VII sesja zorganizowana przez Oddział Okręgowy „Civitas Christiana” we Wrocławiu i Wyższe Seminarium Duchowne w Świdnicy poświęcona była wkładowi nauczania Jana Pawła II w ewangelizację kultury

Wzorem lat ubiegłych spotkanie zostało poświęcone osobie Jana Pawła II, jego życiu oraz nauczaniu. W auli świdnickiego seminarium wszystkich zgromadzonych gości powitał przewodniczący Oddziału Okręgowego Henryk Koch, który przytoczył przesłanie konferencji: „Ewangelizacja włącza się w kulturę narodów, wspierając ją w dążeniu do prawdy. Ewangelizacja kultury winna ukazać, że we współczesnym świecie można żyć w pełni Ewangelią pojmowaną jako droga, która nadaje sens istnieniu”.

Część wykładową spotkania rozpoczął emisją filmu swojego autorstwa „Pasja księdza Jerzego” ks. dr Jerzy Rasiak, wykładowca Papieskiego Wydziału Teologicznego oraz twórca Ośrodka Audiowizualnego kurii wrocławskiej. Przywołał tym samym wspomnienia sprzed 50 lat, ukazując postać księdza kard. Karola Wojtyły sprzed wyboru na Stolicę Piotrową. Film wzbudził wiele emocji.

Ponieważ nauczanie Ojca Św. na temat mediów jest bardzo obszerne i na pozór tematyka medialna wydaje się dość łatwa, to jednak poza wspaniałymi możliwościami środków przekazu można ujrzeć całe spektrum zagrożeń. Jan Paweł II przywiązywał dużą wagę do mediów, widząc w nich istotny wymiar współczesnej rzeczywistości. Jego przeświadczenie, że upowszechnienie jakiegokolwiek przesłania jest nie do pomyślenia bez udziału mediów, było odzwierciedleniem postawy nacechowanej spokojem i rozwagą w odniesieniu do tego problemu. Kultura medialna jest formą bardzo bogatego przekazu opartego na przekładzie audiowizualnym, oddziałując na sferę emocjonalną odbiorcy. Kultura medialna łączy się z globalizacją, która stała się umiędzynarodowieniem i nową fazą modernizacji oraz nowymi tendencjami rozwoju kultury. „Nas interesuje ewangelizacja kultury przez osobę Jana Pawła II, jego nauczanie. Słuchając tej ewangelizacji, chcemy bardziej zrozumieć rzeczywistość” – zaakcentował ks. Jerzy.

Wielki Ewangelizator

„Ewangelizować znaczy czynić wszystko według naszych zdolności, tak aby człowiek wierzył, odnalazł siebie w Chrystusie, żeby odnalazł w nim pełen sens i właściwy wymiar swojego życia” – głosił Jan Paweł II. Kościół zawsze musi się troszczyć o głoszenie dobrej nowiny wszystkim narodom i przekazywać im uzdrawiającą moc miłości Chrystusa. W dzieło ewangelizacji Jan Paweł II włączył najnowocześniejsze środki komunikacji i przekazu. Korzystając z tych Bożych darów i wytworów geniuszu człowieka, docierał do wszystkich kontynentów, głosząc naukę Jezusa o zbawieniu. „Nie można pełnić tej misji bez pomocy środków, które przekraczają bariery czasu i przestrzeni. Dzięki kolumnom gazet, mikrofonom, kamerom telewizyjnym, które Ojciec św. nazwał nową amboną, współczesne człowieczeństwo może czerpać wiele dla swoich moralnych postaw. Kościół musi być obecny na tej nowej ambonie, z własnym głosem prawdy i miłości” – mówił ks. Jerzy. Ewangelia nie może być spychana do sfery życia społecznego, Jezus Chrystus musi być głoszony całemu światu. Aby to czynić, trzeba skutecznie wejść na rozległe forum środków masowego przekazu.

Filozofia w służbie ewangelizacji

„Jan Paweł II był filozofem, tak mówił o sobie” – od tych słów rozpoczął wykład prof. dr hab. Wiesław Wójcik z Instytutu Historii Nauki PAN. Ta droga, podobnie jak poezja była źródłem, które w dużej mierze doprowadziło Ojca św. do głoszenia Ewangelii. Filozofia była Jego myślą, Jego motywem przewodnim. Czy można poddać filozofię ewangelizacji? Kultura Europy nowożytnej w XVIII czy XIX w. domagała się pewnych zmian, wstrząsu, gdyż zmierzała ku degradacji. Dostrzegli to wielcy myśliciele, m.in. Włodzimierz Sołowjow, który chciał stworzyć chrześcijańską filozofię prawosławną mającą ukazać życiową siłę podstawowych dogmatów chrześcijaństwa sprowadzonych przez wieki do litery prawa. Czy istotna jest potrzeba relacji, związku między filozofią a religią? Czy filozofii potrzebna jest ewangelizacja? Należy dostrzec w filozofii pewne elementy ewangeliczne. Nie jest ona aż tak daleko od Ewangelii, choć niektórzy uważali, iż powinny być odseparowane. Twierdzono, iż grecka tradycja może być czymś złym. Tak się jednak nie stało i dostrzeżono elementy ewangeliczne. Filozof ma dążyć do prawdy i ją głosić, jeśli nawet może to mieć negatywne konsekwencje.

W filozofii greckiej można odnaleźć elementy ewangeliczne. Platońska misja głoszenia prawdy, wiedza to prawdziwe, uzasadnione przekonanie. Arystoteles – teoria możliwości dotarcia do prawdy. Teoria humanitas – braterstwo wszystkich ludzi. Grecka teoria filantropii – czynnej miłości społecznej. Do tych elementów nawiązywali Ojcowie Kościoła. Również Papież Benedykt XVI przejął hasło logosu jako drogi wiary. Polityka u Greków – troska o dobro wspólne, to zostało przejęte jako myśl Kościoła. Czym jest ewangelizacja? Jak działa na konkretnym przykładzie. „Ubogim głoście Ewangelię”, Ewangelia ma ubogacić, stać się źródłem siły duchowej. Papież nawiązuje do myśli i postawy życiowej wspomnianego Sołowjowa, np. w encyklice Fides et ratio, gdzie stawia go w jednym rzędzie z największymi teologami Kościoła. Kościół widzi w filozofii drogę wiodącą do poznania podstawowych prawd o życiu człowieka. Zarazem uznaje filozofię za nieodzowne narzędzie, pomagające głębiej rozumieć wiarę i przekazywać prawdę Ewangelii tym, którzy jeszcze jej nie znają.

Dlaczego Jan Paweł II tak mocno w swojej działalności naukowej i duszpasterskiej odwoływał się do myśli Ojców Kościoła? Dr Stanisław Ciupka, wykładowca Akademii Techniczno-Humanistycznej w Bielsku-Białej, w swoim wystąpieniu pragnął odpowiedzieć zgromadzonym słuchaczom na zadane pytanie. Ojcowie Kościoła to wielcy duszpasterze, którzy nieustannie odczuwali potrzebę adaptacji orędzia ewangelicznego do mentalności swojego czasu i karmienia ludu bożego prawdą wiary. Nie jest łatwo ich czytać, a ta trudność wynika ze sposobu podejścia do wielkich przedstawicieli tradycji chrześcijańskich. Jan Paweł II poucza nas w tekście przemówienia do profesorów i alumnów Instytutu Patrystycznego w Rzymie następującymi słowami: „Udać się do szkoły Ojców tzn. uczyć się lepiej poznawać Chrystusa i lepiej poznawać człowieka. To może znacznie pomóc w misji głoszenia, iż Jezus jest zbawieniem człowieka”. Czego szukał Kościół w Ojcach Kościoła, czego my ludzie XX w. szukamy w tym odniesieniu do nauki, które przekazali nam wielcy ludzie, nimi nazwani. Jezuita ojciec Antonio Orbe powiada: „Ojcowie to kwalifikowani świadkowie tradycji, odziedziczonej po apostołach, by przekazywać i interpretować autentyczne prawdy, objawione w pismach i poza nimi”. Ojcowie Kościoła przemawiali do całego człowieka, jego myśli, woli i uczuć. Wielcy Teologowie dają przesłanie pełne nadziei, „ostateczny sens życia i ludzkiej historii został nam dany w słowie Bożym, które stało się Ciałem Bożym, aby człowiekowi objawić ten najgłębszy sens jego istnienia, by połączyć koniec z początkiem, tj. człowieka z Bogiem, ponieważ chwałą Boga jest człowiek obdarzony życiem, a życie człowieka jest widzeniem Boga – to główna myśl Ojców Kościoła” – podsumował prelegent.

Nauczanie Jana Pawła II jako twórczy wkład w ewangelizację kultury

Kultura w kontekście ewangelizacji wymaga głębszego zrozumienia, by sięgnąć do bogactwa treści nauczania Jana Pawła II. Należy przedstawić oba pojęcia, żeby móc skoncentrować się na nauczaniu papieskim nt. kultury zawartych w trzech obszarach: nauczanie zawarte w dokumentach papieskich, wybranych przemówieniach, ukazaniu oblicza dialogu Papieża z ogniskami kulturowymi obecnego świata. Jedną z najprostszych definicji kultury jest definicja mówiąca, iż „kultura to uprawa, troska, pielęgnacja i kształcenie człowieka”. Wszystko, co przekazujemy, zarówno rzeczy złe, jak i dobre. Dlatego Ojciec Święty mówił o kulturze śmierci. Kulturę pojmuje się jako zadaną drogę do doskonałości – podkreśla ks. dr Krzysztof Adamski z WSD w Świdnicy – oraz jako rzeczywistość zastaną”. Jan Paweł II potrafił połączyć oba te pojęcia. Negatywne strony kultury i ówczesnej cywilizacji Papież określał zamiennie jako cywilizacja śmierci i kultura śmierci. Jaki zatem związek kultury z ewangelizacją? Terminem „ewangelizacja” określa się bycie posłanym przez kogoś i przyjęcie misji zleconej. Ewangelizacja świata to przecież podstawowa misja Kościoła.

Jan Paweł II wprowadził termin „nowej ewangelizacji”. Ujmował nową ewangelizację w podwójnej perspektywie; w ujęciu eksjezjologii Soboru Watykańskiego II oraz w kontekście odczytywania znaków czasu, czyli o bogatszą, bardziej zróżnicowaną formę działalności misyjnej Kościoła. Głoszenie Ewangelii zawsze nowej i zawsze niosącej nowość. Działalność ewangelizacyjna Jana Pawła II to nauczanie zawarte w dokumentach, przemówieniach, homiliach, listach apostolskich oraz prowadzenie dialogu ze środowiskami kultury, opinii publicznej i współczesnej myśli społecznej. Dokumenty służą pogłębieniu refleksji Kościoła nad ewangelizacją. W Redemptoris missio poprzez inkulturację Kościół wciela Ewangelię w różne kultury i jednocześnie wprowadza narody z ich kulturami do swojej wspólnoty. Inkulturacja wymaga poznania autentycznych wartości danej kultury i przyjęcia tego wszystkiego, co jest w niej dobre, oraz ubogacenia jej Ewangelią.