Sierpień

1 sierpnia 1944

W Warszawie o godz 17 wybuchło powstanie. W dwumiesiecznych walkach życie straciło ok. 25 tys. powstańców i 18 tys. Niemców. Niemcy i Rosjanie w służbie niemieckiej wymordowali ponad 100 tys. mieszkańców.

6 sierpnia 1711

Z kościoła Paulinów w Warszawie wyszła pierwsza pielgrzymka piesza na Jasną Górę jako wotum dziękczynne za uchronienie Warszawy od zarazy.

6 sierpnia 1914

Pierwsza kompania kadrowa Legionów wyrusza na wojnę z krakowskich Oleandrów.

12 sierpnia 13 99

Klęska wojsk litewsko-krzyżackich w bitwie nad Worsklą, udaremniła plany podboju Rusi Moskiewskiej.

14 sierpnia 13 85

W Krewie zawarto pierwszą unię polsko-litewską, ustanawiającą Unię personalną między Polską a Litwą w osobie króla Władysława Jagiełły jako męża królowej Jadwigi Andegawenki, chrystianizację Litwy oraz zobowiązanie do odzyskania przez Polskę ziem utraconych na rzecz Zakonu Krzyżackiego.

15 sierpnia 1920

Zwycięska kontrofensywa polska zatrzymuje u bram Warszawy natarcie bolszewików i zmusza ich do panicznej ucieczki.

20 sierpnia 1968

Początek inwazji wojsk Układu Warszawskiego na Czechosłowację. Uczestniczyło w niej także Ludowe Wojsko Polskie.

26 sierpnia 1956

W Częstochowie wierni odnowili Śluby Jasnogórskie Narodu złożone 300 lat wcześniej przez króla Jana Kazimierza w katedrze lwowskiej. Tekst nowych przygotował prymas Stefan kard. Wyszyński uwięziony przez władze komunistyczne.

28 sierpnia 1610

Wojska Stanisława Żółkiewskiego wkroczyły do Moskwy, która uznała zwierzchność królewicza Władysława Wazy.

31 sierpnia 1933

W Biskupinie nauczyciel miejscowej szkoły odkrył pozostałości osady prehistorycznej.

31 sierpnia 1980

W Gdańsku, a wcześniej w Jastrzębiu i Szczecinie podpisano porozumienia sierpniowe kończące ogólnopolską falę strajków robotniczych.

Wrzesień

1 września 1939

Najazd niemiecki na Polskę rozpoczął II wojnę światową.

2 września 1945

Powstała organizacja Wolność i Niezawisłość.

6 września 1831

Wojska carskie rozpoczęły szturm Warszawy. W okopach poległ gen. Sowiński.

8 września 1968

Podczas dożynek na Stadionie Dziesięciolecia w proteście przeciw inwazji na Czechosłowację dokonał samospalenia Ryszard Siwiec.

12 września 1682

Pod Wiedniem Armia Świętego Przymierza, dowodzona przez króla Jana III Sobieskiego, zmusiła do ucieczki armię turecką dowodzoną przez wezyra Karę Mustafę. Król atakował na czele polskiej jazdy.

12 września 1916

Na mocy porozumienia dwóch cesarzy powołano w Warszawie Radę Regencyjną, w skład której wchodzili biskup Aleksander Kakowski, książę Stanisław Ostrowski i hr. Zdzisław Lubomirski.

16 września 1658

W Hadziaczu podpisano ugodę, uznają Ruś za trzeci człon Rzeczypospolitej. Nie zatwierdził jej sejm, a Rada Perejasławska kozaków, uznała zwierzchność Moskwy nad Ukrainą.

16 września 1668

Król Jan II Kazimierz abdykował, gdyż nie był w stanie przeprowadzić reform ratujących królestwo. W mowie abdykacyjnej przestrzegał przed rozbiorami.

17 września 1253

W Asyżu odbyła się kanonizacja biskupa Stanisława ze Szczepanowic. Na cześć tego wydarzenia Wincenty z Kielc napisał hymn „Gaude Mater Polonia”.

17 września 13 74

Król Ludwik Węgierski wydał w Koszycach przywileje dla szlachty (podatkowe, administracyjne) w zamian za prawa córek Andegawenów do tronu polskiego.

17 września 1939

Armia Czerwona przekroczyła granice Polski bez wypowiedzenia wojny. Opór stawiły wojska graniczne. Trzy dni trwała obrona Grodna, w której wsławili się harcerze.

22 września 1531

Wojsko polskie pod dowództwem hetmana Jana Tarnowskiego rozbiło Mołdawian pod Obertynem. W bitwie użyto husarii, która odtąd stała się główną siłą przełamującą opór przeciwnika.

25 września 1793

Sejm grodzieński ratyfikował II rozbiór Polski.

27 września 1313

W bitwie pod Płowcami; rycerstwo polskie zmusiło Krzyżaków do zaniechania łupieżczej wyprawy na Wielkopolskę.

27 września 1605

W bitwie pod Kircholmem husaria pod dowództwem hetmana litewskiego Karola Chodkiewicza zniszczyła armię szwedzką. Król szwedzki cudem ocalał. Polacy stracili 100 żołnierzy, Szwedzi ponad 6 tys.

27 września 1773

Sejm uchwalił przekazanie dóbr skasowanego zakonu jezuitów Komisji Edukacji Narodowej. Trzy dni później sejm ratyfikował I rozbiór Polski.

opr. Radosław Kieryłowicz

Artykuł ukazał się w numerze 08-09/2008.