20 lat temu dobiegała końca epoka dyktatury komunistycznej w Polsce. 04.06.1989 r. odbyły się wybory, w których Polacy zagłosowali tak, jak im nakazywało sumienie: za Polską i prawdą. Już po kilku dniach okazało się, że posłowie i senatorowie koncesjonowanej opozycji, wybrani do Parlamentu w wyniku porozumień przy „okrągłym stole”, nawołują do wyborów uzupełniających, w których do Sejmu mają wejść przedstawiciele władz PRL. Po raz pierwszy okazało się wówczas, że jesteśmy zakładnikami układu politycznego, który neguje prawdę i Polskę, a opowiada się za kontynuacją PRL w innej formie.

Dziś, po 20 latach, w oparach skandalu i nagonki na instytucje, mające wyjawić prawdę o tamtym okresie, zauważamy, że PRL wcale się nie skończył, a metody działania władzy są podobne, jeśli nie identyczne.

W PRL-u funkcjonowała jednak grupa ludzi, którzy w żadnym z okresów jego istnienia nie poszli na ugodę z władzą, a po zdemaskowaniu układu, utworzonego po 1989 r., również pozostali nieulękli. Należeli do niej ludzie rozmaitych profesji, ale połączeni jednym: prawda pozostała dla nich jedynym punktem odniesienia, a Polska – najwyższą wartością.

Jedną z takich osób był Piotr Skórzyński.

Dziś, w 2009 r., w rok od zakończenia jego ziemskiej wędrówki, chcemy zainicjować proces pokazywania i wyróżniania osób, którzy ani w PRL-u przed 1989 r., ani po 1989 r. nie dały się omamić jakąś „wersją prawdy” czy jakimś innym niż rzeczywisty, kształtem Polski i z całych swoich sił duchem, słowem i czynem ukazywały, co jest dla nich prawdziwą wartością. Chcemy te osoby honorować skromnymi medalami „Nieulękłym w dążeniu do prawdy” my, przyjaciele i sojusznicy Piotra Skórzyńskiego, w trosce o to, aby pamięć o tym szlachetnym i nieulękłym intelektualiście i artyście pozostała niezatarta i niezmanipulowana.

Piotr Skórzyński ur. 11.01.1952 r. w Warszawie. Studiował filozofię, socjologię i polonistykę. W latach 70. pracował w Redakcji Literackiej Polskiego Radia, gdzie tworzył audycje literacko-artystyczne. Napisał kilka scenariuszy do filmów krótkometrażowych (1979-1980). W latach 1980-1981 działał w Regionie Mazowsze NSZZ „Solidarność”, po 13.12.1981 r. był internowany w Białołęce do maja 1982 r. W latach 1982-1988 był współtwórcą audycji Radia „Solidarność”, publikował w prasie podziemnej.

Autor kilkuset tekstów, zamieszczonych m.in. w paryskiej Kulturze, tygodniku Ład. Po 1989 r. był kierownikiem działu kultury Tygodnika „Solidarność”, Współpracował z: Nowym Światem, Naszą Polską, Głosem, Najwyższym Czasem. Publikował w takich pismach, jak: Arcana, Arkusz, Akcent, Więź, Ethos, Forum Akademickie, Kultura, Literatura, Magazyn Literacki, Nowe Książki, Odra, Opcja na prawo, Powściągliwość i Praca, W drodze, Przegląd Polityczny, Fronda, Gwiazda Polarna, Nowe Państwo, Opcje, Topos, Tradycja, Tygiel Kultury, Tytuł, Rzeczpospolita. Był członkiem Zarządu Fundacji Radia Solidarność.

Autor książek: „Jeśli będziesz ptakiem” (Przedświt, 1988). „Na obraz i podobieństwo. Paradygmat materializmu” (Adam Marszałek, Toruń 2002), „Pejzaże pamięci” (Miniatura, Kraków 2004)

3.06.2008 r. odebrał sobie życie. W pozostawionym liście, adresowanym do żony, napisał: „Nie mogę godzić się na nikczemnienie świata. I już tylko tyle mogę zrobić, żeby w nim nie być”. Ostatnie jego teksty, opublikowany w Rzeczpospolitej „Porucznika Rawicza definicja człowieczeństwa” i w Naszej Polsce felieton z cyklu „Refleksy” ukazały się już po jego śmierci. W komputeropisie pozostała jego monumentalna, przenikliwa książka „Intelektualna historia ťzimnej wojnyŤ”.

Kapituła w składzie: Joanna Waliszewska – honorowa przewodnicząca, Radosław Kierełowicz-Kieryłowicz – twórca idei medalu „Opoka”, Wojciech Piotr Kwiatek – sekretarz i Izabela Brodacka-Falzman postanowiła uhonorować w pierwszej edycji nagrody im. Piotra Skórzyńskiego następujące osoby:

Opoką Ducha: Ks. Stanisława Olafa Małkowskiego, ur. 29.07.1944 r. w Woli Korytnickiej. Absolwenta Wydziału Socjologii UW (1969). Kapłana od 1976 r. Współpracownika i kapelana opozycji. Sygnatariusza „Listu 59”. Uczestnika strajku w Stoczni Gdańskiej. Aresztowanego na krótko 13.12.1981 r., znajdował się na liście księży, przeznaczonych do likwidacji przez SB, sporządzonej przed płk Adama Pietruszkę, publicystę prasy podziemnej. Dla jego ochrony w 1983 roku przeniesiono go do posługi na Cmentarzu Północnym w Warszawie. Po 1989 r. pracował w warszawskich parafiach. Przez 10 lat był wolontariuszem duszpasterstwa więziennego w Areszcie Śledczym na Białołęce oraz pracował z dziećmi niepełnosprawnymi.

Za wypowiedzi popierające lustrację w Kościele 24 01 2007 r. odsunięto go czasowo od posługi duszpasterskiej. Za wstawiennictwem biskupa Mariana Dusia przywrócono do posługi w kościele na Wólce Węglowej.

Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski (2006). Uwieczniony na tablicy, poświęconej kapelanom Solidarności w kościele św. Katarzyny na Służewie.

Opoką Słowa: Jerzego Narbutta, ur. 25.10.1925 r. w Warszawie. Absolwenta Wydziału Filozoficznego UW. Debiutował on na łamach Tygodnika Powszechnego w 1957 r. Pisał do większości tytułów prasy katolickiej, oprócz prasy PAX-owskiej. Za podpisanie „Listu 59”. zakazano mu publikowania w prasie, pisał wówczas w podziemnym „Zapisie”. W 1980 r. napisał słowa do hymnu „Solidarności”. Zjazd NSZZ „Solidarność” w 2000 r. zatwierdził pieśń jako oficjalny hymn Związku. W 1981 r. przyłączył się do Komitetu Obrony Więzionych za Przekonania Zofii i Zbigniewa Romaszowskich, był członkiem rozwiązanego 13.12.1981 r. Związku Literatów Polskich. W stanie wojennym ukrywał się w klasztorach kapucynów w Serpelicach i Lubartowie. W latach 80. publikował w prasie podziemnej. Od 1990 r., publikował w Ładzie, Tygodniku Solidarność, Naszej Polsce.

Drukiem ukazały się następujące jego książki: zbiór poezji: „Trochę wierszy” 1997; „Awantury polemiczne” 2000; „Od Kraszewskiego do Parnickiego” 2000; „Spory o słowa, spory o rzeczy” 2001; „Druga twarz portretu” 2002; „Dwa bunty” 2003; „Benefis” 2004; „Wyrzucony na brzeg życia” 2005.

Laureat nagród: Leszka Proroka, ministra KiDN, Kawaler Krzyża Komandorskiego Orderu Odrodzenia Polski (2006).

Opoką Czynu: Jacka Karpińskiego, ur. 9.04.1927 r. w Turynie, żołnierza AK uczestnika Powstania Warszawskiego. W 1951 r. ukończył Wydział Elektroniki PW. Stypendysta UNESCO w USA (1961-1962), ukończył Harvard oraz MIT. Konstruktor: nadajników radiowych (1951), pierwszych systemów USG (1954), komputerów: AAH (1957), AKAT-1 (1959), PERCEPTRONu (1964), KAR-65 (1965), pierwszego w świecie komputera osobistego K-202 (1969), po 1970 r. w produkcji. Decydenci z PZPR zamknęli zakład, a Jacka Karpińskiego pozbawili pracy w zawodzie. Od 1978 r. hodował trzodę chlewną. Załoga MERY wybrała go na dyrektora (1981), ale posady nie otrzymał. Tuż przed 13.12.1981 r. wyjechał do firmy Nagra w Szwajcarii, gdzie konstruował urządzenia elektroniczne. Po 1989 r. wrócił do Polski i produkował „PenReadera” – własnej konstrukcji skaner do tekstu. W wyniku zastawienia „pułapki kredytowej” bank zajął mu dom. W latach 1990-1993 był doradcą ministra finansów ds. informatyki. Od 1996 r. konstruował kasy fiskalne. Na skutek sabotażu produkcji zaniechano. Obecnie Jacek Karpiński zajmuje się programowaniem systemów sztucznej inteligencji oraz programowanie systemów rozpoznawania mowy i pisma.

Odznaczony 3 razy Krzyżem Walecznych, Krzyżem AK, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski i innymi odznaczeniami. Zasłużony Obywatel Warszawy i Wrocławia.

Wręczenie nagród „Opoki” odbędzie się 2 czerwca 2009 r. o godz. 18.00 w Sali Konferencyjnej Domu Pielgrzyma „Amicus” w Warszawie, ul. Hozjusza 2 (przy kościele św. Stanisława Kostki na Żoliborzu).

Radosław Kieryłowicz, Wojciech Piotr Kwiatek

Artykuł ukazał się w numerze 05/2009.