Martyrologia duchowieństwa wołyńskiego była głównym tematem międzynarodowej konferencji naukowej, która odbyła się 24 lutego w Bibliotece Jagiellońskiej w Krakowie Obrady poprzedziła Msza św. w kościele pw. Najświętszego Serca Jezusowego w intencji duchowieństwa wołyńskiego. Mszy przewodniczył ks. bp Marcjan Trofimak, ordynariusz diecezji łuckiej.

Uczestnicy konferencji: dr Wacław Sztelnicki (PWZS Legnica), ks. prof. dr hab. Józef Marecki (IP N Kraków), ks. bp Marcjan Trofimiak (ordynariusz diecezji łuckiej)

Ukraińskie Nacjonalistyczne Organizacje wraz z dowództwem Ukraińskiej Powstańczej Armii zdecydowały o eksterminacji Polaków mieszkających na Wołyniu. W wyniku tego ludobójstwa zginęło około 150 tys. naszych rodaków.

„Bojówkarze różnych organizacji nacjonalistycznych w sposób brutalny mordowali ludzi, którzy chronili się w kościołach w niedzielę 11 lipca 1943 r. Chodziło im o zniszczenie polskości i tego, co było polskością, tradycją, patriotyzmem” – powiedział przed konferencją ks. prof. dr hab. Józef Marecki, wykładowca Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie oraz Instytutu Badań Kościelnych w Łucku.

Ukraińscy nacjonaliści wyjątkowo zaciekle zwalczali polskich księży i Kościół katolicki na tym terenie. Nienawiść skierowana została na Kościół polskokatolicki i kapłanów, gdyż kapłan był ostoją polskości. Mordowano nie tylko podczas mszy ludzi zgromadzonych w świątyni, ale nawet podczas innych uroczystości, np. w czasie pogrzebu. W pamiętną niedzielę 1943 r. zostało zaatakowanych co najmniej 100 świątyń katolickich. Zginęło kilkunastu kapłanów. Nie wiemy ilu, gdyż niektórzy ginęli bezpośrednio przy ołtarzu, a inni zmarli z odniesionych ran w czasie napadów. Ginęli również kapłani innych wyzwań tylko za to, że udzielali pomocy. Na Wołyniu w tym dniu mogło zginąć 150 tys. wiernych. Na pewno zginęło czterech kapłanów bezpośrednio przy ołtarzu (ks. Józef Aleksandrowicz, ks. Bolesław Szawłowski, ks. Jan Kotwicki i ks. Konstanty Turzalski) oraz kilkunastu, którzy zmarli na skutek odniesionych ran. Mordy dokonywane były w sposób niezwykle okrutny, bestialski – przecięcie piłą, obdarcie ze skóry…

Podczas konferencji podkreślano, że w czasie II wojny światowej duchowieństwo poniosło największe straty. Szacuje się, że w tym czasie 1/3 osób duchownych zginęła. Dr Leon Popek podkreślił, iż Kościół w ciągu 600 lat nie poniósł takich strat, jak w 1943 r. z rąk pobratymców. Jedną z ofiar był ks. Ludwik Wrodarczyk, którego proces beatyfikacyjny rozpoczął się niedawno. Na konferencji postać ks. Wrodarczyka przybliżył jego siostrzeniec ks. Ludwik Kieres. „Jako młody ksiądz został wysłany do parafii Okopy. Miłość do Chrystusa dała mu wewnętrzną siłę, by bronić tamtejszego Kościoła. Ks. Ludwik wiele godzin spędzał na modlitwie, leżąc krzyżem przed Najświętszym Sakramentem. Pomagał Żydom, za co Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holocaustu Yad Vashem uhonorował go medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata. Służył wszystkim, także grekokatolikom i prawosławnym, Żydom i Niemcom. Zginął śmiercią męczeńską – wyrwano mu serce”.

O celowości organizowania takich naukowych konferencji przypomniał ks. bp Marcjan Trofimiak, pierwszy po wojnie biskup mianowany przez Ojca Świętego Jana Pawła II. „Nie chodzi o rozdrapywanie ran. Powinniśmy przebaczyć i nie poddawać się nienawiści. Nienawiść rujnuje. Ale nie wolno nam zapomnieć, nie mamy takiego prawa, aby przejść ponad tym, co się wydarzyło”.

O upamiętnienie męczeństwa Polaków na Wołyniu apelował również Aleksander Macedoński: „Zwracam się do artystów, literatów, duchownych o upamiętnienie męczeństwa rolników i ich dzieci bestialsko pomordowanych na Wołyniu, póki żyją świadkowie, póki są dowody”.

Jak zapewniają organizatorzy konferencji, wygłoszone referaty zostaną opublikowane drukiem. W przerwie konferencji w holu biblioteki została otwarta czasowa wystawa ukazująca sylwetki duchownych, którzy zginęli na Kresach.

Organizatorami konferencji naukowej „Niedokończone msze wołyńskie” byli Biblioteka Jagiellońska, Centrum Ucrainicum KUL w Lublinie, Centrum Dokumentu Czynu Niepodległościowego, Instytut Badań Kościelnych w Łucku, Instytut Pamięci Narodowej – oddział w Krakowie, Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana”, Stanica Kresowa.