„Rodem Polak, sercem dobrzynianin, a talentem Świata Obywatel – profesor Jerzy Pietrkiewicz odszedł z tego świata. Wierny sługa zakonu poezji, ten, który nie tylko do niego wstąpił, ale uczynił tu ogród iście królewski. Wywiódł z niego najpiękniejsze strofy, będące świadectwem umiłowania dobrzyńskiej ziemi.

Wielce Szanowny Panie Profesorze! Oto za chwilę poezję wypowiemy, a Pan Profesor nie wstaje – za pióro nie chwyta? To zapewne Panienka Skępska podała swą rączkę i wiedzie do nieba. Bractwo Literackie przy Ośrodku Kultury Dobrzyńskiej Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana” w Rypinie, noszące Pana imię, woła za Panem najpiękniejszymi strofami Pana wierszy”. To słowa Danuty Wiśniewskiej, która wraz z Ewą Szpakiewicz, Teresą Hrynkiewicz, Edmundem Rogowskim wypełnili poezją zmarłego czas oczekiwania na Mszę św. „Geneza poezji”, „Siewna”, „Modlitwa do Matki Boskiej Skępskiej na dzień 8 września” to tytuły recytowanych utworów.

W wieku 91 lat zmarł Jerzy Pietrkiewicz – wybitny poeta, powieściopisarz, eseista, krytyk literacki, tłumacz z języka angielskiego, hiszpańskiego, niemieckiego, ceniony za znakomite tłumaczenie twórczości Karola Wojtyły i „Tryptyku Rzymskiego” Jana Pawła II, oraz K.C. Norwida na język angielski, Rilkego z języka niemieckiego, a także „Antologii liryki angielskiej 1300–1950 ” (wydanie dwujęzyczne). Profesor Uniwersytetu św. Andrzeja w Szkocji, doktor honoris causa tego uniwersytetu.

W 1995 r. prof. Jerzy Pietrkiewicz otrzymał w Ambasadzie Polskiej Krzyż Komandorski Orderu Polonia Restituta nadany przez Prezydenta RP za „osiągnięcia w szerzeniu kultury polskiej na Zachodzie, za pisarstwo w języku polskim i angielskim oraz za pracę uniwersytecką”.

Zauroczona wiedzą, dystynkcją i ujmującym sposobem bycia podczas uroczystości wręczenia Nagrody im. Włodzimierza Pietrzaka w 1994 r. w Warszawie postanowiłam przedstawić profesora Pietrkiewicza mieszkańcom Rypina i ziemi dobrzyńskiej.

Jerzy Pietrkiewicz od 2000 r. jest patronem Ośrodka Kultury Dobrzyńskiej „Civitas Christiana” w Rypinie, laureatem I edycji Nagrody im. ks. Czesława Lissowskiego prowadzonej przez nasz Oddział, którą otrzymał za wpisanie ziemi dobrzyńskiej, swojej krainy dzieciństwa, w literaturę europejską. Uroczystość zorganizowano w 1994 roku w Ośrodku Chopinowskim w Szafarni w związku z ciekawym wątkiem powiązania poety z nastoletnim Fryderykiem Chopinem poprzez stryjeczną babcię, pannę Kuropatiankę, którą zachwycony jej urodą narysował i utrwalił jej portret w Kurierach Szafarskich.

Zadbaliśmy również o to, aby Jerzy Pietrkiewicz został Honorowym Obywatelem Miasta Rypina. Popularyzujemy od wielu lat jego twórczość poprzez spotkanie autorskie, na przykład z okazji pierwszego polskiego wydania utworu „Sznur z węzłami” (IW PAX), biograficznej powieści, która spotkała się z wielkim uznaniem w Anglii. Organizujemy od sześciu lat Konkursy Recytatorskie Poezji Dobrzyńskiej im. Jerzego Pietrkiewicza dla dzieci i młodzieży szkół powiatu rypińskiego. Niezwykłą atrakcją dla uczestników były nadsyłane z Londynu wiersze pisane przez patrona konkursu. Każdy młody recytator otrzymywał kopię rękopisu Jerzego Pietrkiewicza na pamiątkę.

Wspólnie z Jadwigą Malewską, redaktor naczelną „Inspiracji”, udało nam się zorganizować spotkanie autorskie ks. Jana Twardowskiego i Jerzego Pietrkiewicza dla młodzieży szkolnej, w którym uczestniczyło 1500 osób. Towarzyszyły naszemu Patronowi w jego spotkaniach w rodzinnych Fabiankach, w Lipnie, we Włocławku, w Warszawie i Toruniu. Podczas uroczystości wręczenia Nagrody im. Adama Adaamantego Kochańskiego w Dobrzyniu nad Wisłą Zenobia Rogowska wygłosiła laudację na cześć laureata.

Godne podziwu są wypowiedzi Jerzego Pietrkiewicza, jego finezja myśli na temat literatury, twórców kultury europejskiej, związku z regionem, któremu zawdzięcza oryginalność języka. Szacunkiem i sympatią cieszył się również zagranicą. Od 1989 r. przyjeżdżał do Polski, ale szczególnie do swojej małej ojczyzny.

17 listopada 2007 r. spoczął w rodzinnym grobie w Szpitalu Górnym, obok swoich rodziców i ukochanej siostry Janiny, a w ostatniej drodze życia towarzyszyły mu: rodzina, przyjaciele, władze Fabianek, nauczyciele i delegacje ze sztandarami z Gimnazjum im. Jana Długosza we Włocławku, Szkoły Podstawowej jego imienia w Fabiankach.

Na cmentarnym pomniku założono marmurową księgę z dwujęzycznym napisem „Śp. Jerzy Pietrkiewicz 29 IX 1916 – 26 X 2007. Garść jego prochów tutaj. Zostaw im okruch modlitwy”. Druga urna spoczęła w ścianie krużganka Sanktuarium Matki Boskiej w Skępem, z napisem „Wróciłem do Ciebie, Królewno Skępska. Ave Maria”, tuż przy marmurowej tablicy z wyrytym złotymi literami wierszem „Modlitwa do Matki Boskiej Skępskiej na dzień 8 września”, którą Jerzy Pietrkiewicz ufundował i osobiście odsłonił w 1989 r. w towarzystwie swojego przyjaciela, poety ks. Jana Twardowskiego.

My, rypinianie, towarzyszyliśmy naszemu Profesorowi z potrzeby serca w ceremonii pogrzebowej w Skępem. Oddział „Civitas Christiana” zorganizował wyjazd autokarem. Mszę św. odprawił o. gwardian Bolesław Opaliński. W homilii przypomniał biografię śp. Jerzego Pietrkiewicza i jego liczne związki z ziemią dobrzyńską. Modlitwę wiernych przygotował Oddział „Civitas Christiana” w Rypinie. Pożegnalne słowa hołdu, wdzięczności i pamięci wyrazili: prof. Mirosław Krajewski, historyk regionu, prezes DTN; Zenobia Rogowska, p r z e w o d n i c z ą c a Oddziału „Civitas Christiana” w Rypinie i kierowniczka Ośrodka Kultury Dobrzyńskiej im. J. Pietrkiewicza; Waldemar Smaszcz, krytyk literacki z Białegostoku; Piotr Hoffman, przewodniczący Oddziału Kujawsko-Pomorskiego „Civitas Christiana”; Jerzy Marlewski z Oddziału Mazowieckiego „Civitas Christiana”; Ryszard Bartoszewski, prezes Stowarzyszenia Gmin Ziemi Dobrzyńskiej; poeci, członkowie Towarzystwa Miłośników Ziemi Dobrzyńskiej w Lipnie, Dobrzyniu nad Wisłą; dyrektorka Gminnej Biblioteki w Fabiankach, Magdalena Drzewiecka, która czuwa nad domem – miejscem urodzenia poety.

Msza św. pogrzebowa w rodzinnej parafii Jerzego Pietrkiewicza w Szpetalu Górnym
Fot. Jerzy Marlewwski

Obecne były poczty sztandarowe: Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, Urzędu Miejskiego w Rypinie, Szkoły Podstawowej nr 1 im. mjr. Henryka Sucharskiego.

Urnę do miejsca wmurowania niósł Wojciech Galicki, portret zmarłego – jego córka Agnieszka. Zbliżając się do ściany krużganka, gdzie urna została wmurowana, śpiewano pieśni, odmawiano modlitwy. Złożono wieńce, zapalono znicze. Podczas wspólnej agapy poznaliśmy wielu członków rodziny śp. Jerzego Pietrkiewicza. Założona została Fundacja im. Jerzego Pietrkiewicza, która będzie się opiekować spuścizną twórczą, promować młodych polonistów, przygotowywać polskie wydania niepublikowanych tekstów.

15 listopada 2007 roku, dwa dni przed pogrzebem, w Oddziale „Civitas Christiana” w Rypinie odbyło się spotkanie pt. „Pro memoria prof. Jerzego Pietrkiewicza”, podczas którego prof. Mirosław Krajewski i Zenobia Rogowska mówili o ziemi rodzinnej poety i Jego „umiłowaniu dobrzyńskiego matecznika”.

16 listopada uczniowie Szkoły Podstawowej nr 1 i Szkoły Podstawowej nr 3 im. Jana Pawła II wysłuchali wykładu prof. Mirosława Krajewskiego pt. „Poetycki obraz rodzinnej ziemi dobrzyńskiej w twórczości Jerzego Pietrkiewicza”. W rypińskich gazetach ukazały się nekrologi poświęcone śp. Jerzemu Pietrkiewiczowi podpisane przez Oddział Miejski „Civitas Christiana” i Oddział Kujawsko- Pomorski w Toruniu oraz Urząd Miejski w Rypinie.

Zenobia Rogowska

Artykuł ukazał się w numerze 02/2008.