UCHWAŁA
ODDZIAŁU OKRĘGOWEGO KATOLICKIEGO STOWARZYSZENIA „CIVITAS CHRISTIANA”
W POZNANIU
W 100-LECIE WYBUCHU POWSTANIA WIELKOPOLSKIEGO 1918/1919

Odzyskana 11 listopada 1918 roku niepodległość, nie została dana społeczeństwu Wielkopolski. Jego wiekowe dążenie do niepodległości zrealizowano dopiero 27 grudnia 1918 roku, gdy w imię Boga i Wolności dla Ojczyzny, Wielkopolanie chwycili za broń.  To oni – powstańcy wielkopolscy 1918/1919 wywalczyli wolność, składając Ojczyźnie ofiarę z życia.

Kościół Katolicki wpisany w dzieje Państwa Polskiego, w czasie utraty niepodległości pozostał instytucją niosącą pokrzepienie, zaś w trudnych czasach walki o wolność, był ostoją walczących i depozytariuszem tradycji narodowowyzwoleńczych. Stał w awangardzie utrzymujących kod kulturowy narodu, podtrzymywał jego język w mowie, piśmie i wyznawanej wierze Ojców. Kultywował obrzędy religijne przodków, zwyczaje kościelne, oraz dbał o życie etyczno-moralne i gospodarcze. Księża katoliccy w czasie zaboru pruskiego i podczas Powstania Wielkopolskiego 1918/1919, kształtowali postawy patriotyczne Polaków, pomagali podtrzymywać ich ducha walki o polskość i nieśli im wsparcie. Pielęgnując polską mowę i skutecznie chroniąc język ojczysty, uczyli także tego, jak przetrwać ekonomiczne kryzysy i jak pokojowo walczyć o zachowanie ojcowizny. A gdy nadszedł czas walk powstańczych, pomagali rodzinom w chwilach dla nich najtrudniejszych – śmierci najbliższych, którzy polegli w walce.

Wybitnymi kapłanami, wskazującymi Wielkopolanom drogę na niwie pracy organicznej, pracy u podstaw, byli zasłużeni dla spółdzielczości dwaj wybitni kapłani: ksiądz Augustyn Szamarzewski, twórca samopomocowych kas pożyczkowych, oraz twórca spółki „Rolnik”- ksiądz Piotr Wawrzyniak. Działalność Naczelnej Rady Ludowej wspierał arcybiskup gnieźnieńsko-poznański – kardynał Edmund Dalbor. Pokojowych rozwiązań poszukiwał komisarz Naczelnej Rady Ludowej – ksiądz Stanisław Adamski. Ksiądz Józef Prądzyński był kierownikiem II Wydziału Organizacji i Propagandy Komisariatu NRL a szefem sekcji szkolnej przy Wydziale Oświaty i Propagandy Komisariatu NRL był biskup Stanisław Kostka Andrzej Łukomski, współorganizator w grudniu 1918 roku pierwszych kursów pedagogicznych, kształcących przyszłą polską kadrę nauczycielską. Tajne nauczanie języka polskiego prowadzili zasłużeni dla sprawy powstania księża: Marceli Kowalski i Kazimierz Maliński. Nie zabrakło też kapłanów we władzach powstańczych. Powiatowe Rady Ludowe współtworzyli: ksiądz Julian Dembiński, ksiądz Mieczysław Górny, ksiądz Józef Wrycza, ksiądz Zdzisław Zakrzewski i wielu innych. Księża proboszczowie: Mieczysław Alfons Meissner z Grabowa oraz Alfons Graszyński z Gościeszyna, formowali ochotnicze oddziały powstańcze.

Księża pełnili też funkcję kapelanów ochotniczych oddziałów powstańczych. Takimi kapelanami byli między innymi: ksiądz Roman Józef Dadaczyński, ksiądz Bronisław Gładysz, ksiądz Tadeusz Gronwald, ksiądz Szczepan Stefan Janasik, ksiądz Stanisław Kuliszak, ksiądz Antoni Ludwiczak, ksiądz Paweł Steinmetz, ksiądz Julian Wilkans, ksiądz Mateusz Jerzy Zabłocki.

Wyzwolenie Poznania i całej Wielkopolski uznane zastało podpisanymi w 1919 roku traktatami pokojowymi. Dzielnica byłego zaboru pruskiego powróciła do niepodległej Polski. Siedemnaście tysięcy ochotników stanowiło trzon utworzonej wtedy regularnej siedemdziesięciotysięcznej armii wielkopolskiej. Weteranom powstania niedane było jednak wrócić do swoich rodzin. Bohatersko walczyli w obronie granic przed nawałą bolszewicką i o zachowanie państwowości w okresie II wojny światowej. Zmuszeni po wojnie żyć w cieniu, odchodzili na wieczną wartę w trudnych latach komunistycznego totalitaryzmu.

Dziś dziękujemy Bogu przez orędownictwo Maryi, oraz patronowi Polski świętemu Wojciechowi za dar wyzwolenia Wielkopolski spod zaboru; za Cud nad Wisłą i wolność 1989 roku. Dziękujemy za dar posługi pasterskiej kardynała Augusta Hlonda, arcybiskupa gnieźnieńsko – poznańskiego i Prymasa Polski, oraz Prymasa Tysiąclecia, kardynała Stefana Wyszyńskiego – Patrona naszego Stowarzyszenia. Dziękujemy za danego naszej Ojczyźnie ambasadora niepodległości Polski – świętego Jana Pawła II. To oni byli nauczycielami, wskazującymi osobistym przykładem, jak przetrwać okres zniewolenia.

Dlatego my, członkowie Oddziału Okręgowego Katolickiego Stowarzyszenia „Civitas Christiana”, jako Wielkopolanie, dumni ze swojej przeszłości, wierni nauczaniu Kościoła, w dalszym ciągu pragniemy realizować główny cel naszego Środowiska, jakim jest kształtowanie rzeczywistości polskiej w oparciu o chrześcijańską koncepcję człowieka i świata, zgodnie z tradycją katolicką i narodową. Chcemy podejmować w naszych oddziałach w Wielkopolsce dzieło upowszechniania patriotycznych, obywatelskich i społecznych postaw wobec nowych wyzwań. Tak nam dopomóż Bóg!

Gniezno 8 grudnia 2018