Kontynuując cykl wystaw, poświęconych wybitnym postaciom polskiego Kościoła, Oddział Stowarzyszenia w Poznaniu zaprezentował w poniedziałek 27 stycznia sylwetkę Księdza Arcybiskupa Walentego Dymka. Na przygotowanych przez Instytut Pamięci Narodowej planszach zaprezentowano życie i działalność pierwszego po drugiej wojnie światowej poznańskiego metropolity, w świetle wielkich wydarzeń, jakie stały się udziałem jego pokolenia. Możemy, zatem zobaczyć tu posługę młodego księdza Walentego wśród robotników i młodzieży z terenów zaboru pruskiego, w przededniu pierwszej wojny światowej, Powstania Wielkopolskiego i odzyskaniu przez Polskę niepodległości; następnie widzimy jego pracę na rzecz wolnej już Ojczyzny, działalność w Radzie Miasta Poznania i redakcji Robotnika, (której, od 1916 roku był redaktorem naczelnym) oraz posługę wśród polonusów z Francji, Belgii i Holandii. To jego, jako biskupa sufragana Archidiecezji Poznańskiej (złączonej wówczas unią personalną z Archidiecezją w Gnieźnie) zastanie wybuch II wojny światowej. W czasie jej trwania będzie internowany – początkowo na Ostrowie Tumskim, następnie w parafii Matki Boskiej Bolesnej na poznańskim Łazarzu – oraz permanentnie inwigilowany, co jednak nie przeszkodzi mu w prowadzeniu działalności niepodległościowej (współpraca z polskim podziemiem, tajne seminaria i nauczanie, wysyłanie informacji z okupowanego Poznania do Watykanu).

Koniec wojny przynosi panowanie w Polsce kolejnego reżimu – stalinizmu. Biskup Dymek otrzymuje nominację na stolicę metropolitalną Arcybiskupstwa w Poznaniu, unia łącząca Poznań z Gnieznem zostaje przez papieża zniesiona – teraz Gniezno połączy się z Warszawą. Arcybiskup Dymek rozpoczyna dzieło wielkiej odbudowy moralnej i materialnej Archidiecezji. Rozpala znicz wiary zgaszony czasem wojennej pożogi, niesie Dobrą Nowinę do serc, które w ciągu minionych sześciu lat były świadkami takiego bestialstwa, że pytanie o istotę Boga, który na nie pozwolił staje się wielce zasadne. Udaje mu się to, zanim komuniści na dobre zajmą się walką z Kościołem. Później, kiedy ta walka rozgorzeje, to on będzie tym, którego dekret zawiesi funkcjonowanie stowarzyszeń katolickich, w obawie o ich członków. Dziełem odbudowy materialnej, zapoczątkowanej przez Walentego Dymka pozostaje poznańska katedra, wydźwignięta ze zgliszczy i ponownie konsekrowana w dniu 28 czerwca 1956 roku. Dniu, w którym w Poznaniu wybucha powstanie przeciw władzy komunistycznej – iskry, od której za kilka miesięcy zapalą się Węgry. Arcybiskup Dymek nie uczestniczy w obrzędach, złożony ciężką chorobą. Umiera w październiku 1956 roku.

Z działalnością Arcybiskupa w okresie stalinizmu w Polsce wiąże się ciekawa rzecz – otóż zachowała się jego cała teczka, którą założyli mu funkcjonariusze aparatu państwowego. Możemy z niej dowiedzieć się nie tylko o metodach walki z Kościołem, prowadzonej przez władze komunistyczne w pierwszych latach po wojnie, ale także o klimacie panującym wokół Kościoła w społeczeństwie. Jeden z donosów opisuje m. in. udział Arcybiskupa Dymka w inauguracji roku akademickiego w Poznaniu, kiedy to rozentuzjazmowany tłum uniósł go razem z samochodem.

O tym wszystkim usłyszeli zebrani na otwarciu wystawy z ust pani dr Elżbiety Wojcieszyk, pracownika naukowego Biura Edukacji Publicznej w poznańskim IPN, jednej z autorek wystawy o Arcybiskupie Walentym Dymku zatytułowanej „Zgaszony wojną znicz wiary rozpalił. Dobry Pasterz w trudnych czasach”. Wystawa powstała w wyniku współpracy Instytutu z poznańska Kurią Metropolitalną, Muzeum Archidiecezjalnym oraz Archiwum Archidiecezjalnym w Poznaniu.

W siedzibie Oddziału Okręgowego Katolickiego Stowarzyszenia Civitas Christiana w Poznaniu można ją oglądać do 14 lutego 2014 roku.

Zainteresowani zorganizowaniem tej i innych wystaw przygotowanych przez Instytut Pamięci Narodowej mogą się zgłaszać Biura Edukacji Obywatelskiej. Wystawy udostępniane są bezpłatnie.

Marcin Polowczyk