W kolejną rocznicę odsieczy wiedeńskiej, 12 września w Pałacu Wilanowskim została otwarta wystawa zatytułowana „Kolekcja wilanowska. Kontynuacja 1993–2011”

Jan III Sobieski nosił koronę tak, że powadze królewskiej dodał więcej świetności

W wilanowskim pałacu, a dokładnie w pałacowej Oranżerii, 12 września br., w kolejną rocznicę największego triumfu Jana III – zwycięskiej odsieczy wiedeńskiej z 1683 r. – została otwarta wystawa zatytułowana „Kolekcja wilanowska. Kontynuacja 1993–2011”. Przejrzyście i czytelnie zaaranżowana ekspozycja prezentuje ponad 450 obiektów pozyskanych do pałacowych zbiorów drogą zakupów i darowizn w ciągu ostatnich 19 lat. Pałac w Wilanowie to przede wszystkim rezydencja króla Jana III Sobieskiego, znaczna więc część pokazanych na obecnej wystawie dzieł sztuki łączy się z historią wilanowskiej rezydencji i jej mieszkańców, inne zaś zabytki odtwarzają i uzupełniają dawne kolekcje. Pierwszy raz na ekspozycji pokazane są zabytki archeologiczne pochodzące z badań terenów wilanowskich. Wystawa jest również formą podziękowania licznym darczyńcom przekazującym kolekcjonowane przez siebie zabytki do zbiorów publicznych.

Sama ekspozycja została podzielona na cztery części: „Pałac i jego mieszkańcy”, „Odtwarzanie kolekcji”, „Uzupełnianie kolekcji” i „Wzbogacanie zbiorów”. W pierwszej części otwierającej wystawę przede wszystkim zwraca uwagę „Portret króla Jana III w lamparciej skórze”. Sarmackie wąsy, podgolona czupryna i okryta lamparcią skórą zbroja typu karacena dowodzą męstwa króla wojownika, który świadomie przedkłada typowy dla polskiej szlachty strój, nad cudzoziemskie ubiory obowiązujące już na królewskich dworach Europy zachodniej. Błękitna wstęga przecinająca diagonalnie pierś monarchy przypomina, iż był on kawalerem dwóch najstarszych orderów francuskich – Orderu św. Ducha i Orderu św. Michała. Kwestia autorstwa tego imponującego konterfektu króla Jana III, zakupionego do wilanowskich zbiorów w 2010 r., jest cały czas dyskutowana wśród znawców przedmiotu. Brane są pod uwagę dwa nazwiska artystów z kręgu królewskiego dworu: Jerzego Siemiginowskiego-Eleutera (1660–1711) i Jana Triciusa (Jan Tretko zmarły w Krakowie w 1692 r.).

Obok portretu króla wystawa prezentuje wizerunki jego synów, królewiczów Aleksandra i Konstantego. Oba wizerunki powstały w kręgach znanego francuskiego portrecisty Hyacinthe’a Rigaud podczas pobytu królewiczów we Francji (1696) i przedstawiają wysoką klasę artystyczną. Obrazom towarzyszą bardzo interesujące dokumenty z epoki Sobieskiego, m.in. „Akt podziału dóbr tak ruchomych, jak i nieruchomych pozostałych po królu Janie III Sobieskim, pomiędzy jego synów: Jakuba Ludwika, w którego imieniu występuje Stanisław Szczuka – referendarz koronny, starosta lubelski i warecki, Konstantego i Aleksandra”.

Wśród nielicznych dzieł sztuki sakralnej widzimy w dziale wystawy „Uzupełnianie kolekcji” dwie niezwykłe miniatury. Niezwykłe, bo sceny Zwiastowania Najświętszej Marii Pannie i Narodzenia Jezusa namalowane są techniką temperową na kamieniu – agacie. Prawdopodobnie pochodzący z Włoch artysta (XVII w.) w tych podniosłych scenach w zaskakujący sposób wykorzystał zarówno kolorystykę, jak i naturalne właściwości cechujące agaty. Przyglądając się uważnie tym niewielkim obrazkom (24×19 cm), wyraźnie się dostrzega, że bogate żyłowanie agatu jest decydującym elementem obu malarskich kompozycji. W scenie „Zwiastowania” biegnąca przekątnie żyłka agatu dzieli kompozycję na dwie strefy: ziemską i niebiańską i dalej, anioł Gabriel, by nie przeczyć naturalnym liniom kamienia, pozdrawia Marię lewą ręką, podczas gdy w ikonografii chrześcijańskiej ten gest dotyczył zawsze prawej ręki. Również w scenie „Narodzenie Jezusa” skupioną wokół żłobka Świętą Rodzinę oddzielają od fruwających aniołów liczne naturalne słoje, jeżeli można użyć takiego określenia, charakterystyczne dla tego szlachetnego kamienia.

Zgromadzone w pozostałych działach przedmioty artystyczne i użytku codziennego uzupełniają kontekst historyczny Wilanowa, jego zbiorów i losów właścicieli. Wystawa czynna będzie do lutego 2013 r.