17 października 2019 r. odbyło się XI Wielkopolskie Forum Samorządowych Inicjatyw Papieskich. Tym razem miało ono miejsce w Zbąszyniu, w „Domu Katolickim” parafii NMP Wniebowziętej, będącej obok lokalnego samorządu gminnego oraz Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, jednym ze współorganizatorów przedsięwzięcia.

Tegoroczna edycja przebiegła pod hasłem: „Ekologia po bożemu – od Jana Pawła II do Papieża Franciszka”. Postawiono sobie pytanie jak Kościół i społeczeństwo mogą włączyć się w przezwyciężanie, czy też ograniczanie kryzysu ekologicznego. Wśród zaproszonych gości znaleźli się m.in. przedstawiciele lokalnych i ościennych samorządów, uczniowie szkół licealnych i branżowych w Zbąszyniu, słuchacze Uniwersytetu Trzeciego Wieku w Zbąszyniu, a także członkowie i sympatycy Katolickiego Stowarzyszenia ,,Civitas Christiana’’.

Wybór Zbąszynia na tegoroczne „Forum”  i taka, a nie inna problematyka, nie były przypadkowe. Tu bowiem Jan Paweł II jeszcze jako biskup, na przełomie lipca i sierpnia 1960 r., uczestnicząc w spływie kajakowym po rzekach Obra i Gwid, zawitał także do tego miasta, które dziesięć lat temu upamiętniło fakt niepowtarzalnym pomnikiem Karola Wojtyły, siedzącego w kajaku i odmawiającego brewiarz.

Uroczystość rozpoczęto od złożenia kwiatów pod pomnikiem Jana Pawła II. Następnie wszystkich przybyłych powitali Tomasz Kurasiński – Burmistrz Zbąszynia oraz Karol Irmler – Dyrektor Katolickiego Stowarzyszenia ,,Civitas Christiana’’ Regionu Poznańskiego.

Wykład wprowadzający wygłosiła Krystyna Walicka – teolog i inżynier inżynierii środowiska. W referacie pt. ,,Turystyka i świat przyrody w nauczaniu Jana Pawła II’’, prelegentka podkreślała, że Papież od dawna widział nadchodzące wyzwania ekologiczne.

Ekoturystykę – jak twierdziła, Jan Paweł II rozumiał w bliskim powiązaniu z pielgrzymowaniem. Używał sformułowania „turystyka rozumna” lub „inteligentna” – jej odbywanie powinno być okazją do wielorakiego ubogacenia się człowieka, gromadzenia nowych doświadczeń, aż do zdobywania życiowej mądrości. Wskazywał, że troską Kościoła jest nie tylko prowadzenie wiernych ku zbawieniu, ale także dbałość o zabezpieczenie korzystnych warunków doczesnego życia, podkreślając przy tym bardzo mocno znaczenie motywacji etycznej ochrony środowiska.

Zasadniczym punktem spotkania była debata zatytułowana „Kościół i społeczeństwo wobec kryzysu ekologicznego”, którą prowadził ks. prof. dr hab. Maciej Olczyk z Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu – specjalista w zakresie teologii moralnej i Katolickiej Nauki Społecznej, autor publikacji pt. „Ekologia integralna”.

W gronie prelegentów znaleźli się: prof. zw. dr hab. Adam Choiński – kierownik Katedry Hydrologii i Gospodarki Wodnej Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Piotr Cebernik – przedsiębiorca, właściciel firmy Policon realizującej zasady ekologii integralnej, kilkukrotny laureat nagród Fair Play oraz Solidni w Biznesie, członek Polskiego Związku Łowieckiego, Magdalena Kadziak – studentka na wydziale teologii Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, członkini Światowego Ruchu Katolików na Rzecz Środowiska, koordynator programów dla młodzieży.

Prowadzący debatę rozpoczął od diagnozy: wielu z nas zapomniało o nierozerwalnym związku człowieka z naturą, w zamian przypisując całkowite kształtowanie rzeczywistości kulturze. Tymczasem świat nie leży tylko w rękach człowieka – on może zaledwie ponazywać pewne zjawiska, ale tak naprawdę otrzymał świat w darze, o który zobowiązany jest dbać. Jeśli natomiast w różnych formach przemocy – na poziomie mikro i makro – niszczy naturę, to są to działania antyekologiczne i szkodzące całej ludzkości. Tego zagadnienia nie da się już rozpatrywać cząstkowo. Dzisiaj zniszczenia ekologiczne to problem społeczno-przyrodniczy, rozpatrywany całościowo, na różnych poziomach. I to jest właśnie istota ekologii integralnej.

Jak więc nie zaprzepaścić tego co otrzymaliśmy? W odpowiedzi na to pytanie swoje spostrzeżenia przedstawili zaproszeni goście.

Magdalena Kadziak opowiedziała o praktycznym wymiarze działania katolickich ruchów ekologicznych. Reprezentując Światowy Ruch Katolików na Rzecz Środowiska w Polsce, przedstawiła kluczowy projekt: ,,Niedzielę Świętego Franciszka’’, który ma na celu przypomnienie, że w chrześcijaństwo od wieków wpisana jest troska o stworzenie, drugą osobę, cały świat. Inicjatywa jest realizowana oddolnie – w parafiach odpowiadają za nią różne podmioty i co roku ma inny temat. Poza tym, organizacja prowadzi warsztaty dla Animatorów Laudato Si, aby ludzie Kościoła poznali wydawane dokumenty w dziedzinie ekologii. Współorganizuje także konferencję naukową ,,Creatio Continua’’, gdzie wraz z innymi organizacjami, ekonomistami i przedsiębiorcami, szuka odpowiedzi na pytanie, jak w kontekście kryzysu ekologicznego powinny zmienić się inne dziedziny aktywności człowieka. Pani Magdalena podkreśliła, że duży nacisk kładziony jest na edukację, łącząc tożsame ze sobą dane naukowe i stanowisko Kościoła.

Prof. zw. dr hab. Adam Choiński spojrzał na problem z punktu widzenia hydrologii. Przypomniał, że woda to dar, dzisiaj mocno niedoceniany. Ludzie przyspieszyli proces zanikania jezior, podwyższenia temperatury powietrza i wód, doprowadzili do niedostatecznej ilości opadów, co w konsekwencji przełożyło się na ocieplenie klimatu. Pan Profesor alarmował, że nie zdajemy sobie sprawy z powagi sytuacji, ale jednocześnie na pochwałę zasługują dwa projekty rządowe: program małej retencji na lata 2021-2027, mający na celu zatrzymywanie wody w atmosferze, a także przekop Mierzei Wiślanej.

Piotr Cebernik wypowiedział się z perspektywy przedsiębiorcy, a także myśliwego zrzeszonego w Polskim Związku Łowieckim. Czy w biznesie możliwe jest zastosowanie ekonomii ascetycznej? Według prelegenta przedsiębiorca nie tylko powinien, ale musi dbać o naturę, uwzględniając w swojej działalności normy środowiskowe. Na podstawie doświadczeń wyniesionych z domu, podkreślał, że poszanowanie drugiego człowieka, a co za tym idzie całego świata, jest najważniejszym dobrem. Pan Piotr wskazywał, że podczas swojej drogi zawodowej zawsze przestrzegał zasad godnego traktowania pracownika, ale również dążył do wprowadzenia w firmie norm ekologicznych. Tym samym zaszczepił w zatrudnionych osobach uczciwość i odpowiedzialność za siebie nawzajem i środowisko.

Na prowadzenie firmy zgodnie z poszanowaniem praw natury miały też wpływ doświadczenia łowieckie pana Piotra. Dla myśliwego dbałość o środowisko, zasada prewencji i ostrożności wobec zasobów naturalnych jest kluczowa.

Głos został oddany także publiczności. Burmistrz Zbąszynia podkreślił, że w obrębie gminy, którą administruje, dobre praktyki w dziedzinie środowiska oraz społecznej odpowiedzialności są codziennością. Dodał, że normy prawne często stoją w sprzeczności z zasadami dbałości o ekologię. Zapytał także panią Magdalenę Kadziak, jak młodzi ludzie mogą dziś zmieniać rzeczywistość ekologiczną. Prelegentka odpowiedziała, że nacisk musi być położony na edukację – młodzież powinna zrozumieć problem i wspólnie zastanowić się nad jego rozwiązaniem. Zachęciła do zapraszania do szkół edukatorów, choćby z ramienia Światowego Ruchu Katolików Na Rzecz Środowiska.

Komentarz dodał również pan Czesław Kaczmar. Zauważył, że należy robić wszystko, aby zapobiec suszy – od gospodarstw domowych, poprzez działania na szczeblu ministerialnym, aż po czerpanie rozwiązań z innych państw. Na koniec skierował do wszystkich symboliczną prośbę, aby ,,pomóc odwrócić globus’’, czyli zatrzymać katastrofę ekologiczną. Przesłanie stanowiło doskonałą puentę debaty.

Tekst: Marta Witczak-Żydowo, Włodzimierz Chrzanowski; Zdjęcia: Marta Witczak-Żydowo