Podczas XXV Ogólnopolskiej Pielgrzymki Katolickiego Stowarzyszenia “Civitas Christiana” do Gniezna, Rada Główna organizacji podjęła okolicznościową uchwałę w związku z przypadającą w tym roku 100. rocznicą odzyskania przez Polskę niepodległości. O patrzeniu na patriotyzm jutra w kontekście Biblii i nauczania Kościoła, mówił przewodniczący Tomasz Nakielski.

– U grobu św. Wojciecha chcemy napełnić się duchowo i szukać inspiracji w działaniach, szczególnie tych podejmowanych w wymiarze patriotycznym – mówił Tomasz Nakielski, przewodniczący Katolickiego Stowarzyszenia “Civitas Christiana”, otwierając posiedzenie Rady Głównej. Przewodniczący zwrócił uwagę, że w dorocznym pielgrzymowaniu organizacji do Gniezna, ten rok jest szczególny, z uwagi na przypadający jubileusz polskiej niepodległości.

Patriotyzm inspirowany Biblią

Przewodniczący Nakielski stwierdził, że jeżeli chcemy być katolickim stowarzyszeniem, działającym patriotycznie, rzeczą kluczową jest, byśmy szukali inspiracji nie w ideologii czy polityce, a w Piśmie Świętym i dokumentach Kościoła. Jak zauważył T. Nakielski, biblijnych przykładów w tym zakresie jest wiele, jak starotestamentalna postać Estery, która wstawiła się za własnym narodem zagrożonym zagładą w Babilonie. – Ale przecież także prorocy: Izajasz, Jeremiasz, Nehemiasz, jeżeli przeczytamy ich księgi zawierające opis bólu niewoli Izraela, czy walkę Mahabeuszy o wolność narodu i przestrzeganie Bożych praw, tych wątków patriotycznych znajdziemy niezwykle dużo – mówił Tomasz Nakielski. Podobnych postaci nie brak także w Nowym Testamencie, gdzie T. Nakielski wskazał samego Jezusa Chrystusa. – Najczęściej Jezus mówi o Ojczyźnie Niebieskiej, ale pamiętamy wiele różnych obrazów z Ewangelii, pokazujących Jego przywiązanie do swojej narodowości. – Myślę, że najpiękniejszym przykładem patriotyzmu jest płacz Jezusa nad Jerozolimą, której zburzenie przepowiedział Bóg – mówił Nakielski.

Kościół wskazuje na miłość ojczyzny

Kościół w swoim nauczaniu od wieków pochyla się nad zagadnieniem miłości do ojczyzny. Przewodniczący Nakielski przywołał postać św. Tomasza, który ujmuje patriotyzm jako cnotę społeczną. Sięgając do nieco bliższej rzeczywistości, przewodniczący wskazał papieża Leona XIII przypominającego, że patriotyzm ma swoje źródło w prawie naturalnym, a więc wpisanym przez Boga w porządek stworzenia. Także papież Pius X nauczał, że patriotyzm stanowi obowiązek człowieka wynikający wprost z Dekalogu. Tomasz Nakielski wykazał, że tę prawdę potwierdził też papież Jan Paweł II w książce Pamięć i Tożsamość, gdzie Ojciec Święty powołuje się na IV przykazanie Dekalogu, odnoszące się również do miłości ojczyzny: “Jeśli pytamy o miejsce patriotyzmu w Dekalogu, to odpowiedź jest jednoznaczna: wchodzi on w zakres czwartego przykazania, które zobowiązuje nas, aby czcić ojca i matkę. Jest to ten rodzaj odniesienia, który język łaciński wyraża terminem pietas, podkreślając wymiar religijny, jaki kryje się w szacunku i czci należnym rodzicom”.

Również w soborowej konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes – mówił T. Nakielski – znajdujemy potwierdzenie troski Kościoła o właściwy wymiar patriotyzmu: “Niech obywatele pielęgnują wielkodusznie i wiernie miłość Ojczyzny. Jednak bez ciasnoty duchowej, tak by zawsze mieli również wzgląd na dobro całej rodziny ludzkiej, którą łączą w jedno różne więzy między plemionami, ludami i narodami”.

Odniesienia do państwa i wspólnoty narodowej zawierają się w bogatej spuściźnie katolickiej nauki społecznej, której praktyczny wymiar stanowi misję “Civitas Christiana”. Przewodniczący przywołał wystąpienie Jana Pawła II w UNESCO (2.06.1980 r.), który przypominał, że “Naród jest tą wielką wspólnotą ludzi, których łączą różne spoiwa, ale nade wszystko kultura. Naród istnieje z kultury i dla kultury”. – Te dwie kategorie, wspólnota i kultura, są niezwykle ważne i w katolickiej nauce społecznej często przywoływane – zauważył przewodniczący. 

Katolicka nauka społeczna o patriotyzmie

Tomasz Nakielski zwrócił też uwagę, że zgodnie z katolicką nauką społeczną, państwo jako cel winno wyznaczać sobie realizację zasady dobra wspólnego, w oparciu o wartość życia społecznego jaką stanowi sprawiedliwość, zaś celem narodu jest realizacja postulatów wynikających z miłości społecznej. Ważne kierunki w tym zakresie wyznacza też ostatni dokument Komisji ds. społecznych Konferencji Episkopatu Polski pt. “Chrześcijański kształt patriotyzmu”, gdzie pasterze Kościoła w Polsce wskazują w tym kontekście na nieocenioną rolę rodzin: “Dziś zatem patriotyzm wyrażać się powinien w życiu naszych rodzin, które są pierwszą szkołą miłości, odpowiedzialności i służby bliźniemu. Przestrzenią, w jakiej codziennie zdajemy egzamin z patriotyzmu są miejsca, gdzie toczy się nasze codzienne życie – gmina, parafia, szkoła, zakład pracy, wspólnota sąsiedzka i lokalna. Wszędzie tam patriotyzm wzywa nas do życzliwości, solidarności, uczciwości i troski o budowanie wspólnego dobra”. Patriotyzm wg polskich hierarchów wyraża się również w naszej postawie obywatelskiej; “w szacunku dla prawa i zasad, które porządkują i umożliwiają życie społeczne, jak – przykładowo – rzetelne płacenie podatków; w zainteresowaniu sprawami publicznymi i w odpowiedzialnym uczestnictwie w demokratycznych procedurach; w sumiennym i uczciwym wypełnianiu obowiązków zawodowych; pielęgnowaniu pamięci historycznej, szacunku dla postaci i symboli narodowych; w dbałości o otaczającą nas przyrodę; w zaangażowaniu w samorządność i działania licznych organizacji, w podejmowaniu różnych inicjatyw społecznych” – przytoczył fragment dokumentu Tomasz Nakielski.

– Dzisiaj Kościół potrzebuje wspólnot, które są mocno zaangażowane w sprawy społeczne i patriotyczne, ponieważ potrzebuje apostołów, którzy będą ewangelizować rzeczywistość społeczną. Niezwykle ważna jest modlitwa i formacja wewnętrzna, ale potrzeba też apostolskiej odwagi wychodzenia na zewnątrz. Jako Stowarzyszenie podejmujemy wysiłek, by tą rzeczywistość ewangelizować – na miarę naszych sił, zdolności i możliwości – podsumował Tomasz Nakielski. Na zakończenie wystąpienia przewodniczący skierował wyrazy wdzięczności dla wszystkich członków “Civitas Christiana”, którzy w swoich środowiskach z zaangażowaniem podejmują inicjatywy o charakterze patriotycznym, wkładając w nie wiele wysiłku, ale przede wszystkim serca. Na poziomie centralnym Stowarzyszenie zorganizowało w ostatnim czasie konferencję historyczną w Wyższej Szkole Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu nt. “Polskie drogi do niepodległości”, za co Tomasz Nakielski również podziękował osobom zaangażowanym.

Uchwała okolicznościowa “Civitas Christiana” na 100-lecie niepodległości Polski

Najwyższe władze organizacji podjęły okolicznościową uchwałę z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, której treść zgromadzeni przyjęli poprzez aklamację. Treść dokumentu odczytał wiceprzewodniczący Katolickiego Stowarzyszenia “Civitas Christiana” Romuald Gumienniak. W dokumencie przypomina się o “jedności Kościoła i narodu w dążeniu, odzyskaniu i utrwalaniu niepodległości naszej ojczyzny”. Autorzy uchwały zauważają, że Kościół rzymskokatolicki na stałe wpisał się w dzieje Polski, od początku istnienia państwa, niejednokrotnie pozostając jedyną instytucją ogólnonarodową. – Był on powiernikiem i depozytariuszem polskich tradycji państwowych, chronił i pielęgnował język ojczysty, który stanowi fundamentalny czynnik tożsamości narodowej Polaków – czytamy w dokumencie.

W uchwale podkreśla się znaczący wpływ Kościoła na zachowanie kodu kulturowego narodu w czasie dziejowych zawirowań. Język, wyznanie wiary, obrzędy religijne, życie etyczno-moralne, zwyczaje oraz wspólne tradycje kościelne i historyczne przetrwały w dużej mierze dzięki działalności formacyjno-edukacyjnej Kościoła.”Kościół stał się czynnikiem integrującym w rozdartym granicami zaborczymi społeczeństwie polskim. Był z narodem, prowadząc go ku odzyskaniu niepodległości ojczyzny” – czytamy.

Na drodze do niepodległości i w procesie wzrastania do odpowiedzialnej wolności, nieoceniona była rola duchowieństwa i nauczanie wielkich pasterzy, jak kard. Edmund Dalbor, kard. August Hlond, kard. Stefan Wyszyński, kard. Józef Glemp – określonych w uchwale jako “Prymasi czasów przełomu”. – Prorockie przesłanie Prymasa Tysiąclecia, które przez lata dawał nadzieję pokoleniom Polaków, mimo upływu lat wciąż pozostaje aktualne. Pragniemy, aby jego nauczanie i troska o dobro wspólne były lekarstwem na polskie niepokoje, podziały, waśnie i spory, relatywizm i liberalizm, a świadectwo życia i heroiczność cnót, zachętą i umocnieniem miłości do Chrystusa, Jego Matki i naszej ojczyzny – piszą autorzy dokumentu.

– Przez ostatnie dwudziestolecie realizowaliśmy misję i posłannictwo naszego Stowarzyszenia, budując jego wspólnotowy charakter oraz utrwalając jego misję i rolę w niepodległej Rzeczypospolitej. Jako ogólnopolska organizacja formacyjno-edukacyjna, w łączności z pasterzami Kościoła, pragniemy dzisiaj i w przyszłości dbać o więź polskości z katolicyzmem, nadając odpowiedni kształt patriotyzmowi pokoju, aby wyrażał się w przywiązaniu i szacunku do niepodległego państwa oraz w wypełnianiu obywatelskich powinności. Wierni wskazaniom naszego Patrona, autora ABC Społecznej Krucjaty Miłości, pragniemy budować “Civitas Christiana”, chrześcijańską społeczność obywatelską, solidarne państwo, służące pełnemu rozwojowi każdego człowieka, jako osoby żyjącej we wspólnocie rodziny, Polski i Europy  – deklarują w uchwale władze Katolickiego Stowarzyszenia “Civitas Christiana”.

W posiedzeniu Rady Głównej Stowarzyszenia wzięli udział przedstawiciele władz naczelnych, zaproszeni członkowie z oddziałów okręgowych oraz duchowni: ks. kan. Jan Kasprowicz, kustosz Sanktuarium św. Wojciecha w Gnieźnie, ks. dr Dariusz Wojtecki, krajowy asystent “Civitas Christiana” oraz specjalnie zaproszony gość z Kazachstanu, bp Tomasz Bernard Peta – ordynariusz archidiecezji w Astanie.

tekst / fot.: Marcin Kluczyński

mk