

- Istnieją dwa modele organizowania solidarności w Unii Europejskiej. Pierwszy to model nakazów i zakazów. W odniesieniu do tego modelu Unia Europejska okazała niemoc, bo nie dysponuje odpowiednimi narzędziami.

- Drugi model to odnosząca się do źródeł katolickiej doktryny społecznej subsydiarność, zasada pomocniczości i w tym przypadku możemy mówić o rzeczywistej solidarności.

-  Instrumentem egzekwowania na płaszczyźnie zarządzania i na płaszczyźnie interpretacji wartości jest praworządność. Polski rząd powinien być bardziej aktywny na tym polu.

- W Unii Europejskiej istnieje wyraźna tendencja, że ci najwięksi i najbardziej wpływowi regulują porządek Wspólnoty na własne potrzeby.

- Pomimo instrumentów redystrybucji środków finansowych, solidarność jest ograniczana, najwięksi znajdują sposoby żeby utrzymać swoje wpływy. Solidarność w wymiarze finansowym jest iluzoryczna.

- Wartości w duchu liberalno-lewicowym są kluczowe dla Unii Europejskiej, wyznaczają kierunek jej działania. Wiele zagadnień może podlegać kwestionowaniu w tym kontekście i Polska jest atakowana. To budzi rozczarowanie względem Wspólnoty.

Prof. Mirosław Piotrowski podkreślał, że:

- Rozpad Unii Europejskiej może wpłynąć tylko na brak zainteresowania dla tego projektu ze strony Niemiec.

- Unia Europejska na pandemię zareagowała jak zawsze: najpierw wszyscy się przestraszyli, potem wzbudzili w sobie refleksję jak to wykorzystać. Wymyślili więc, że Komisja Europejska da państwom Unii wsparcie finansowe, ale oczywistym jest, że wyegzekwuje to podatków państw członkowskich.

- Komisja Europejska uzurpuje sobie prawo do zaciągania pożyczek w imieniu państw. Wszystko dzieje się wbrew Traktatowi Lizbońskiemu.

- Unia Europejska nigdy nie była prawdziwie solidarna. Niemcy od lat zyskują najwięcej.

- Decyzje co do przyszłości Unii Europejskiej już zapadły, niestety Polska godzi się na wszystko, a powinna bardziej dbać o swój interes narodowy.

Michał Drozdek stwierdził, że:

- Reakcja Unii Europejskiej na pandemię wynikała z jej charakteru, braku narzędzi. Zabrakło dyskusji.

- Potrzebna jest nowa koncepcja, która może oddziaływać długofalowo. Nie ma kraju lepszego niż Polska, który mógłby wypracować przyszłościową, długofalową koncepcję dla Wspólnoty.

- Polacy powinni starać się być partnerami w Unii Europejskiej, brać udział w negocjacjach, jak powiedział Robert Shuman: ,,wspólnych poszukiwaniach’’. Trzeba walczyć o polskie pole do negocjacji.

- Ważny jest sposób, w jaki Polska ma realnie wpłynąć na agendę Wspólnoty. Nasza gra dyplomatyczna powinna odwoływać się do korzeni, powinniśmy przypomnieć Europie z czego wynikają jej wartości.

W drugiej debacie pt. ,,Wyż czy niż - gospodarcze prognozy dla Polski?’’ goście zmierzyli się z tematem, który nurtuje w dzisiejszym świecie każdego z nas. Jak pandemia wpłynie na rynek? Jak bardzo odczuwalne będą skutki kryzysu?

Jako prelegenci wystąpili: prof. Witold Orłowski, dr Artur Bartoszewicz oraz Cezary Kaźmierczak. Moderatorem debaty był red. Rafał Woś.

- Jaki jest związek między katolicką nauką społeczną i ekonomią? W dobie kryzysu, jakie są współczesne wyzwania? – tymi słowami rozpoczął red. Rafał Woś.

Prof. Witold Orłowski stwierdził, że:

- Ekonomia nie może zapominać, że w centrum jest człowiek. Gospodarka opiera się na wspólnym pożytku.

- Dopóki nie będzie szczepionki, dopóty będziemy żyć w świecie „obok COVID-19”. Czasowo odpoczęliśmy, uspokoiliśmy się, ale nadal panuje atmosfera strachu. Nie możemy o tym zapominać.

- Przed nami są cztery główne wyzwania: strach, ryzyko bezrobocia, inwestycje oraz finanse.

- W dobie pandemii jedyną możliwością było zaciąganie kredytów i wspomaganie ludzi bez stałego finansowania, ale w nieskończoność nie można tego robić.

- Im potężniejsza gospodarka, tym na więcej może sobie pozwolić, ale są granice w bezkarności drukowania pieniędzy.

- Unia Europejska działa w skali, na jaką zgodziły się państwa; skala wyznaczona jest budżetem. Wspólnota powinna przynajmniej skoordynować swoje działania, jeżeli tego nie zrobi, kraje mogą zastanawiać się nad jej sensem.

Dr Artur Bartoszewicz akcentował:

- Katolicka nauka społeczna wnosi do ekonomii dialog i zrozumienie.

- Dwa elementy będą decydować o skutkach pandemii w wymiarze gospodarczym. Pierwsza to niepewność, która ujawniła się w styczniu br., gdy dotarły wieści o epidemii, co skutkowało wstrzymaniem decyzji inwestycyjnych. Ponadto forma reakcji na kryzys okazała się za mało "ekspercka".

- w Polsce w czasie pandemii panował chaos, nie zareagowano właściwie. Nadal na tym tle mamy do czynienia z ryzykiem upolitycznienia decyzji oraz ryzykiem oligarchizacji.

- W odniesieniu do długu publicznego – istotny jest poziom zadłużenia, ale jeszcze bardziej istotny jest przepływ. Potrzebny jest limit bezpieczeństwa.

- Pandemia będzie nam towarzyszyć jeszcze długo, szczepionki nie będzie. Powtarzamy schematy z wieków przed, kiedy na świecie pojawiały się inne epidemie.

Cezary Kaźmierczak mówił:

- Katolicka nauka społeczna koresponduje z ekonomią.

- Kryzys to dla polskich przedsiębiorców naturalne środowisko i m.in. dlatego Polska przechodzi recesję płytko.

- Dodatkowym powodem ma być zróżnicowanie sektorów gospodarczych. Nie istnieje żadna inna forma możliwa poprawy życia społecznego, tylko rozwój gospodarczy.

- Należy pomóc nie całej gospodarce, ale jej chorym gałęziom. Rozwiązaniem problemów pandemii ma być kontrolowanie stabilności długu publicznego oraz powrót na ścieżkę wzrostu gospodarczego.

- Cud gospodarczy trwa do czasu. Polska w stosunku do Europy jest krajem biednym. Ryzyko regulacyjne i zmienność prawa w Polsce jest tak wysoka, że nic nie jest stabilne. Jeżeli chcemy się dalej rozwijać, trzeba położyć nacisk na stabilność prawa.

- Po raz pierwszy po II wś. Nastał prawdziwy kryzys, uderzenie w podaż i popyt. Kluczowe dla Polski w tym momencie jest utrzymanie miejsc pracy.

Pierwszy dzień Festiwalu podsumował Tomasz Nakielski, Prezes Fundacji ,,Civitas Christiana’’.

- Pandemia nie pozwoliła na rozmach w organizacji IV edycji Festiwalu, ale pozwoliła na wyjście do przestrzeni wirtualnej. Trudny czas jeszcze bardziej zmusił nas do zadawania ważnych pytań, wszak prawidłowością jest, że obliczu różnorodnych zagrożeń zaczynamy szukać rozwiązań. Festiwal umożliwia spotkanie ,,widzieć’’ z ,,działać’’, w takim ujęciu katolicka nauka społeczna staje się komplementarna.

Prezes Fundacji pożegnał uczestników wydarzenia słowami: - Ostatni czas pokazał, że Unia Europejska jest zjednoczona traktatami i procedurami, ale nie solidarnością. Festiwal ma być świętem wszystkich tych, którzy swoją codzienną pracą dokładają starań do formułowania przepisów. Chcemy, aby Festiwal był otwarty, aby inspirował.

Marta Witczak-Żydowo

/mwż