Kapituła Nagrody im. ks. Bolesława Domańskiego, Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” Oddział Okręgowy w Opolu oraz Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu zorganizowały 15 września uroczystość wręczenia tegorocznej edycji nagrody

Pevtš Petrik wiceprzewodniczący Domowiny odbiera nagrode z rąk Piotra Sutowicza
Fot. Clemens Škoda

Do Wielkiej Zielonej Sali Zamku przybyli liczni zaproszeni goście, a wśród nich przedstawiciele lokalnych władz samorządowych. Na wstępie Przewodniczący Kapituły Nagrody Jacek Stróżyński wygłosił odczyt „Nagroda im. ks. dra Bolesława Domańskiego i jej patron”. Celem tej nagrody jest szerokie popularyzowanie postaci tego gorliwego kapłana, wielkiego patrioty, przywódcy ludu polskiego w Niemczech, organizatora polskiej oświaty i wychowania, patrona życia kulturalnego i gospodarczego, działacza budzącego dumę narodową, mobilizującego chłopów do utrzymania ziemi w rękach polskich dzięki dążeniu do postępu gospodarczego przez szerzenie oświaty rolniczej, rozwijanie spółdzielczości oraz wytrwałej pracy.

Kandydatami do nagrody im. ks. dra Bolesława Domańskiego mogą być osoby i zespoły ludzkie, instytucje, które w swoim życiu, pracy i działalności zbliżają się do ideałów wyrażonych w Pięciu Prawdach Polaków przyjętych na kongresie Polaków 6 marca 1938 r. w Berlinie: 1. Jesteśmy Polakami! 2. Wiara Ojców naszych jest wiarą naszych dzieci! 3. Polak Polakowi bratem! 4. Co dzień Polak narodowi służy! 5. Polska jest naszą Matką. Nie wolno mówić o Matce źle!

Od 1932 r. znakiem graficznym Związku Polaków w Niemczech jest Rodło narysowane przez artystkę Janinę Kłopocką. Pięć Prawd Polaków i Znak Rodła były symbolami i honorowymi ozdobami brzeskiej uroczystości. Tym razem nagrody im. ks. Bolesława Domańskiego przyznano zasłużonym ludziom i organizacjom z kraju i zagranicy.

Tegoroczni laureaci

W tegorocznej XXVIII edycji nagrody otrzymali: ks. kanonik Kazimierz Łukjaniuk z Nowogardu k. Szczecina za budowanie kościoła lokalnego jako wspólnoty wierzących i ludu dobrej woli.

Dziękując za otrzymaną nagrodę, ks. kanonik powiedział, że odbiera ją w imieniu swoich parafian, gdyż bez nich nic by nie mógł uczynić. Wspomniał on swoją drogę życiową, swoich rodziców, którzy przybyli z dawnych Kresów RP na Ziemie Zachodnie. Tu urodził się i wychował, ukończył seminarium duchowne, był proboszczem w Nowogardzie. Budowanie wspólnoty zawdzięcza również oddanym ludziom świeckim. Swoim mottem życiowym uczynił zdanie wyjęte z wiersza Kamila Cypriana Norwida: „Przez wszystko do mnie przemawiałeś, Panie”.

Paweł Kozerski został uhonorowany za ratowanie i upowszechnianie dziedzictwa narodowego, w szczególności historii Piastów Śląskich. Jest on jednocześnie gospodarzem Zamku Piastów Śląskich. Kiedy przybył do Brzegu, zamek był w ruinie. Jak żartobliwie twierdzi, utrzymał się na tym stanowisku przez 45 lat tylko dlatego, że jego pensja nikogo nie interesowała. Dziś w całej Polsce, a może nawet i w Europie, Brzeg znany jest ze swojego wspaniałego piastowskiego zamku zwanego „Śląskim Wawelem”. Znany jest też z największego w Polsce Mauzoleum Piastów Śląskich. Tu w 1875 r. zmarł ostatni Piast Jerzy Wilhelm. O obecnym dyrektorze brzeżanie mówią, że jest to ostatni Piast, bo nie ma w sobie nic z wyniosłego księcia.

Dr Tadeusz Dzwonkowski z Zielonej Góry został wyróżniony za pracę naukową i popularyzowanie dziejów Kościoła na ziemi lubuskiej. Jest dyrektorem Archiwum Państwowego w Zielonej Górze, zajmuje się historią regionalną. Jest m.in. współredaktorem z K. Stryjkowskim „Praktycznego poradnika kancelaryjno-archiwalnego, czyli co każdy pracownik biura powinien wiedzieć” (Poznań – Zielona Góra 1998), autorem „Nowej instrukcji kancelaryjnej i wykazu akt dla organów gmin i związków międzygminnych z omówieniem” (Warszawa 2000) oraz autorem licznych prac z historii regionu, m.in. „Powiat zielonogórski w latach 1945-1948” (Zielona Góra 1997). Na kierunku historia prowadzi zajęcia w ramach specjalności zarządzanie informacją i dokumentacją.

Szczególne zainteresowanie wzbudziły dwie ostatnie nagrody, które odebrali obywatele Niemiec. Pierwszą z nich przyznano serbołużyckiej organizacji społeczno-kulturalnej „Domowina – Związek Łużyckich Serbów” za umacnianie tożsamości narodowej i kulturowej Serbów Łużyckich w Niemczech. Nagrodę odebrali Clemens Škoda – sekretarz ds. spraw zagranicznych i kultury reprezentujący młodsze pokolenie działaczy tej organizacji, Pětr Brězan, zasłużony działacz łużycki, i Pětš Petrik, wiceprzewodniczący „Domowiny”, który powiedział m.in.: „Często zawdzięcza się pojedynczym osobom czy grupom, że nas Serbołużyczan, najmniejszy Słowiański naród, można usłyszeć, że kontakty są jednym z największych kapitałów dzisiejszej Europy, czego żywym przykładem jest dzisiejsze spotkanie – za co pragnę teraz, w tym miejscu serdecznie podziękować panu Piotrowi Sutowiczowi”. Równo sto lat temu reprezentanci Serbów łużyckich utworzyli związek organizacji „Domowina”, który stał się rzecznikiem ich interesów narodowych. Dzięki przełomowi 1989 r. Serbołużyczanie w Niemczech mogą już swobodnie się spotykać ze swoimi sąsiadami w Polsce. Jeden z obecnych na uroczystościach historycznych przywódców tej organizacji, dr Pětr Brězan, gratulując swoim kolegom wyróżnienia, powiedział, że niezmiernie się cieszy z przesunięcia polskiej granicy na zachód, gdyż w ten sposób staliśmy się bliskimi sąsiadami.

Laureaci tegorocznej nagrody Domańskiego
Fot. Clemens Škoda

Drugą nagrodę przyznaną zagranicznemu przedstawicielowi otrzymał obywatel Niemiec Winfried Lipscher z Berlina za wieloletnią działalność na rzecz polsko-niemieckiego pojednania w wymiarze wiary i kultury. Na zakończenie uroczystości Winfried Lipscher, b. pracownik ambasady Niemiec w Warszawie, wygłosił wykład „Sacrum i profanum w mentalności Polaków i Niemców”. Zauważył, że Niemcy i Polacy należą do tego samego kręgu kultury europejskiej. Jednak pod względem mentalnym różnią się oni zasadniczo. Polska gościnność jest całkiem inna. Kiedy wieczorem zapraszają tu na spotkanie, to zawsze z kolacją, w Niemczech co najwyżej podadzą paluszki. Różnice dotyczą przede wszystkim uczuć patriotyczno-religijnych. Polacy o ojczyźnie myślą w skali sacrum. Wynika to z wieloletniej niewoli i walki o niepodległość. W Niemczech jest to całkowicie niezrozumiałe, aby w kościele, a nawet na kościele wywiesić flagę narodową. Jest to odbierane jako nacjonalizm. W Niemczech nigdy się nie mówi, że papież Benedykt XVI jest Niemcem. Natomiast w Polsce o Janie Pawle II mówiło się zawsze papież Polak. Ten papież 2 czerwca 1919 r. w Warszawie powiedział pamiętne słowa: „Niech zstąpi Duch Twój! I odnowi oblicze ziemi” oraz dodał od siebie „Tej ziemi”. Od tej chwili nic już nie było takie samo, jak przedtem. Zaczęła się zmieniać Polska, Europa, zmienił się świat. Papież, będąc z wizytą w Niemczech, z kanclerzem Kohlem przeszedł przez Bramę Brandenburską od strony wschodniej ku zachodowi w symbolicznym geście wskazania drogi do wolności. Dla Niemców było to całkowicie niezrozumiałe i nawet nie zwrócili na to uwagi. Podobnych przykładów podał bardzo wiele. Musimy się lepiej rozumieć, bo wtedy możemy współdziałać. Dlatego trzeba częściej się spotykać, rozmawiać, prowadzić dyskusje i debaty. Nasi niemieccy goście wypowiadali się w doskonale opanowanym języku polskim! Laureatom złożyli gratulacje starosta powiatowy i prezydent miasta. Uroczystość uświetnił młody pianista Daniel Kanas, który dał koncert fortepianowy utworów Chopina, Berensa i Bacha.

Brzeska tradycja

Uczestnicy tego spotkania byli pod dużym wrażeniem przyjęcia na zamku i pod wpływem ogromnej erudycji jego dyrektora i przewodnika, który oprowadzał i opowiadał o jego zbiorach, historii i tradycji. Podobne zainteresowanie budzą architektura i zabytki Brzegu. Chlubą mieszkańców miasta i okolicy są takie obiekty, jak renesansowy Ratusz czy też gotycki kościół św. Michała i jeden z najpiękniejszych barokowych kościołów na Śląsku pw. Podwyższenia Krzyża Świętego. Brzeg dzielił wszystkie dole i niedole Śląska, który co 200 lat zmieniał swoją przynależność państwową. Kiedyś stanowił centrum kultury, promieniując na Czechy, Niemcy i Polskę. Był wielokrotnie spalony i zniszczony, szczególnie podczas ostatniej wojny. Teraz wraca do swojej dawnej świetności.