Zachodnia elewacja klasztoru posiada wiele elementów architektury romańskiej, które przetrwały mimo późniejszej przebudowy

Fot. Radosław Kieryłowicz

1. Zamurowane okno romańskieozdobione je polichromią gotycką, 2.Charakterystyczny dla architektury romańskiej jest fryz arkadowy nad półkolistym oknem klasztornym, 3. Zamurowany portal wiodący z transeptu na cmentarz grzebalny z rzeźbą Chrystusa Frasobliwego
Fot. Radosław Kieryłowicz

1. Romańskie, kamienne pozostałości wschodniej części klasztoru, 2.Elementy wystroju architektonicznego prezbiterium, 3. Kolumny romańskie wspierające sklepienia krzyżowe
Fot. Radosław Kieryłowicz

Boczna nawa świątyni, przed kaplicą Cudownego Krucyfiksu. Krzyżowe sklepienia pokryte polichromią
Fot. Radosław Kieryłowicz

W 1218 r. biskup krakowski Iwo Odrowąż sprowadził cystersów z Lubiąża na Śląsku, do Kacic koło Słomnik, a w kilka lat później ufundował im kościół w Mogile, zbudowany wedle reguł zgromadzenia (trójnawowy kościół z transeptem, z orientacją wschodnią; klasztor z wirydarzem po prawej, południowej stronie, na północ od transeptu cmentarz grzebalny braci, na wschód – ogród klasztorny). Obok służby Bożej zakonnicy zajęli się gospodarowaniem – dużym wzięciem cieszyło się produkowane przez nich sukno, a wyrabiany tu papier wywożono aż do księstw ruskich. Podziw budziła prowadzona w dobrach klasztornych przez Jana Turzona, a potem jego synów w XV i XVI w. huta miedzi. W końcu XV w. kościół otoczono murem obronnym. W 1587 r. w klasztorze główną kwaterę miał arcyksiążę Maksymilian Habsburg podczas próby opanowania Krakowa i tronu polskiego. Poważne zniszczenia spowodowali Szwedzi podczas „potopu” (ocalało tylko dwóch zakonników), w pobliżu odbyła się bitwa, w której rozbito wojska polskie spieszące na Kraków. W latach 1779–1780 odbudowano świątynię po pożarze, m.in. przebudowując fasadę zachodnią (dzieło Franciszka Moslera z Opawy). W 1970 r. kościół podniesiono do rangi bazyliki mniejszej. Od 1988 r. znajduje się tutaj siedziba opata-prezesa polskiej kapituły kongregacji oo.