Rozmowa z Sławomirem Józefiakiem, przewodniczącym Komisji Statutowej, sekretarzem Zarządu Głównego Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”

Jakie są najważniejsze kierunki zmian proponownych w statucie Stowarzyszenia?

Przygotowany do przedstawienia Walnemu Zebraniu projekt naszej wewnętrznej konstytucji nie zawiera zmian w celach i sposobach działania naszej organizacji. Na przykład projekt uzupełnia zapis w paragrafie 2, określający jaką organizacją jesteśmy, proponując zapis, że jesteśmy organizacją formacyjno-edukacyjną.

Jednym z bardzo istotnych powodów decyzji o zmianie zapisów statutu jest konieczność jego dostosowania do wymogów nałożonych przez prawo państwowe. Mam na myśli choćby obowiązek składania sprawozdań finansowych.Statut musi przesądzić sprawę dostosowania struktury organizacji do struktury organizacyjnej kraju.

W obecnym Statucie jest zapis mówiący, że struktura Stowarzyszenia jest oparta o podział administracyjny kraju. Jednak struktura naszej organizacji nie odpowiada podziałowi administracyjnemu kraju. Dlatego w projekcie Statutu proponujemy, aby decyzje dotyczące struktury mogły być podejmowane przez najwyższy organ władzy między Walnymi Zebraniami Stowarzyszenia. Załóżmy, bowiem hipotetyczną sytuację, że decyzją rządową następuje zmiana podziału administracyjnego kraju, np. przez utworzenie kilku regionów. Zgodnie z wymogami obecnego Statutu Stowarzyszenie powinno automatycznie dostosować się do nowej struktury administracyjnej kraju.

Zarysowane przez Pana zmiany wymagają utworzenia nowych organów kierowniczych Stowarzyszenia na szczeblu centralnym i w terenie.

Projekt Statutu proponuje rzeczywiście troche inną strukturę władz. I tak dzisiejszy Zarząd Główny to w myśl projektu Rada Główna. Będzie to ciało równie liczne, jak obecny Zarząd Główny; w projekcie Statutu jest zapis mówiący, że Rada Główna będzie liczyła 30-50 osób.

Projekt Statutu dość szczegółowo określa kompetencje Rady Głównej.

Do zakresu działania Rady Głównej należy w szczególności:

1. realizacja uchwalonych przez Walne Zebranie założeń ideowo – programowych, kierunków działalności Stowarzyszenia oraz innych uchwał Walnego Zebrania,
2. zwoływanie Walnego Zebrania,
3. wybór – na wniosek Przewodniczącego Stowarzyszenia – wiceprzewodniczących Rady Głównej, Sekretarza Rady Głównej Prezesa i członków Zarządu,
4. powierzenie pełnienia obowiązków Przewodniczącego Stowarzyszenia w szczególnych wypadkach określonych w statucie
5. odwoływanie – na wniosek Przewodniczącego Stowarzyszenia – wiceprzewodniczących i sekretarza Rady Głównej oraz Prezesa i członków Zarządu
6. powoływanie i rozwiązywanie Oddziałów oraz innych jednostek organizacyjnych służących realizacji celów Stowarzyszenia,
7. zatwierdzanie budżetu Stowarzyszenia, rocznego sprawozdania finansowego oraz sprawozdania z działalności Stowarzyszenia,
8. uchwalanie regulaminów wewnętrznych,
9. ustalanie wysokości składek członkowskich

Kierując się zasadą funkcjonalności tego organu, wprowadza się zmiany w częstotliwości posiedzeń: wprowadza się tu zapis mówiący o minimum trzech posiedzeniach Rady Głównej w roku, przy czym pierwsze posiedzenie musi się odbyć w pierwszym półroczu, co jest związane z obowiązkiem zatwierdzenia sprawozdania finansowego, które przygotowuje i przedkłada organom zewnętrznym Zarząd.

Jak mocny jest mandat członka Rady Głównej?

Statut kładzie nacisk na aktywny udział w pracach Rady Głównej. Dotychczas nie było żadnych rygorów związanych z udziałem w obradach Zarządu Głównego. W przedkładanym projekcie znalazł się zapis, że trzykrotna nieusprawiedliwiona nieobecność członka Rady Głównej i członka rady niższego szczebla skutkuje wygaśnięciem członkostwa w tej radzie.

Nowym ciałem według projektu Statutu jest Zarząd.

Tak. Ma on w swych kompetencjach bieżące zarządzanie Stowarzyszeniem w sensie finansowym , organizacyjnym i administracyjnym. Będzie składać się z 3-5 osób. Jego główną kompetencją będzie realizacja uchwał Rady Głównej i decyzji Przewodniczącego Stowarzyszenia, zarządzanie bieżącą pracą Stowarzyszenia oraz sporządzanie budżetu, rocznego sprawozdania finansowego i sprawozdania z działalności Stowarzyszenia, jak też wypełnianie obowiązków wynikających z przepisów prawa. Szczegółowe regulaminy pracy tego ciała będą przyjmowane i zatwierdzane przez Radę Główną jako organ nadzorujący pracę Zarządu.

Jakie kompetencje zostały przypisane dotychczasowej funkcji Skarbnika Stowarzyszenia?

W projekcie Statutu funkcja ta znika na wszystkich szczeblach ze względu na przeniesienie wszelkich spraw związanych z gospodarką finansową, administracją i sprawami organizacyjnymi do kompetencji Zarządu.

Sprawy związane ze zbieraniem składek członkowskich i gospodarką finansową w okręgach i oddziałach pozostają w kompetencji Rad Okręgowych i Rad Oddziałów i mogą zostać przydzielone odpowiednim członkom ciał statutowych

Jak zmienia się struktura, nazewnictwo i kompetencje organów niższego szczebla?

Oddziały Wojewódzkie stają się Oddziałami Okręgowymi, a Zarządy tych Oddziałów – Radami Oddziałów Okręgowych. Będą one skupiały w ramach terytorium, za które będą odpowiadały, oddziały działające na tym terytorium. W oddziałach miejskich Rady zastąpią dzisiejsze Zarządy.

Funkcja Przewodniczącego Stowarzyszenia jest mocno zakorzeniona w tradycji naszego środowiska. Czy pod rządami nowego Statutu zmieni się usytuowanie i kompetencje tej funkcji?

Tak. W myśl nowego Statutu Przewodniczący Stowarzyszenia nie będzie mógł być jednocześnie Prezesem Zarządu. Będzie organem nadrzędnym i to on będzie wnioskował o powołanie Prezesa Zarządu, ten z kolei wnioskuje do Rady Głównej o powołanie członków Zarządu. Zarząd wybiera Rada Główna i koordynuje jego działania, podejmując uchwały, które Zarząd jest zobowiązany realizować.

Zmienia się też nazwa. Projekt nowego Statutu te sprawy porządkuje. Zgodnie z obecnym Statutem tryb wyboru Przewodniczącego jest inny niż Zarządu. Przewodniczącego wybiera bezpośrednio Walne Zebranie, a więc de facto jest to wybór Przewodniczącego Stowarzyszenia, a nie Przewodniczącego Zarządu.

Jak zmieniają się kompetencje Przewodniczącego Stowarzyszenia?

W projekcie nowego Statutu są precyzyjne zapisy mówiące, że Przewodniczący kieruje działalnością Stowarzyszenia i reprezentuje Stowarzyszenie na zewnątrz. Na wniosek Zarządu może zawiesić Radę Oddziału w razie stwierdzenia, że jej działalność jest sprzeczna z założeniami ideowymi Stowarzyszenia, Statutem, bądź uchwałami władz naczelnych. Te kompetencje były dotychczas przypisane Prezydium, Z.G. W myśl zapisów w projekcie Statutu Przewodniczący Stowarzyszenia powołuje pełnomocnika do kierowania oddziałem w przypadku zawieszenia w czynnościach Rady Oddziału Okręgowego i jest zobowiązany do złożenia sprawozdania z podjętych czynności na najbliższym posiedzeniu Rady Głównej.

Czy projekt Statutu przewiduje zmiany na najniższym szczeblu struktury organizacyjnej, w zespołach formacyjno-zadaniowych?

Zespoły formacyjno-zadaniowe istnieją w praktyce działania naszej organizacji od kilkunastu lat. Nie mają one jednak formalnego umocowania w Statucie. Według proponowanego projektu Statutu zespół formacyjno-zadaniowy ma być podstawową jednostką organizacyjną. Będzie on powoływany uchwałą Rady Okręgowej.

Takie usytuowanie zespołu formacyjno-zadaniowego wynika stąd, że w wielu środowiskach funkcjonuje kilka osób związanych ze Stowarzyszeniem, realizujących jego cele i zadania. Grupa ta nie spełnia jednak wymogu liczbowego, aby zostać zarejestrowana jako oddział. Obecny Statut, a utrzymano ten wymóg w projekcie nowego, określa tę liczbę na 20 osób, zorganizowanych w dwa zespoły formacyjno-zadaniowe. Częste są sytuacje, że pojedyncze osoby, zgodnie z obowiązującym Statutem, są przypisywane do innych środowisk, oddziałów niż miejsce ich zamieszkania i społecznej aktywności. Pozostają oni pojedynczymi członkami, a nie formalną strukturą, która może być partnerem dla instytucji zewnętrznych – wójta, burmistrza, parafii. Dlatego projekt Statutu nadaje możliwość powołania zespołu formacyjno-zadaniowego już wtedy, gdy są minimum 3 osoby, zespół może bowiem liczyć od 3 do 10 osób i wybiera ze swego grona przewodniczącego.

Drugą przesłanką przemawiającą za statutowym umocowaniem zespołów formacyjno-zadaniowych jest podejmowanie przez te zespoły specjalistycznej problematyki w ramach oddziału. Chodzi tu np. o realizację celów Stowarzyszenia we współpracy z organami samorządu terytorialnego.

Powołanie zespołów formacyjno-zadaniowych stwarza szansę rozwoju Stowarzyszenia, sankcjonuje bowiem możliwość funkcjonowania mniejszych wspólnot, które będą mogły tworzyć wspólnoty większe – oddziały gminne, miejskie i okręgowe.

Kształtowanie kadr członkowskich to podstawowa sprawa dla rozwoju i przyszłości każdej organizacji. Jaką procedurę nadawania praw członkowskich Stowarzyszenia przewiduje projekt Statutu?

Członkami Stowarzyszenia mogą być osoby pełnoletnie, obywatele polscy, katolicy, stale związani z terytorium Rzeczypospolitej Polskiej miejscem zamieszkania, bądź wykonywaną praca.

Proponujemy też zmianę procedury przyjęcia w poczet członków. Obecnie należy to do kompetencji zarządów oddziałów terenowych. W projekcie Statutu kompetencje tę przypisano Radom Oddziałów Okręgowych. Projektodawcy wychodzą tu z założenia, że Stowarzyszenie ma być organizacją elitarną, a każdy członek ma być gwarantem realizacji celów Stowarzyszenia i przenoszą te kolegialne decyzje do kompetencji wyższej struktury.

Dodam, że obecny Zarząd Główny podjął już uchwały idące w tym kierunku, jak choćby wprowadzając zasadę organizowania spotkań informacyjnych dla nowo przyjmowanych członków, w praktyce bowiem okazywało się, że ludzie wstępujący do Stowarzyszenia nie mieli pełnej świadomości, co do istoty i programu naszej organizacji.

Jakie unormowania przewidziano w sprawach styku z Kościołem katolickim?

Jesteśmy Stowarzyszeniem katolickim, które w zakresie celów programowych i sposobu ich realizacji podlega również jurysdykcji kościelnej.

W projekcie znalazł się zapis doprecyzowujący tryb mianowania asystentów kościelnych, mówiący, że godnie z odpowiednimi przepisami prawa kanonicznego, Krajowy Asystent Kościelny dla Stowarzyszenia jest mianowany przez Konferencję Episkopatu Polski. Asystenci diecezjalni mogą być powoływani dla danej diecezji, jeżeli na jej terenie istnieją struktury Stowarzyszenia.

Czy zachowano wyróżnienia i odznaczenia honorowe Stowarzyszenia?

Tu jest niewielka zmiana; dziś organem przyznającym wyróżnienia i odznaki jest Prezydium Zarządu Głównego, ponieważ funkcja ta znika, w projekcie Statutu, kompetencję tę przypisano Przewodniczącemu Stowarzyszenia. Możliwość wnioskowania zaś mają Rada Główna, Rady Oddziałów Okręgowych, Zarząd i Przewodniczący Stowarzyszenia. Do nadania odznaki czy wyróżnienia niezbędna jest opinia Zarządu.

Jak, w związku ze zmianami w strukturze zarządzania Stowarzyszeniem, określono wykonywanie prawa wspólnika?

Stowarzyszenie jest właścicielem 100 procent akcji Spółki Inco Veritas i założycielem Fundacji Kultury Civitas Christiana. Pod rządami obecnego Statutu Prezydium Zarządu Głównego pełni funkcję Zgromadzenia Akcjonariuszy. Według zapisu w projekcie Statutu Zgromadzenie Wspólników tworzą: Przewodniczący Stowarzyszenia, Przewodniczący Rady Głównej i Sekretarz Rady Głównej.

Oświadczenia woli w imieniu Stowarzyszenia będą mogli składać: Przewodniczący Stowarzyszenia i Prezes Zarządu lub osoba przez niego wyznaczona.

Zatrzymajmy się jeszcze nad przepisami przejściowymi i przepisami o zakończeniu działalności przez Stowarzyszenie. Jak to rozstrzyga projekt nowego Statutu?

W paragrafie 40 jest zapis, że Stowarzyszenie może być rozwiązane po uprzednim powiadomieniu Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski na podstawie uchwały Walnego Zebrania powziętej większością 2/3 głosów przy obecności co najmniej połowy delegatów. Jest to konsekwencja faktu, że jesteśmy stowarzyszeniem katolickim i w części odnoszącej się do celów, zadań i sposobów ich realizacji jurysdykcyjnie jesteśmy podporządkowani Kościołowi hierarchicznemu.

Jest też zmiana zapisu o przeznaczeniu majątku rozwiązywanego Stowarzyszenia. W projekcie Statutu mówi się, że rozwiązując Stowarzyszenie Walne Zebranie decyduje, w porozumieniu z Konferencją Episkopatu Polski, o przeznaczeniu majątku rozwiązywanego Stowarzyszenia.

Jaka jest procedura wprowadzania proponowanych zmian statutowych?

W projekcie Statutu nie ma zapisu o konieczności natychmiastowego przeprowadzenia nowych wyborów. W paragrafie 41 jest natomiast zapis: W dniu wejścia w życie nowego Statutu Zarządy wszystkich szczebli stają się Radami Oddziałów i pełnią swe funkcje do końca kadencji. Również członkowie Rad Oddziałów pełnią swe funkcje do końca kadencji tych rad.

Zdecydowano się na płynne przejście pod rządy nowego Statutu?

Przesądził o tym funkcjonalny charakter wprowadzanych zmian, które w swej większości są konsekwencją dostosowania do prawa zewnętrznego. W strukturze władz Stowarzyszenia najważniejsze jest wprowadzenie nowego ciała – Zarządu Stowarzyszenia. Ważne jest też odstąpienie od związania Stowarzyszenia z podziałem administracyjnym kraju. Kolejny nowy element nowego prawa Stowarzyszenia to zespoły formacyjno-zadaniowe, pozwalające na funkcjonowanie małych grup członkowskich, które jako usankcjonowane w Statucie, stają się partnerem dla samorządu terytorialnego, parafii i innych organizacji społecznych oraz dają szansę na podejmowanie specjalistycznej problematyki w ramach oddziału.

Artykuł ukazał się w numerze 04/2008.