4–8 maja odbył się w Radomiu II Tydzień Społeczny zorganizowany przez Katolickie Stowarzyszenie „Civitas Christiana” we współpracy z Diecezjalnym Instytutem Akcji Katolickiej. Cykl wykładów i paneli dyskusyjnych odnosił się do dwudziestej rocznicy pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych w Polsce i był próbą refleksji nad różnymi aspektami okresu Trzeciej Niepodległości.

Tydzień Społeczny poprzedziła Msza św. pod przewodnictwem biskupa Edwarda Materskiego. Po nabożeństwie odbył się wykład na temat „Kolejne dwudziestolecie Polski odrodzonej – bilans i porównanie” profesora Jana Żaryna. Porównał on okres dwudziestolecia międzywojennego z dwudziestoleciem po 1989 roku.

Na początku procesu transformacji niektóre środowiska najbardziej obawiały się przywiązania do wartości chrześcijańskich i patriotycznych w polskim społeczeństwie stwierdził prof. Żaryn. Odnosząc się do kwestii związanych z rozpoczęciem obrad Okrągłego Stołu uznał je za sposób obarczenia środowisk niepodległościowych odpowiedzialnością za koszty przemian. Jako sukces dwudziestolecia wolnej Polski wymienił przede wszystkim zmianę świadomości obywateli oraz troskę o „odzyskanie pamięci historycznej”. Po wykładzie padło wiele pytań związanych z działalnością Instytutu Pamięci Narodowej, sprawami lustracji oraz dekomunizacji.

Drugi dzień poświęcony był roli mediów w społeczeństwie demokratycznym oraz przemianach ustrojowych. W wykładzie o. profesor Leon Dyczewski podkreślił zależność, jaka występuje pomiędzy społeczeństwem demokratycznym a mediami. Zdaniem Ojca Profesora, media są czynnikiem niezbędnym dla rozwoju autentycznej demokracji. Zadaniem mediów jest natomiast wspieranie wszechstronnego rozwoju człowieka, racjonalne zaangażowanie obywateli w troskę o dobro wspólne oraz zaangażowanie i współpraca wszystkich obywateli. W kolejnej części poruszył kwestię podziału rynku medialnego na sektor komercyjny, publiczny, społeczny i obywatelski.

W drugiej części spotkania uczestniczyli znani publicyści, komentatorzy naszego życia publicznego. Piotr Semka mówił między innymi o presji wydawców w stosunku do dziennikarzy, która jest często przejawem autocenzury. Obok tego zjawiska poruszył problem „polityzacji” mediów, czyli przewagi wśród dziennikarzy osób o poglądach liberalno-lewicowych. Zdaniem publicysty „Rzeczpospolitej”, w mediach dominuje prywatny interes niszczący wolność słowa.

Rafał Ziemkiewicz odniósł się do problemu monopolu na rynku medialnym, który przez długi czas stworzył możliwość budowania politycznej cenzury. Stwierdził, iż media uzależnione od władzy i pieniędzy przestają pełnić funkcję pośrednika w społeczeństwie.

Ks. Zbigniew Niemirski mówił, iż dla mediów katolickich w Polsce wyzwaniem jest szybkość tworzenia informacji. Zwrócił uwagę na problem, który pojawił się na początku lat 90.: awangardowego wytyczania nowych kierunków przez media i zachowania tradycyjnej tożsamości Kościoła.

Uczestnikami jednego z paneli byli: dr Tomasz Żukowski i poseł Jarosław Gowin |
Fot.Marian Ćwik

W spotkaniach dotyczących mediów wzięło udział najwięcej uczestników. Może to być odpowiedzią na pytanie zawarte w temacie panelu publicystów: „Media w polskich przemianach ustrojowych – czwarta czy pierwsza władza?”.

Kolejny dzień dotyczył podejścia do demokracji w Katolickiej Nauce Społecznej oraz oceny przemian demokratycznych ostatniego okresu. Wykład wygłosiła profesor Aniela Dylus z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. Poruszyła kwestię kompromisu w świecie polityki oraz konieczności uczestnictwa w podejmowaniu decyzji. Podkreślała, że chrześcijanin nie może być obojętny wobec otaczającej go rzeczywistości i musi ją współkształtować.

O osiągnięciach, porażkach i perspektywach polskiej demokracji rozmawiali dr Jarosław Gowin, poseł na Sejm RP, oraz dr Tomasz Żukowski, doradca Prezydenta RP.

Poseł Jarosław Gowin zwrócił uwagę na to, że demokracja została „wypłukana” z wszelkich wartości. Poruszył temat prac nad ustawą dotyczącą in vitro. Według niego brak rozwiązań w tej sprawie jest przejawem tchórzostwa oraz strachu przed utratą popularności przez polityków. Podczas wystąpienia przedstawił postulat budowania chrześcijańskiego społeczeństwa obywatelskiego. Zakłada ono uczestnictwo w różnych obszarach życia społecznego, między innymi w polityce, mediach i gospodarce. Istotnym elementem ma być zagospodarowanie tych obszarów przez osoby kierujące się chrześcijańskim systemem wartości.

W spotkaniach uczestniczyli licznie mieszkańcy Radomia |
Fot.Marian Ćwik

Jarosław Gowin mówił również o znaczeniu pontyfikatu Jana Pawła II dla kształtowania się demokracji w Polsce. Wskazał na współzależność poziomu wiary oraz zaangażowania społecznego i politycznego. „Im wyższy poziom religijności, tym większy udział Polaków w wyborach, którzy statystycznie chętniej głosują na ugrupowania umiarkowane. Ponadto ludzie wierzący, częściej niż niewierzący, angażują się w działalność organizacji pozarządowych. Ewenementem w skali europejskiej jest fakt, że w polityce od kilku lat w kraju dominują ugrupowania odwołujące się do dziedzictwa Jana Pawła II i „Solidarności”.

Dr Tomasz Żukowski wymienił jako osiągnięcie ostatniego dwudziestolecia wprowadzenie przepisów dotyczących ochrony życia ludzkiego, choć stwierdził, że jest jeszcze wiele do zrobienia w tym zakresie. W okresie tym zdaniem dr. Żukowskiego nie ukształtowały się elity polityczne na wysokim poziomie i niski jest poziom debaty publicznej.

W kolejnym dniu zorganizowane zostało spotkanie panelowe prowadzone przez Jana Pospieszalskiego o zaangażowaniu społecznym i politycznym młodzieży w 1989 roku i dwadzieścia lat później. Jego celem była konfrontacja doświadczeń osób, które miały możliwość współuczestniczenia w przemianach początku lat 90. z tymi, którzy mogli już dorastać w wolnym kraju.

Podczas spotkania zostały zaprezentowane fragmenty trzech filmów. Dwa pierwsze pozwoliły zestawić walkę o prawdę podczas lekcji historii w peerelowskiej szkole z dzisiejszymi dążeniami do zrobienia kariery w polityce za wszelką cenę. Trzeci przedstawiał tragiczne wydarzenia z 1984 roku ze szkoły w Miętnem koło Garwolina, podczas których kilkaset osób protestowało ponad trzy miesiące przeciwko zdjęciu krzyży ze ścian szkolnych.

Prezentacje filmowe podnosiły problem zaangażowania społecznego i ponoszonych z tego tytułu kosztów. Były wstępem do dyskusji na temat zaangażowania zaproszonych gości, wśród których był poseł Paweł Poncyljusz, zastępca burmistrza Świdnika Tomasz Szydło oraz redaktorka KAI Magdalena Galek i Michał Wojutyński z Fundacji Odpowiedzialność Obywatelska.

Mszę św. na zakończenie tygodnia odprawił i wygłosił kazanie ks. infułat Jerzy Banaśkiewicz. Kapłan ten wspierał „Solidarność” od lat 80.

Po Mszy św. odbył się wykład profesora Zbigniewa Stawrowskiego „Etyczny sens doświadczenia solidarności”. Mówił on, iż wśród różnorodnych doświadczeń uczestników pierwszej „Solidarności” zasadnicze było poczucie niezwykle głębokiej wspólnoty. Wspólnota ta została nazwana przez prelegenta wspólnotą etyczną, skoncentrowaną wokół wspólnych wartości, jakby ignorującą wroga, w przeciwieństwie do wspólnoty nazwanej polityczną, która wprowadza podział na my, należący do wspólnoty i oni, nasi wrogowie.

Marszałek Zbigniew Romaszewski również mówił, że „Solidarność” to doświadczenie wyjątkowe, trudne do przekazania w obecnych czasach, kiedy liczy się przede wszystkim indywidualny sukces, do którego prowadzi bezwzględne działanie. Mówił, że tym, co łączyło wtedy wszystkich i co określało słowo „solidarność”, była ogólna życzliwość. Po spotkaniu padło wiele pytań związanych z aktualną sytuacją polityczną oraz sprawami dotyczącymi przekształceń własnościowych w Polsce.

Wykłady i dyskusje panelowe odbywały się w kościele pw. Matki Bożej Miłosierdzia przy ul. Ks. Staniosa. Jako imprezę towarzyszącą Miejska Biblioteka Publiczna zorganizowała spotkanie autorskie z Rafałem Ziemkiewiczem. Teksty wykładów zostaną wydane w formie książkowej.

Patronami honorowymi II Tygodnia Społecznego byli abp Zygmunt Zimowski, prezydent Radomia Andrzej Kosztowniak oraz Zarząd Regionu NSZZ „Solidarność” Ziemia Radomska. Patronatem medialnym radomskie obchody objęły Radio Plus i „Gość Niedzielny”.

Michał Wojutyński

Artykuł ukazał się w numerze 06-07/2009.